تاریخچه کریسمس و تفاوت آن با سال نو میلادی

داروش و راج

دویست سال قبل از میلاد مسیح، کاهنان برای جشن گرفتن آغاز زمستان از گیاه داروش (mistletoe) استفاده می‌کردند. آن‌ها این گیاه همیشه سبز را که به صورت هم زیست بر روی درختان دیگر زندگی می‌کند جمع آوری کرده و از آن برای تزئین منازل استفاده می‌کردند. آن‌ها اعتقاد داشتند که این گیاه دارای خواص درمانی ویژه ای دارد که برای هر مشکلی کاربرد دارد.

آب نبات عصایی

قرن‌هاست که آبنبات های عصایی در بسیاری از کشورها تولید می‌شود اما تنها از حدود سال ۱۹۰۰ بود که که این آب نبات‌ها با خطوط قرمز تزئین شده و سرشان درست مانند عصا، خمیده شد. گاهی این آب نبات‌ها برای ساکت نگه داشتن کودکان در کلیسا بین آن‌ها پخش می‌شد. داستان‌های متعددی درباره دلیل وجود و شکل خاص این آب نبات‌ها وجود دارد که با وجود تخیلی بودن، توضیح خوبی درباره نمادینه بودن این آب نبات در اختیار ما می‌گذارند. یکی از این داستان‌ها به این شرح است:

در اواخر قرن نوزدهم یک آب نبات ساز اهل ایندیانا به فکر تولید آب نباتی افتاد که نشانه‌های کریسمس را در خود داشته باشد. ایده او این بود که یکی از آب نبات‌های دراز و سفید را به شکل عصا درآورد. او چند سمبل از عشق و ایثار مسیح مقدس را در این آب نبات عصایی ترکیب کرد. او از یک آب نبات نعنایی سفید استفاده کرد.

این رنگ نشانه پاکی و بی گناهی این پیامبر بود. سپس وی با افزودن سه خط باریک سرخ، نمادی از رنج‌های مسیح را ایجاد کرد که تعداد آن‌ها نیز نشانه تثلیث بود. بعد از این او خط سرخ ضخیمی را نیز به نشانه خون مسیح مقدس به آن اضافه کرد. هنگامی که سر این آبنبات خمیده شده باشد، شبیه عصای شبانان می‌شود و اشاره ای به این تعبیر است که عیسی مسیح، چوپان و راهنمای بشر بوده است. همین عصا در حالت وارونه، به شکل حرف J که ابتدای نام Jesus است در می‌آید.

پاپا نوئل

سانتا کلاز (Santa Claus) یا پاپانوئل اصلی که سنت نیکولاس (St. Nicholas) نام داشت، در قرن چهارم میلادی در ترکیه متولد شد. او از همان دوران کودکی بسیار دیندار و وارسته بود و زندگی خود را وقف مسیحیت نموده بود. او به خاطر گشاده دستی و بخشندگی به فقرا شهرت بسیاری کسب کرد. در سال ۱۸۲۲ کلمنت سی. مور (Clement C. Moore)، شعر مشهور خود”ملاقات با سنت نیکولاس” را سرود که بعدها با عنوان”شب قبل از کریسمس” منتشر شد.

با توجه به حضور فراوان مسیحیان در ایران با نزدیک شدن به جشن کریسمس حال وهوای کشور ما نیز عوض می‌شود. بمانند اواخر اسفندماه و آماده سازی مردم برای برپایی جشن نوروز، مسیحیان و ارامنه داخل ایران با خرید وسائل و تزیینات جشن کریسمس خود را برای این جشن آماده می‌کنند.

بسیاری از مناطق آذربایجان از دیرباز محل سکونت ارمنی‌ها بوده است. وجود یکصد و هشتاد و هفت کلیسا و کلیسای کوچک (دَیر) ارمنی در نقاط مختلف آذربایجان، مانند قره کلیسا در چالدران (دوره صفوی)، کلیسای استفانوس مقدس در جلفای ارس (سده نهم میلادی)، کلیسای زور زور در در چالدران (دوره صفوی)، کلیسای مریم‌مقدس دره‌شام (سدهٔ شانزدهم میلادی) و کلیسای موجومبار نشانه‌هایی از حضور ارمنیان در این منطقه است. سال‌ها پیش از آنکه شاه عباس بزرگ، ارمنیان را به داخل فلات ایران کوچ دهد، بازرگانان ارمنی از طریق شیراز و بندرعباس با هندوستان داد و ستد داشتند.

از بارزترین آداب عید نزد مسیحیان ایرانی، تزیین درخت کاج است که نماد سرسبزی و برکت در زندگی بوده و در چهارفصل سبز است و هم به‌دلیل شکل مثلثی درخت، یادآور ثلیث است و از قرن ۱۷ میلادی در اروپا و سپس همه دنیا مسیحیت مرسوم شده است.

مراسم سال نو میلادی هر ساله نیمه شب اول ژانویه در بزرگ‌ترین و زیباترین کلیسای ایران یعنی کلیسای وانک واقع در محله ارامنه نشین جلفای اصفهان برگزار می‌شود. مسیحیان ارتدکس که ۹۹ درصد مسیحیان ایران پیرو این فرقه‌اند، شب پنجم ژانویه تولد حضرت مسیح را جشن می‌گیرند.

«جلفا»، محله‌ای که روزگاری تنها ارامنه در آن زندگی می‌کردند، امروز از مناطق پر رفت و آمد اصفهان شده است و دیگر مخصوص اقلیت خاصی نیست. یکی از ارامنه این محله از آداب و رسوم ارامنه این اصفهان در روزهای کریسمس گفت: در گذشته خانواده‌های بیشتری در کنار هم بودند و جشن سال نو باشکوه‌تر بود، امروزه به دلیل مشکلات عمومی فرصت‌ها محدودتر شده، اما رسم بر این است که خانواده زمان تحویل سال کنار یکدیگر در کنار درخت تزیین شده خود بنشینند و دعا کنند و بعد از آن در مراسم کلیسا شرکت می‌کنند.

جشن کریسمس به تاریخ ایران

تاریخ جشن کریسمس در ایران برابر با روز ۲۵ دسامبر (۴ دی ماه) است. این روز در سال‌های کبیسه یک روز به جلو افتاده و در روز ۵ دی قرار می‌گیرد.

تفاوت کریسمس و سال نو میلادی

در واقع کریسمس سالروز ولادت حضرت عیسی مسیح بوده (بر اساس برخی منابع تاریخی) و همانطور که گفته شد برابر با ۲۵ دسامبر است. سال نو میلادی در هفتمین روز از کریسمس جشن گرفته شده و در تمامی کشورهایی که از تقویم میلادی استفاده می‌نمایند برابر با روز اول ژانویه است.

کاکتوس کریسمس گیاه شناخته شده ای است که به عنوان تزئین در زمان کریسمس مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته به دلیل اینکه گل این گیاه همزمان با جشن کریسمس رویت می‌شود به کاکتوس کریسمس مشهور شده است. کاکتوس کریسمس شبیه گونه‌های دیگر از جنس Schlumbergera است که برگ ساقه که اندام فتوسنتز عمل می‌کنند. ساقه (cladodes) از بخش‌های به شدت پهن، که دارای دو یا سه “دندان” از اشکال در امتداد لبه‌های خود و در پایان می‌رسد متفاوت تشکیل شده است.