طرز تهیه دوغاب بندکشی برای فعالیت‌های ساختمانی

ستاره | سرویس خانه داری – طرز تهیه دوغاب بندکشی با توجه به انواع مختلف دوغاب متفاوت است. دوغاب بندکشی به نام‌های دیگری نظیر خمیر بندکشی، پودر بندکشی یا ملات بندکشی نیز مشهور است. دوغاب بندکشی انواع و اقسام مختلفی دارد که بیش از هر چیز با رنگ‌ها شناخته می‌شود. به عنوان مثال می‌توان به دوغاب سفید، دوغاب سیاه یا دوغاب خاکستری اشاره کرد. البته گاه دوغاب یا خمیر بندکشی با نام اجزای تشکیل دهنده‌ی آن شناخته می‌شود. برای نمونه می‌توان به ملات ماسه و سیمان اشاره کرد.

در واقع دوغاب بندکشی را می‌توان جزو انواع و اقسام ملات به حساب آورد. اگر با کارهای ساختمانی آشنا باشید، احتمالا تاکنون نام ملات را حداقل برای یک بار هم که شده شنیده‌اید. بر همین اساس پیش از آن که در این مطلب با طرز تهیه دوغاب بندکشی آشنا شویم به سراغ تعریف ملات می‌رویم تا آشنایی بیشتری با آن بیابیم.

 

 

ملات ساختمانی

ملات ماده‌ای چسبنده و خمیر مانند است که معمولا از ترکیب مواد مختلف با یکدیگر تشکیل می‌شود و به طور عمده برای ایجاد پیوستگی در اجزا و مصالح گوناگون ساختمان نظیر آجر و سنگ با یکدیگر به کار می‌رود. در واقع ملات موجب چسپاندن قطعات و مصالح مختلف ساختمانی به يكديگر می‌شود. هدف اصلی از به کار بردن ملات یک‌پارچه ساختن قطعات مختلف ساختمان با یکدیگر است تا نیروهای گوناگون وارد شده به آنها به سمت پی ساختمان و قسمت تحتانی اسکلت آن منتقل گردد.

ملات‌های ساختمانی از نظر اجزای تشکیل دهنده کاملا به یکدیگر شبیه هستند و تقریبا تمام آنها از دو بخش اصلی تشكيل می‌شوند. نخست بخش چسبنده‌ی ملات است كه حجم ناچیزی از آن را به خود اختصاص می‌دهد. بخش دوم از اجزای تشکیل دهنده‌ی ملات هم جسم پر كننده‌ی آن است كه تقريبا حجمی در حدود هشتاد درصد ملات را به خود اختصاص می‌دهد.

هر کدام از اجزای تشکیل دهنده‌ی ملات را ماده‌ای خاص شامل می‌شود. به عنوان مثال در ملات ماسه و سيمان بخش چسبنده‌ی ملات را ماده‌ی سيمان تشکیل می‌دهد و ماسه هم به عنوان جسم پر كننده‌ی آن شناخته می‌شود. البته ملات ماسه و سیمان تنها یکی از انواع مختلف ملات‌ ساختمانی است و این قبیل ملات‌ها انواع و اقسام مختلفی را در بر می‌گیرد.

 

 

انواع مختلف ملات ساختمانی

ملات‌ها را می‌توان در قالب گونه‌های مختلفی تقسیم‌بندی و دسته‌بندی‌ نمود. یکی از رایج‌ترین تقسیم‌بندی‌های موجود دسته‌بندی ملات به دو گونه‌ی آبی و هوازی است.

۱. ملات آبی

ملات‌ آبی ترکیبی است که فعل و انفعال موجود میان اجزای تشکیل دهنده‌ی آن تنها در صورت نزدیکی با رطوبت یا در زیر آب انجام می‌گیرد. در واقع اگر ملات آبی در مجاورت هوای خشک قرار بگیرد خاصیت خود را به طور کامل از دست خواهد داد.

۲. ملات هوازی

ملات هوازی درست در طرف مقابل ملات آبی قرار می‌گیرد. به این معنی که فعل و انفعال ایجاد شده میان اجزای تشکیل دهنده‌ی آن تنها در هوای خشک انجام می‌شود. اگر ملات هوازی در مجاورت رطوبت قرار بگیرد خواص خود را به طور کامل از دست خواهد داد.

علاوه بر دو گونه‌ی یاد شده می‌توان ملات‌ها را در قالب گونه‌های دیگری نیز دسته‌بندی نمود. به عنوان مثال می‌توان آنها را با ویژگی سخت شدن از یکدیگر تفکیک کرد و تحت همین ویژگی طبقه‌بندی نمود. در واقع این دسته‌بندی بر اساس این پرسش شکل می‌گیرد که چه زمانی طول می‌کشد تا ملات‌ها سخت شوند و به شکل اصلی خود در بیایند. بر اساس ویژگی یاد شده ملات‌های ساختمانی به دو دسته‌ی متفاوت یعنی ملات‌های دیرگیر و ملات‌های زودگیر تقسیم‌ می‌شوند.

 

 

۳. ملات دیرگیر

ملات‌های دیرگیر باید در مجاورت هوا قرار بگیرند تا شکل اصلی خود را یافته و سخت بشوند. البته این اتفاق گاه در زیر آب نیز رخ می‌دهد. این ملات‌ها بسته به زمان گیرایی خود گاه به دو ساعت تا هفتاد و دو ساعت زمان نیاز دارند تا به طور کامل سخت شوند و شکل اصلی خود را بیابند.

۴. ملات زودگير

ملات‌های زودگیر نقطه‌ی مقابل ملات های دیرگیر هستند و برای سخت شدن نیاز به زمان کمتری دارند. برخلاف ملات‌های دیرگیر که اغلب شامل نمونه‌های هوازی می‌شوند، ملات‌های زودگیر معمولا نمونه‌های آبی را در بر می‌گیرند. در واقع این قبیل ملا‌ت‌ها بسته به کیفیتی که دارند و موادی که در آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد پس از ترکیب با آب در مدت زمانی مابین پنج تا بیست دقیقه شروع به سخت شدن می‌کنند و به طور کامل سخت می‌شوند. در بسیاری از ملات‌های زودگیر ماده‌ی گچ به عنوان یکی از مواد اصلی تشکیل دهنده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

با این تعاریف می‌توان دوغاب بندکشی را به عنوان یک ملات هوازی و دیرگیر شناخت. البته مسلم است که برای شکل‌گیری این ملات به وجود آب هم نیاز خواهد بود. با این توضیحات بهتر است به سراغ شرح مفصل طرز تهیه دوغاب بندکشی برویم. البته پیش از آن بهتر است با انواع دوغاب یا خمیر بندکشی آشنا شویم.

 

 

انواع دوغاب بندکشی

طرز تهیه دوغاب بندکشی تقریبا از یک فرمول واحد پیروی می‌کند. با این حال ملات بندکشی انواع و اقسام مختلفی دارد که تنها از نظر برخی مواد تشکیل دهنده با یکدیگر متفاوت هستند.

۱. دوغاب بندکشی سفید

دوغاب سفید معمولا رایج‌ترین گونه‌ی دوغاب بندکشی به شمار می‌رود. این دوغاب از ترکیب سیمان سفید با پودر خاک سنگ به دست می‌آید. از آن‌جایی که بسیاری از سرامیک‌ها، کاشی‌ها و سنگ‌های ساختمانی از رنگ‌های روشن و متمایل به سفید برخوردارند، یکی از پرکاربردترین موارد استفاده از دوغاب سفید پوشاندن درزهای موجود میان آنها در انواع کاشی‌کاری و سرامیک‌کاری یا سنگ‌کاری است.     

۲. دوغاب بندکشی خاکستری

این نوع از دوغاب بندکشی درست مانند دوغاب سفید ساخته می‌شود و از مواد مشترکی بهره می‌برد. با این تفاوت که در آن به جای سیمان سفید از سیمان سیاه استفاده می‌گردد. در واقع این نوع خاص از دوغاب بندکشی در اثر ترکیب سیمان سیاه با پودر خاک سنگ به دست می‌آید.

۳. دوغاب بندکشی سیاه

طرز تهیه دوغاب بندکشی سیاه مانند دوغاب خاکستری است. تنها تفاوت موجود میان این دو ملات ساختمانی آن است که در دوغاب سیاه از وجود رنگ اکریلیک سیاه نیز استفاده می‌شود. در واقع رنگ تیره‌ی سیمان سیاه موجب می‌شود که رنگ اکیریلیک سیاه به شکل بهتر و طبیعی‌تری به این ملات ساختمانی جذب گردد.

 

 

۴. انواع دیگر دوغاب بندکشی

در سایر گونه‌های مختلف دوغاب بندکشی نیز مانند دوغاب سفید دو ماده‌ی سیمان سفید و پودر خاک سنگ نقش اصلی را ایفا می‌کنند. تنها تفاوت موجود در آنها با سایر گونه‌های یاد شده استفاده از مواد رنگی برای رنگین نمودن شکل ظاهری دوغاب است. به عنوان مثال اگر پودر خاک سنگ و سیمان سفید را با یکدیگر مخلوط کرده و سپس به آن پودر رنگ بیافزایید می‌توانید به جای دوغاب سفید دوغاب رنگی در اختیار داشته باشید. برای این کار باید ابتدا پودر رنگ را در آب حل نمود و سپس مخلوط پودر خاک سنگ و سیمان سفید را به آن افزود.

اگر بخواهید دوغاب شما حالت اکریلیک داشته باشد باید ابتدا دوغاب سفید را در محل مورد نظر به کار ببرید و پس از خشک شدن کامل آن رنگ اکریلیک دلخواه خود را همراه با اندکی آب رقیق کرده و روی کار استفاده نمایید. پس از کشیدن رنگ توسط قلم مو بر محل مورد نظر نیز باید روی آن دستمال بکشید. معمولا این کار حدود دو روز پس از به کار بردن دوغاب انجام می‌شود تا دوغاب بندکشی به طور کامل خشک و روی کار سوار شده باشد. حال که با انواع و اقسام ملات بندکشی آشنا شدیم بد نیست طرز تهیه دوغاب بندکشی را نیز بدانیم.

 

 

طرز تهیه دوغاب بندکشی

طرز تهیه دوغاب بندکشی به این ترتیب است که ابتدا یک پیمانه پودر سیمان  سفید و سه پیمانه پودر خاک سنگ را به صورت کامل با یکدیگر مخلوط و سپس ترکیب حاصل را از الک رد میکنیم. به این ترتیب پودر یک‌نواختی به دست می‌آید که به عنوان پایه اصلی دوغاب سفید شناخته می‌شود. در مرحله‌ی بعد باید مقداری از این پودر را داخل یک ظرف ریخته و اندک اندک به آن آب اضافه شود تا ترکیب حاصل به صورت ماده‌ای شبیه به خمیر در بیاید. البته میزان غلظت این خمیر نباید بسیار زیاد و در حد خمیر شیرینی یا کیک باشد. بلکه داشتن غلظتی در حد فرنی کفایت می‌کند.

در صورت بالا بودن غلظت ترکیب به دست آمده باید آن را به کمک آب رقیق نمود تا غلظت مناسب به دست بیاید. در واقع هر چقدر سطحی که قرار است دوغاب بندکشی در آن به کار رود ناهموارتر و غیر مسطح‌تر باشد باید از دوغابی با غلظت پایین‌تر استفاده کرد. معمولا برای کار در سطوح مسطح از دوغاب غلیظ استفاده می‌شود.

پس از انجام تمام مراحل بالا باید ترکیب به دست آمده را دقایقی به حال خود رها کرد تا دوغاب بندکشی آماده شود. معمولا این زمان بسته به حجم ملات تهیه شده چیزی حدود پنج تا ده دقیقه است. در واقع طرز تهیه دوغاب بندکشی به همین سادگی است و هیچ نوع پیچیدگی خاصی ندارد. پس از تهیه این ملات می‌توان از آن برای انجام کارهای مختلف ساختمانی بهره گرفت. به این ترتیب جزییات مربوط به طرز تهیه دوغاب بندکشی به پایان می‌رسد.

 

 

چگونگی به کار بردن دوغاب بندکشی  

پس از توضیح در مورد طرز تهیه دوغاب بندکشی بد نیست به چگونگی استفاده از این ملات نیز اشاره‌ای داشته باشیم. شیوه‌ی به کار بردن ملات تهیه شده توسط سیمان سفید و پودر خاک سنگ به این ترتیب است که ابتدا باید مقدار معینی از آن را روی سطح مورد نظر ریخت. سپس باید ملات ریخته شده بر سطح مذکور را توسط یک کاردک یا به کمک دست مجهز به دستکش به خوبی روی سطح کار مالید. از آن‌ جایی که دوغاب بندکشی ببش از هر چیز در گرفتن درز کاشی، سنگ و سرامیک به کار می‌رود بهتر است به منظور پرهیز از آسیب رساندن به این سطوح از کاردک‌های لاستیکی استفاده شود.   

در حین انجام عمل یاد شده باید از این موضوع اطمینان حاصل کرد که ملات بندکشی به طور کاملا فضای خالی موجود میان کاشی‌، سرامیک، سنگ یا هر سطح دیگری را پر کرده باشد. پس از آن باید کار را به حال خود رها کرد و اجازه داد تا دوغاب استفاده شده به طور کامل به خورد درزها برود. این امر معمولا مدت زمانی در حدود ده تا پانزده دقیقه به طول می‌انجامد. پس از سپری شدن این مدت زمان باید مقادیر اضافه مانده از دوغاب که روی سطح مورد نظر به جا مانده است را به کمک اسفنج یا هر جسم مشابه دیگری پاک کرد. پس از این پاک‌سازی این بار به مدت یک تا یک و نیم ساعت کار به حال خود رها می‌شود.

 

 

پس از آن می‌توان توسط یک دستمال خشک روی سطحی که دوغاب سفید بر آن به کار رفته است را به شکل جدی‌تری پاک کرد. از آن جایی که حداقل حدود یک روز طول می‌کشد تا دوغاب استفاده شده روی کار به طور کامل خشک شود بهتر است برای پاک کردن سطح مورد نظر وسواس بیش از اندازه‌ای به خرج نداد و فشار مضاعفی بر آن وارد نکرد. چرا که وارد کردن فشار بیش از اندازه به کار می‌تواند موجب ایجاد جا‌به‌جایی در آن شود یا روی سطح کار موج‌های ناموزون یا پستی و بلندی به وجود بیاورد.    

پس از سپری شدن حداقل یک روز از زمان به کار بردن دوغاب روی سطح مورد نظر می‌توان زایده‌های روی کار را به کمک یک پارچه‌ی مرطوب از آن جدا کرد و سطح کار را زیبا و براق نمود. این زایده‌ها معمولا از ترکیب مواد به کار رفته در دوغاب یعنی همان پودر خاک سنگ و سیمان سفید ایجاد می‌شود.

به هر حال در مطلب پیش رو توانستیم با طرز تهیه دوغاب بندکشی آشنا شویم و نکات مختصری را در رابطه با انواع و اقسام ملات‌های ساختمانی بدانیم. بر این اساس اگر تا کنون با طرز تهیه دوغاب بندکشی آشنا نبودید اکنون از جزییات مربوط به آن باخبر هستید و به دانستن نکاتی بیش از آن چه در این متن به آنها اشاره شد نیاز نخواهید داشت.