نفاس چیست؟ مهمترین احکام نفاس

ستاره | سرویس مذهبی – نفاس خونى است که زن در وقت زایمان یا بعد از آن قبل از گذشت ده روز از هنگام زایمان مى‌بیند، هر چند جنین سقط شده باشد. به زنی که چنین خونی را ببیند نفساء می‌گویند.

‌نفاس چیست؟

نفاس در لغت به زایمانِ زن گفته مى شود و زنى که زایمان کرده «نُفَسأ» نامیده مى شود.

در اصطلاحِ فقه، نفاس به خونى گفته مى شود که همراه با خروجِ اوّلین جز بچه از شکم مادر خارج مى شود به شرطى که قبل از ده روز، یا در پایان ده روز قطع گردد. خونى که زن پیش از بیرون آمدنِ اوّلین جز بچه مى بیند نفاس نیست.

 

‌چیزهایى که بر نُفَسأ حرام، مکروه و مستحب است

تمام احکام حرام و همچنین مکروهات و مستحبّاتى که درباره زنِ حائض گفته شد، در مورد زن نُفَسأ نیز جارى است به جز بعضى از موارد که در بحث بعدى (تفاوت هاى حیض و نفاس) خواهد آمد.

‌تفاوت هاى حیض و نفاس

• حیض به فتواى بیشتر فقها یکى از علایم بلوغ است به خلاف نفاس.
• حیض داراى صفات و علایم است به خلاف نفاس.
• حیض کمتر از سه روز (در ابتدا) نیست به خلاف نفاس که مى تواند یک لحظه باشد.
• حیض از نظر روایات و اجماع از ده روز بیشتر نیست، ولى نفاس پس از ولادتِ بچّه اگر چه مشهور است که همان ده روز مى باشد، ولى روایات دیگرى هم در هجده روز، سى روز، بین چهل و پنجاه روز و… موجود است.
• بین دو حیض حداقل باید ده روز فاصله باشد؛ ولى بین دو نفاس چنین نیست؛
• به فتواى بیشتر فقها در نفاس، ابتداى ده روز پس از ولادت کاملِ بچه باید حساب شود، نه از زمان خروج خون، وگرنه ممکن است از روز سوم زایمان خون از بدن خارج شده باشد، به خلاف حیض که ابتداى عادت از زمان دیدن خون است.
• معروف میان فقها آن است که نفسأ رجوع به تمیز (صفات و علایم) و اقارب و روایات ندارد، و وظیفه اش آن است که اگر عادت دارد به مقدار روزهاى عادتش نفاس قرار دهد، و اگر عادت ندارد باید ده روز را نفاس قرار دهد، ولى بعضى از فقها فرموده اند: اگر عادت ندارد باید به مقدار عادت اقاربش نفاس و بقیه را تا ده روز احتیاط کند، و اما در حیض چنین نیست؛ زیرا در آن جا بیشتر فقها رجوع به تمیز واقارب و روایات را براى تعیین مقدار عادت، معیار قرارداده اند، و بعضى از فقها نظر دیگرى دارند.
• تمام شدن عدّه با حیض محاسبه مى شود نه با نفاس.
• جماع و همبسترى در حال حیض و نفاس حرام است و در حال حیض موجب (وجوب یا استحباب) کفّاره بر مرد نیز مى شود، ولى در حال نفاس اختلافى است.
• حائض به فتواى همه فقها نمى تواند در مسجد الحرام و مسجد پیغمبر(ص) داخل شود و همچنین نمى تواند آیه سجده (یا به فتواى بعضى از فقها تمام سوره اى که سجده واجب دارد) را بخواند، ولى در نفاس اختلاف است.

 

‌احکام مربوط به نفاس

• نمازهایى که زن در زمان نفاس نخوانده قضا ندارد، ولى قضاى روزه‌هاى نگرفته را باید بگیرد.
• طلاق دادن زنى که در حال نفاس مى‌باشد باطل است و نزدیکى کردن با او حرام مى‌باشد و اگر شوهرش با او نزدیکى کند احتیاط واجب آن است به دستورى که در احکام حیض گفته شده کفّاره بدهد.
• وقتى زن از خون نفاس پاک شد، باید غسل کند و عبادت‌هاى خود را به‌جا آورد. و اگر دوباره خون ببیند چنانچه روزهایى که خون دیده با روزهایى که در وسط پاک بوده، روى هم ده روز یا کمتر از ده روز باشد، تمام آن نفاس است و اگر روزهایى که پاک بوده روزه گرفته باشد، باید قضا نماید.
• چنانچه زن پس از گذشت ده روز از زایمان باز هم خونى ببیند، محکوم به استحاضه است، و باید به احکام استحاضه عمل نموده و عبادتهاى خود را انجام دهد.
• در خانم‏هايى كه زايمان شان به صورت عمل سزارين است، خونى كه از مجراى طبيعى خارج می شود اگر خون زخم و جراحت نباشد، خون نفاس است. (آیت اللَّه تبريزى: خير، خون نفاس نيست و اگر صفات حيض را داشته يا در ايام عادت بوده، بايد به احكام حيض عمل كنند.)
• زنى كه عادت ماهانه دارد، اگر خون نفاس او از ده روز بگذرد، بايد به اندازه روزهاى عادتش نفاس و بقيه (حداقل تا ده روز پس از آن) را استحاضه قرار دهد.
• اگر زن در ايام عادت زايمان كند، خونى كه از او بيرون مى‏آيد حكم نفاس را دارد حكم نفاس را دارد.
• در مورد خانمى كه عادت ماهانه ثابتى ندارد و بعد از زايمان به طور پى در پى تا يك ماه يا بيشتر خون مى‏بيند، ده روز اول خون نفاس و ده روز دوم استحاضه است و خونى كه بعد از آن مى‏بيند، اگر نشانه‏هاى خون حيض را دارد، حيض است وگرنه استحاضه محسوب مى‏شود. البته اگر اين خانم بعد از ده روز نخست، خونى كه مى‏بيند يكسان باشد و تا يك ماه يا بيشتر به اين حالت ادامه دارد، حكم تفاوت پيدا مى‏كند.
• ابتداى ده روز را باید بعد از تمام شدنِ ولادت محاسبه نمود، گرچه ولادت طول بکشد نه از زمانِ شروعِ ولادت، و اما احکام نفاس، از همان زمانِ شروعِ ولادت (اگر همراه با خون دیدن باشد) آغاز مى گردد (آیت الله سیستانى: ابتداى ده روز باید از زمان خون دیدن پس از ولادت محاسبه شود؛ زیرا ممکن است خون دیدن با فاصله از ولادت شروع شود).
• هرگاه شک کند که چیزى سقط شده یا نه، یا چیزى که سقط شده اگر مى ماند انسان مى شد یا نه، لازم نیست وارسى کند، و خونى که از او خارج مى شود شرعاً خون نفاس نیست.
• ممکن است خونِ نفاس یک آن بیشتر نیاید ولى بیشتر از ده روز نمى شود.

 

‌ملاک تشخیص نفاس

خونى که از ابتداى خروج بچه تا بیرون آمدن تمام آن دیده می شود:

اگر این خون قطع نشده تمام آن نفاس است حتی اگر چند روز طول بکشد، گرچه بیشتر از ده روز باشد؛ و امّا اگر در وسط گاهى خونریزى نداشته و پاک بوده است، بعضى از فقها فرموده اند: اگر آن پاکىِ وسط ده روز مى شده باید به وظیفه زن طاهر و پاک عمل کند و اگر کمتر از ده روز بوده است در ایّام پاکى باید بین اعمالِ زنِ طاهر و نفسأ جمع کند. و بعضى از فقها فرموده اند: اگر پاکى وسط ده روز مى شده به وظیفه زنِ طاهر و پاک عمل مى کند و اگر کمتر از ده روز بوده نفاس است به شرحى که قبلاً بیان گردید.

حکم خونى که پس از خارج شدن تمام بچه دیده و تا ده روز قطع می شود:

تمام خون نفاس است، چه همه ده روز یا روزهاى اوّل یا وسط یا آخر آن را دیده باشد. و در این قسم فرقى میان اقسام زن ها از جهت داشتن و یا نداشتن عادت و انواع آن نیست. و اگر در وسط، بعضى از روزها را پاک بوده است احکام آن قبلاً بیان گردید.

حکم خونى که پس از خارج شدن تمام بچه دیده و از ده روز تجاوز کرده و در حیض هم عادت دارد:

به اندازه روزهاى عادتش نفاس است. (چه عادتش ده روز یا کمتر باشد) و اما حکم بعد از ایّام عادت در بحث بعدى (حکم خونى که زن پس از ایّام نفاس مى بیند) خواهد آمد. اگرچه احتیاط مستحب آن است که از روز بعد از عادت تا روز هجدهمِ زایمان، کارهاى استحاضه را به جا آورد و کارهایى را که بر نفسأ حرام است ترک کند.

حکم خونى که پس از خارج شدنِ تمام بچّه دیده و از ده روز تجاوز کرده و در حیض هم عادت ندارد:

بیشتر فقها که رجوع به اقارب را در نفاس لازم نمى دانستند فرموده اند: ده روزِ پس از زایمان، نفاس است، ولى بعضى دیگر از فقها مانند آیت الله خوئى فرموده اند: بنابر احتیاطِ واجب باید به عادت اقارب و بستگانش مراجعه کند و پس از آن تا ده روز احتیاط کند. و اما حکم خونى که پس از ده روزه مى بیند در بحث بعدى (حکم خونى که زن پس از ایّام نفاس مى بیند) خواهد آمد. اگر چه احتیاط مستحب آن است که بعد از روز دهم تا روز هجدهمِ زایمان کارهاى مستحاضه را به جا آورد و کارهایى که بر نفسأ حرام است ترک کند.