آموزش پرورش قارچ در منزل ، نکاتی که باید بدانید

ستاره | سرویس گیاهان و حیوانات – چند سالی است که تقاضا برای پرورش قارچ خوراکی افزایش یافته است. اما لازم است قبل از اقدام به هر کاری با اصول اولیه آن و همچنین شرایط خاصی که آن کار می‌طلبد آشنایی کافی پیدا کنید. قارچ از آن خوراکی‌هایی است که شرایط خاصی برای پرورش و نگهداری دارد. در ادامه این مقاله با اصول اولیه و همچنین شرایطی که باید برای رشد قارچ‌ها در نظر گرفت آشنا می‌شوید.

 

 

تاریخچه کشت قارچ

بنا به گزارشات کشت قارچ برای اولین بار در فرانسه انجام شد اما تاریخ دقیق آن معلوم نیست. این کشت بر روی کود اسب و در هوای آزاد انجام گرفت که به تدریج این کشت‌ها به درون فضاهای بسته از جمله غارها انتقال یافت زیرا غارها محیط‌هایی با خاصیت عایقی بالا هستند که این خصوصیت باعث می‌شود که در زمستان گرم و در تابستان خنک بمانند و این همان چیزی است که کشت قارچ به آن نیاز دارد اما کشت قارچ در گلخانه برای اولین بار در سال ۱۷۵۴ در سوئد ابداع شد و پس از آن به سایر نقاط اروپا گسترش یافت. این صنعت حدود ۵۰ سال قبل وارد ایران شد.

 

آشنایی با اصول و شرایط پرورش قارچ

زمان مناسب
بهترین موقع برای پرورش قارچ در خانه بین ماه‌های مهر تا آذر است ولی چنانچه امکانات تهویه هوا و متعادل نمودن درجه حرارت محیط محل پرورش وجود داشته باشد می‌توان قارچ را در ماه‌های دیگر سال تعمیم داد. بطور کلی طرز کشت قارچ مخصوص به خود آن است و می‌توان آن را در محیط تاریک پرورش داد و به جز نور مستقیم آفتاب ، هر مقدار نور را تحمل می‌کند.

مکان مناسب
برای پرورش قارچ به یک سالن نیاز دارید که بسته به میزان تولید قارچ اندازه آن متفاوت است. ولی به طور میانگین برای پرورش پنج تن قارچ به یک سالن چهل متری نیاز دارید. پرورش قارچ نیز به اقدامات عایق‌کاری سالن برای جلوگیری از اتلاف گرما و سرما، قفسه‌بندی و آماده‌سازی و نصب تجهیزات نیازمند است. همچنین تهویه در محیط اتاق کشت باید بطور یکنواخت انجام شود و نبایستی روی سطح کشت را بیش از حد نیاز هوا داد و تهویه بایستی در کلیه نقاط اطاق بطور یکنواخت باشد. در موقع تشکیل قارچ ، محیط اطاق احتیاج به رطوبت دارد. بطور متوسط بهترین درجه رطوبت برای کشت بین ۷۰ تا ۸۰ درصد می‌باشد. بایستی تهویه هوا به خوبی انجام گیرد، درجه هوای محیط پرورش نیز باید بین ۱۰ تا ۱۵ درجه نگهداری شود. علاوه بر این محل پرورش بایستی کاملا تمیز ، قابل شستشو و فاقد درز یا محلی برای پرورش باکتری‌ها ، حشرات و قارچ‌های مضر باشد.

فراهم کردن کود گیاهی یا کمپوست
اولین و مهمترین ماده‌ای که برای پرورش قارچ باید با آن آشنا شد بستری است که قارچ روی آن رشد کرده و از آن تغذیه می‌کند که به آن کمپوست گفته می‌شود. در کل به کودهای گیاهی کمپوست می‌گویند و چون کودی که قارچ در آن رشد می‌کند ترکیبی فرآوری شده از کاه و مواد دیگر است و یک نوع کود گیاهی به حساب می‌آید به آن کمپوست گفته می‌شود.

فرآیند کمپوست‌سازی به ظاهر فرآیند ساده‌ای است اما برای بدست آوردن کمپوستی مرغوب با بازده بالا نیاز به دستگاه‌های پیشرفته، آزمایشگاه‌های مجهز و از همه مهم‌تر تجربه و تخصص بالایی می‌باشد و تمام این موارد احتیاج به سرمایه‌گذاری زیادی دارند و به همین دلیل اکثر تولید کنندگان قارچ، کمپوست مورد نیاز خود را به صورت آماده و بذر زده شده از شرکت‌های معتبر خریداری می‌کنند.

 

 

آشنایی با بذر قارچ
بذر قارچ با بذر بقیه گیاهان متفاوت است و درواقع چیزی که به آن بذر قارچ گفته می‌شود دانه‌های گندم پخته شده هستند. قارچ وقتی به بلوغ می‌رسد پره‌های پشت کلاهکش باز می‌شود و از بین پره‌ها گردی در هوا پخش می‌شود با نام هاگ یا اسپور که با چشم عادی قابل دیدن نیستند. این اسپورها برای زنده ماندن احتیاج به تغذیه دارند به همین دلیل گندم‌ها را می‌پزند که نرم شوند تا اسپور قارچ بتواند از آن‌ها استفاده بکند. فایده دیگری هم که پختن گندم دارد این است که به اصطلاح گندم عقیم شده و دیگر جوانه نمی‌زند و به این صورت تمام مواد غذایی آن برای اسپورها باقی می‌ماند و صرف رشد جوانه گندم نمی‌شود.

برداشت محصول
به محض آنکه رشد قارچ به حد کافی رسید و تاج آن شکل کامل خود را پیدا نمود بایستی قارچ‌های رسیده را جمع‌آوری نمود. قارچ‌هایی که ترک برداشته و چتر آن باز شده باشد ارزش بازاریابی ندارند. علاوه بر این وزن آن کم می‌شود و همچنین قارچ‌هایی که زودتر از موقع چیده شوند وزن آن‌ها سبک بوده و از قارچ‌های درجه دو محسوب شده و ارزش غذایی کمتری دارد.

در موقع جمع‌آوری نباید از سبدهای بزرگ برای این منظور استفاده نمود. زیرا فشار قارچ‌های روی سبد موجب می‌گردد که قارچ‌های زیرین خراش برداشته و سیاه شوند برای جمع‌آوری قارچ ، کافی است کلاهک را در دست گرفته و یک پیچ به آن داده تا پایه آن از زمین جدا شود و بلافاصله ساقه کثیف و آلوده را با چاقوی تیز قطع کرد و قارچ تمیز را داخل سبد گذاشته و حتی‌المقدور جمع‌آوری با دستکش انجام گیرد. بهره‌برداری هر ۱۵ روز یکبار انجام می‌گیرد و این برنامه مدت دو تا سه ماه به طول می‌انجامد.

 

مشکلاتی که وجود دارد

پرورش قارچ خانگی با مشکلاتی هم روبه‌روست. مثلا اینکه ممکن است تمامی بستر کشت پرورش‌دهندگان دچار بیماری مایکوگن و یا تار عنکبوتی شود و محصول آن‌ها نابود شود بنابراین پرورش قارچ خانگی با ریسک بالایی همراه است که گاهی خطر نابودی همه محصول کشت شده را به دنبال دارد.

 

 

تخمین هزینه

یکی از قارچ داران در این رابطه می‌گوید: هزینه‌های پرورش قارچ بیش از هر چیزی به مدیریت و نحوه تولید قارچ و البته میزان تولید و کیفیت محصول تولید شده دارد. بنابراین نمی‌توان به طور دقیق هزینه نهایی را تخمین زد. اما به طور کلی برای یک سالن پرورش ۵ تنی قارچ با متراژ ۴۰ متر هزینه کمپوست ، بذر ، نیروی انسانی ، عایق کاری محیط و … در حدود ۶ الی ۷ میلیون تومان برآورد هزینه دارد. مبلغ آب و برق و گاز هم ماهیانه به مبلغ فوق اضافه می‌گردد. در این میان سود حاصل از فروش بستگی به نیاز بازار و کیفیت محصول تولید شده دارد.