ستاره | سرویس پزشکی – مدفوع کردن یکی از اعمالی است که موجودات زنده بدان وابستگی شدیدی داشته و چنانچه به هر دلیلی تغییری در روند آن صورت گیرد میتواند خبر از تغییراتی در سیستم داخل اندامها بدهد. گاها در هنگام دفع مدفوع با تغییراتی در رنگ آن مواجه میشویم. برخی از این تغییرات میتوانند هشداری جدی به فرد بدهند و برخی دیگر به واسطه خوردن خوراکیهای خاص ایجاد شده باشند.
مدفوع نرمال چه ویژگی هایی دارد؟
- به طور کلی یک مدفوع نرمال بایستی رنگ قهوهای کمرنگ تا پر رنگ داشته باشد.
- غلیظ نبوده و به مانند یک خمیر دندان عمل کند.
- بدون درد و فشار خارج شود.
- به آرامی وارد دستشویی گردد.
چرا مدفوع قهوه ای رنگ است؟
عامل اصلی رنگ قهوهای در مدفوع بیلی روبین است. بیلیروبین یکی از پیگمانهای زردرنگ صفراوی است که از شکست و تجزیهٔ طبیعی هموگلوبین حاصل میشود و عامل زردی ادار نیز هست. برحسب میزان غلظت بیلیروبین، رنگ صفرا از سیاه به زرد کمرنگ تغییر میکند. تغییرات کوتاه مدت در رنگ مدفوع بیشتر ناشی از استعمال مواد غذایی خاص میباشد ولی اگر این تغییرات رنگی بیش از یک بار مشاهده شد که معمولا ناشی از اختلال متابولیسمی است بایستی به پزشک برای تشخیص و درمان علت بوجود آمدن این نوع تغییرات اقدام کرد.
تشخیص بیماری با استفاده از تغییر رنگ مدفوع
مدفوع قهوهای خیلی روشن
علت تغییر رنگ:
چربی زیاد در بدن، مشکل کبد یا یبوست
مدفوع سیاه
علت تغییر رنگ:
- مصرف قرصهای آهن و گوشت قرمز ممکن است باعث ایجاد مدفوع تیره رنگ شوند. اگر مطابق با غذایی که مصرف کردهاید رنگ مدفوعتان تغییر کرده است، جای نگرانی نیست.
- رژیم غذایی مانند مصرف لبو، شیرین بیان یا استفاده از سالیسیلات بیسموت برای دفع غذا نیز میتواند موجب مدفوع تیره رنگ شود.
بیماری احتمالی:
زخم دئودنوم، خونریزی داخلی در بخش بالایی دستگاه گوارش، مثل مری، معده و بخش ابتدایی روده کوچک
نکته:
- مدفوعی که به خاطر خونریزی گوارشی، رنگ آن سیاه شده باشد، بسیار چسبناک بوده و بوی بدی هم دارد.
- این وجه تمایز مدفوع سیاهی که در نتیجه خونریزی روده ایجاد شده باشد و مدفوع سیاهی که به خاطر مصرف آهن یا داروهای حاوی بیسموت ایجاد میشود است.
مدفوع قرمز تیره
علت تغییر رنگ:
خونریزی داخلی موجب تراوش به روده بزرگ و مخلوط شدن با خون میشود.
بیماری احتمالی:
خونریزی داخلی بخش پایینی دستگاه گوارش، بواسیر داخلی، شقاق مقعد، پلیپ روده بزرگ، دیورتیکولیت یا سرطان روده بزرگ
مدفوع قرمز روشن
علت تغییر رنگ:
مصرف غذاهایی که حاوی میزان بالایی رنگ قرمز باشد مثل شیرین بیان، آنبات و سایر مواد غذایی که با رنگ مصنوعی ساخته میشوند.
بیماری احتمالی:
بواسیر، اختلالات دستگاه گوارش، سرطان روده بزرگ
مدفوع نارنجی
علت تغییر رنگ:
مصرف داروها یا مواد غذایی مثل هویج که حاوی بتاکاروتین است، آنتاسیدهایی که حاوی هیدروکسید آلومینیوم هستند و مواد غذایی که به طور مصنوعی سنتز میشوند.
بیماری احتمالی:
اختلال کیسه صفرا
مدفوع زرد
علت تغییر رنگ:
- فرایند داخلی که موجب رنگ زرد مدفوع می شود، بیماری لوزالمعده است. لوزالمعده، آنزیمهایی را به درون رودهها ترشح میکند که به هضم چربی، پروتئین و کربوهیدرات کمک میکند. وقتی آنزیمهای لوزالمعده در روده وجود نداشته باشد، چربی بهطور کامل هضم نمیشود. اگر محتوی چربی هضمنشده زیاد باشد، مدفوع زردرنگ میشود. این مدفوع چرب و بدبو می باشد.
- تومورهای لوزالمعده نیز موجب این مشکل میشوند.این تومورها، مجرای لوزالمعده را که آنزیمها از آن به روده میرسند، مسدود میکند.
- پانکراتیت مزمن که به خاطر مصرف زیاد از حد الکل ایجاد میشود، توانایی لوزالمعده برای ساخت آنزیم را مختل میکند.
- گاهی اوقات مدفوع به رنگ زرد یا سبز در میآید که علت آن رنگ صفرا است. صفرا مایعی مایل به سبز است که توسط کبد تولید میشود و به تجزیه چربیها کمک مینماید.
بیماری احتمالی:
سندرم گیلبرت، سوء جذب، جیادردیاسیس و سرطان لوزالمعده
مدفوع سبز تیره
علت تغییر رنگ:
برخی سبزیجات مانند اسفناج و دیگر سبزیجات برگدار، سرشار از کلروفیل هستند. کلروفیل رنگ مدفوع را تغییر میدهد. ممکن است این رنگ مدفوع بدین معنی باشد که مواد غذایی بسیار سریع از سیستم گوارش شما حرکت کردند مانند اسهال و رنگ سبز در صفرای شما فرصتی برای تجزیه شدن نداشته است.
بیماری احتمالی:
- در صورت ماندگاری رنگ سبز مدفوع احتمال بیماریهای زیر وجود دارد.
- سندرم روده تحریک پذیر، کولیت اولسراتیو و بیماری سلیاک
مدفوع خاکستری
علت تغییر رنگ:
انسداد جریان صفرا از کیسهصفرا به روده.
بیماری احتمالی:
محتملترین علت وجود تومور در مجرای صفرا یا لوزالمعده است
مدفوع خاکی
علت تغییر رنگ:
هپاتیت و مشکلات کیسهصفرا جریان صفرا به خارج کبد را مختل میکند و درنتیجه مدفوع سنگ مانند میشود.
بیماری احتمالی:
سوء جذب هپاتیت، اختلالات کیسه صفرا
مدفوع کم رنگ
- کمرنگی مداوم مدفوع نشانهای برای وجود اختلالی گوارشی است. البته خوردن مقدار زیاد برنج یا غذاهای کمرنگ ممکن است یکی دو روز مدفوع را کمرنگ کند ولی اگر این کمرنگی مدفوع بیش از یک هفته طول بکشد، علت چیز دیگری است.
- اگر مدفوع تیره رنگ نباشد، مقدار کافی صفرا به روده نمیریزد. ممکن است یک سنگ یا تومور سر راه آن را گرفته باشد و رنگدانههای صفراوی را بهدرون خون پس بزند.
-
بیماریهای کبدی، اغلب در اثر ویروس التهاب کبد نیز ممکن است همراه با درد زیاد، مدفوع را هم کمرنگ کند. بدکار کردن لوزالمعده هم با کمرنگی مدفوع ارتباط دارد.