نماز خواندن در ادیان مختلف

ستاره | سرویس مذهبی – واژه نماز واژه‌ای فارسی است برای واژه «صلاة» عربی به کار می رود. این واژه به معنای خم شدن، سر فرودآوری برای ستایش پروردگار، احترام و اظهار بندگی و اطاعت است.

 

نماز خواندن نخستین واجب مسلمانان

نماز، نخستین عبادتی است که بر پیامبر (ص) و پیروانش در مکه واجب شد و یکی از عبادات اصلی مسلمانان است که ادای آن در قرآن و متون دینی مورد تأکید بسیار بوده و از آن با تعبیراتی مانند «ستون دین» و «شرط قبولی سایر اعمال» یاد شده است.

 

جایگاه نماز خواندن در قرآن

در قرآن ۹۸ بار به نماز خواندن پرداخته شده است و چنان جایگاه ممتازی دارد که در بسیاری از آیات به عنوان مهمترین و اولین عمل فردی و اجتماعی مؤمنین در کنار ایمان ذکر شده است.

از سوی دیگر نه تنها از اولین ناله‌های دوزخیان ترک نماز را بیان می‌کند بلکه از نمازگزاران سهل انگار در نماز، در کنار تکذیب کنندگان دین یاد شده است. هیچ عملی در قرآن همچون نماز مورد تأکید قرار نگرفته است، نماز عامل بازدارند از گناه، وسیله فلاح و رستگاری، یاری کننده در مشکلات زندگی و از سفارشات مهم خدا به انبیا و دغدغه‌های پیامبران بزرگ الهی به ویژه در مورد خانواده‌شان است.

 

جایگاه نماز خواندن در احادیث

در گفتار و عملکرد پیامبر(ص) و امامان نیز نماز جایگاه رفیعی دارد. در دو کتاب وسایل الشیعه و مستدرک الوسائل بیش از ۱۱۶۰۰ حدیث در این موضوع نقل شده است.

لقمان حكيم پـسـرش را بـه نـمـاز تـوصـيه مى كند.

حضرت عيسى (ع) در گهواره فـرمـود: خـدايـم مـرا بـه نـماز و زكات سفارش كرده است.

حضرت ابـراهـيـم (ع) هـمـسر و كودك خويش را در بيابان هاى داغ مكه آن هـنـگـام كه هيچ آب و گياهى نداشت, براى به پا داشتن نماز مسكن داد.

پـيـشـوايـان مـعـصوم (عليهم السلام) هنگام نماز رنگ مى باختند.

در اهـمـيـت نـمـاز خواندن همين بس كه حضرت على (ع) در جنگ صفين و امام حـسين (ع) در ظهر عاشورا دست از جنگ كشيدند و مشغول نماز خواندن شدند. و آن گـاه كـه بـه عـلى(ع) ايراد گرفتند كه چه هنگام نماز است؟ ايـشـان فرمود: ما براى همين مى جنگيم تا مردم اهل نماز باشند.

 

 

تاریخچه نماز خواندن

نماز خواندن از عباداتی است که هیچ شریعتی از آن خالی نبوده و گونه‌های آن بر حسب شریعت‌های مختلف فرق داشته است. در قرآن از نماز حضرت ابراهیم (ع)، اسماعیل و اسحاق، موسی، زکریا، عیسی، شعیب و لقمان حکیم و در روایات از نماز حضرت آدم و بسیاری دیگر از انبیا یاد شده است.

• نماز خواندن آدم: از صُحُف ادریس نقل شده که در نخستین روز اقامت آدم و حوا در زمین، خداوند، نماز عصر و مغرب و عشاء را مجموعاً ۵۰ رکعت به آدم واجب کرد.
• نماز خواندن شیث: وقتی آدم فوت کرد شیث او را غسل داد و بر وی نماز خواند.
• نماز خواندن ادریس: در روایت امام صادق (ع) به یکی از یاران خود سفارش می‌فرمایند: وقتی به مسجد کوفه شرفیاب شدی به مسجد سهله نیز برو در آنجا نماز بخوان و از خدا طلب حاجت کن زیرا مسجد سهله خانه ادریس است که در آن خیاطی می‌کرد و در آن نماز می‌خواند.
• نماز خواندن نوح: کشتی نوح دارای پنجره‌ها و سوراخ هایی بود که از آن نور خورشید به داخل منعکس می شد و از این طریق وقت نماز را تعیین می‌کردند.
• نماز خواندن شعیب: در آیه ۸۷ سوره هود آمده است: «قَالُواْ یا شُعَيْبُ أَصَلاَتُكَ تَأْمُرُكَ أَن نَّتْرُكَ مَا يَعْبُدُ آبَاؤُنَا أَوْ أَن نَّفْعَلَ فی أَمْوَالِنَا مَا نَشَاء إِنَّكَ لَأَنتَ الْحَلِيمُ الرشیدُ»؛ «گفتند ای شعیب آیا نمازت به تو دستور می‌دهد که ما آنچه را پدرانمان می‌پرستیدند ترک گوییم و آنچه را می‌خواهیم، در اموالمان انجام ندهیم؟ که همانا تو مرد بردبار و رشیدی هستی.» این جمله گفتار مردم مدین در رد حجت شعیب است. اهل مدین دعوت شعیب را مستند به نماز او کردند، چون در نماز دعوت به معارضه با آن قوم در بت‌پرستی و کم فروشی آنهاست.
• نماز خواندن الیاس: روزی الیاس به گریه و زاری درآمد. خداوند به فرشته مرگ فرمود: از الیاس سؤالی کن که سبب گریه‌ات چیست؟ برای دنیا است و یا مرگ؟ الیاس جواب داد نه این است و نه آن است، بلکه گریه من به خاطر این است که دیگر زنده نخواهم بود تا به ذکر و مناجات خدا بپردازم. خداوند به فرشته‌اش فرمود: از او دست بردار و روح او را قبض نکن چرا که او زندگی را برای بندگی و ذکر می‌خواهد.

 

نماز خواندن در آیین مسیحیت

نماز خواندن در مسیحیت برای ارتباط با پدر یا خداوند و یا دیگر عناصر تثلیث یعنی پسر و یا روح القدس برگزار می‌شود. در میان فرقه‌های مختلف مسیحیت نماز به صورت های مختلف گزارده می‌شود. همچنین نمازها می‌تواند به صورت جمعی (نیایش سرایی) باشد مانند مراسم عشای ربانی و یا به صورت فردی برگزار شود. درباره مسیح آیاتی در سوره مریم، نشانگر انجام این عبادت الهی، توسط اوست. خود عیسی گفت: «و اوصانی بالصلوة و الزکاة» یعنی خالق متعال مرا به نماز خواندن سفارش کرده که نه تنها نماز بخوانم بلکه نماز خواندن را در جامعه گسترش دهم.

 

اگر چه برخی از آداب نماز و نیایش کنونی مسیحیان مانند خطاب به اقنوم ثلاثه در نماز با وحی الهی سازگاری ندارد و تحریفاتی است که توسط کاهنان مسیحی با نظر خود وارد کتاب آسمانی انجیل نموده و به عیسی نسبت داده‌اند، اما همین امر ما را به این نتیجه میرساند که اصل نماز در این شریعت الهی وجود داشته است.

 

نماز خواندن در آیین یهودیت

نماز در یهودیت و در جمع تفیلیم یا تفیلوت خوانده می‌شود. توضیحات دقیق در باب آن‌ها را می‌توان در سیدور یا بخش‌های میشنا کتب سنتی دعای دیانت یهودی جست.

معمولا در هر روز سه نماز می‌خوانند و در روز شبات شنبه و سایر روزهای مقدس فرقه‌های ارتدکس و محافظه کار یک نماز اضافی هم به نام موسف خوانده می‌شود. زمانی که موسی در جهت انجام رسالت الهی خویش به همراه همسرش از وطن هجرت کردند و دچار سختی‌هایی شدند، خداوند برای آرامش او به وی وحی نمود که: «واَقم الصلوة لذکری» یعنی نماز را برای یاد من بپادار.

 

 

نماز خواندن در آیین زرتشتی

نماز خواندن یکی از عبادت‌های مزدیسنا است که برای داشتن توجه همیشگی به دستورهای دینی و سپاسگزاری خدا گزارده می‌شود. این دستورها عمدتاً ماهیتی اخلاقی دارند. امروزه نماز پنجگانه را معمولاً موبدان می‌گزارند و بیشتر زرتشتیان به خواندن دعاهای صبحگاه و شامگاه اکتفا می‌کنند. نماز در دین زرتشت به این صورت است که آتشی افروخته می‌شود و در حالی که دست‌ها به سوی آسمان بلند است و سر نیز به احترام تعظیم الهی خم شده، بر گرد اهورا مزدا می چرخند و سرودها و شعرهایی نیز با آوازی رسا و زیبا خوانده می‌شود.

این نماز، نمازی بی‌پیرایه و همراه با تفکر در وجود خود و اهورا مزدا است که شخص را به اهورا مزدا نزدیک‌تر می کند. شخص زرتشتی در هنگام نماز، آتش سوزان مادی را نمی‌بیند و به آن توجهی نمی‌کند؛ بلکه چیزی که توجه او را جلب می‌کند، آتش فروزان مینوی است که در دل همه افراد وجود دارد.

بنابر سنت زرتشتی، پنج بار در شبانه روز نماز خوانده می‌شود که خواندن آن نیز بر آنها واجب است. هر نماز با این مضامین آغاز می‌شود: «خشن‌اتره، اهورامزدا» یعنی خشنود می‌گردانم اهورا مزدا را. و آن گاه ادامه می‌دهند: «ایمان دارم به کیش مزدا پرستی که آوردهٔ زرتشت است. پیرو آموزه‌های اهورایی هستم که از دروغ و دوگانه پرستی به دور است».

زرتشتیان هر ۲۴ ساعت را به ۵ گاه تقسیم می‌کنند و آداب مذهبی تابع این زمانهای مشخص هستند.

زرتشتیان، نمازهای دیگری نیز دارند که در شبانه روز می‌خوانند. معروف‌ترین این نمازها، نماز سروش باج است.

 

 

آثار فردى و اجتماعى نماز خواندن

نـمـاز تاثير بسزايى در زندگى فردى و اجتماعى فرد دارد. در اين جا برخى از آن ها را فهرست وار بيان مى كنيم؛

نمازگزار در مقايسه با كسى كه نماز نمى خواند, احساس آرامش بيش ترى دارد.

هـنـگـامى كه از طريق نماز خواندن روح خود را به معراج مى فرستد و با خـدا و نام او پيوند مى دهد, احساس عزت و قدرت مى كند و از هيچ كس و هيچ قدرتى نمى ترسد.

نـمازگزار هيچ گاه چشمش را به چيزهاى حرام آلوده نمى كند و نمى گـذارد هوس هاى زودگذر و وسوسه هاى شيطانى روح و ذهنش را مشغول كـنـد.

در جـهان امروز كه لجام گسيختگى فرهنگى به طور فزاينده اى سلامت و امـنيت جانى بسيارى از جوامع را به مخاطره انداخته است و همه روزه شاهد طغيان و عصيان گروه هاى مختلف مردم به ويژه نوجوانان و جـوانان هستيم، كيست كه فريادرس اين مردم باشد؟! آيا چيزى جز نـماز خواندن و توكل و امدادهاى غيبى خداوندى مى تواند ناجى اين افراد از مـنـجـلاب ايـن گـنـاهان عظيم شود و آن ها را از سقوط به دره نيستى و فلاكت باز دارد؟

 

 

آثار و عواقب ترك نماز

تـرك نماز در دنيا و آخرت عواقب تلخى دارد. در قيامت، اهل بهشت از دوزخـيـان مى پرسند: چه چيزى شما را روانه جهنم كرد؟ يكى از پـاسـخ هايشان اين است كه ما پاى بند به نماز نبوديم. در جايى ديگر به نمازگزارانى كه در نمازشان سهل انگاراند، يعنى گاهى مى خوانند و گاهى نمى خوانند، مى گويد: واى بر آنان.

رسـول خدا (ص) فرموده است: «من ترك الصلوه متعمدا فقد كفر»؛ «هركه عمدا نماز را ترك كند, از اسلام خارج شده و كافر است».

در جـايـى ديـگر مى فرمايد: «بين العبد و بين الكفر ترك الصلوه»؛ «مرز بين بنده خدا و كفر، ترك نماز است».

هيچ انسان با وجدان و متفكرى نيست كه از ابعاد و اسرار و ظرايف نـماز خواندن آگاه باشد ولى از كنار آن ها بى اعتنا رد شود، مگر كسانى كـه بـه خـاطر غفلت و بى خبرى، توفيق سخن گفتن با خداوند را از خود سلب كرده اند.