نویسنده: سمیه قندهاری
بروزرسانی: 8 شهریور 1400
ستاره | سرویس ورزش – آب درمانی یا هیدروتراپی Hydrotherapy یک روش درمانی عامه پسند است که هدف آن کاهش درد بیمار و افزایش دامنه حرکات مفاصل و قدرت اندام با استفاده از آب است و بر خلاف اکثر روش‌های فیزیوتراپی و کاردرمانی دیگر، رفع خستگی عضلانی با رضایت و خوشنودی همراه است. روشی ساده و راحت که ورزشکاران ومردم برای رفع خستگی، کسالت و به‌دست آوردن آرامش و راحتی از آن استفاده می‌کنند.
در این روش ورزشکار یا شخص آسیب دیده کارهای متفاوتی در آب انجام می‌دهد. حرکاتی مانند راه رفتن‌های متفاوت که بسته به نوع بیماری از برنامه‌های مختلف برای تسکین و بهبود درد توسط مربیان دوره دیده استفاده می‌شود.
استفاده از آب در موارد درمانی و رفع خستگی در ورزشکاران و به دست آوردن آرامش جسمی و روحی قدمتی معادل قدمت زندگی بشر دارد اما شاید هیدروتراپی به شکل امروزی آن را باید مدیون دکتر جان فلویر انگلیسی باشیم.
مزایای آب درمانی
- رفع خستگی در ورزشکاران و به دست آوردن آرامش جسمانی و روحی
- در دسترس بودن آن برای همه
- ارزان بودن نسبت به روش‌های دیگر
- اندازه گیری درجه حرارت آب به آسانی
- سبک شدن وزن بدن در آب
- عامه پسند بودن
- کاملا بی ضرر بودن
- نیاز نبودن به استفاده از دارو
- تقویت مغز و بدن و ایجاد خواب آرام
- بی درد بودن و تسکین درد بسهولت
- درمان اساسی وریشه‌ای
کاربرد آب درمانی
برنامه حرکات آب درمانی متشکل از انواع مختلفی از درمان‌ها و تمریناتی است که در یک استخر انجام می‌شوند. این روش بخصوص در مواردی سودمند است که بواسطه شدت درد کمر، کاهش تراکم استخوانی، ناتوانی یا دیگرعوامل انجام یک برنامه تمرینات بر روی زمین امکان پذیر نباشد.
آب درمانی بخصوص در موارد زیرمفید است:
- افراد دچار ضایعه نخاع (در آب ستون فقرات به حالت کشیده در می‌آید و حرکت دست‌ها در آب به تقویت عضلات ناحیه پشت کمک کرده و از ایجاد انحراف در ستون فقرات جلوگیری می‌نماید. همچنین باعث ایجاد روحیه اعتماد به نفس و ایجاد روحیه قدرتمندی برای انجام کارهای روزه مره می‌شود).
- آرتروز
- پوکی استخوان پیشرفته
- کشیدگی یا پارگی عضله
- کمر درد
- افراد دیابتی و دچار فشار خون بالا
- افزایش گردش خون در ناحیه کلیه‌ها و مثانه و جلوگیری از رسوب مواد معدنی به شکل سنگ در کلیه‌ها و مجاری ادرار و تخلیه بهتر مثانه
- افزایش حرکت روده‌ها و جلوگیری از یبوست
- بالابردن حجم تنفسی ریه و جلوگیری از تجمع ترشحات و خلط در ریه و ایجاد عفونت در آن
- افزایش سوخت و ساز بافت‌ها
- اتساع عروق در اثر بالا بودن حرارت آب و افزایش سوخت و ساز سلول‌ها
- افزایش جریان خون در اثر افزایش درجه حرارت بدن و سوخت و ساز سلول‌ها
- افزایش میزان فعالیت قلب
- ارتقا بهداشت پوست و مو و جلوگیری از ایجاد زخم فشاری
به طور خلاصه می‌توان گفت که تاثیرات درمانی آب به واسطه اثری است که آب روی پوست بدن دارد. بر اثر برخورد جریان آب، گیرنده‌های عصبی پوست تحریک می‌شوند. تحریکات ایجاد شده از طریق اعصاب، بر سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارند و این تاثیرات سیستم عصبی مرکزی است که باعث به وجود آمدن اثرات درمانی آب می‌شود. آب درمانی روی جریان خون، سوخت و ساز بدن، سیستم عصبی، ترکیب خون و میزان ترشح غدد نیز تاثیر می‌گذارد و در نهایت، تجمع این تاثیرات روی روان فرد منعکس می‌شود.
قبل از آب درمانی به چه نکاتی باید توجه کرد؟
- باید درجه حرارت بدن بیمار و وضعیت اندام‌ها و بدن او از نظر وجود تورم، زخم باز، رنگ پوست مورد بررسی قرار گرفته و نحوه درمان به او شرح داده شود.
- در بسیاری از بیماران دچار کمر درد ورزش در آب باید تنها با راهنمایی یک متخصص واجد شرایط انجام شود.
- در صورتی که بیمار دچار هر یک از موارد زیر باشد، معمولا باید از تمرینات آب درمانی خودداری کرد:
- تب
- نارسایی قلبی
- بی اختیاری ادرار
- عفونت
مکانیسم اثر آب درمانی چیست؟
۱. کاهش درد
- در هیدروتراپی معمولا از آب گرم استفاده می‌شود. گرمای آب موجب افزایش جریان خون در پوست و عضلات شده و تنش داخلی عضلات را کم می‌کند.
- درد اندام‌ها به هر علتی باشد معمولا در گرما کمتر می‌شود.
- از آب گرم می‌توان برای کاهش دردهای اندام در بسیاری از بیماری‌ها مانند آرتروز و انواع روماتیسم‌ها استفاده کرد.
- البته این تاثیر گرما دایمی نبوده و معمولا بعد از مدتی که حرارت اندام مجددا به حالت اول برمی‌گردد درد مجددا احساس می‌شود.
۲. انجام بهتر حرکات کششی
- حرکات کششی که در فیزیوتراپی برای بهتر کردن دامنه حرکتی مفصل و کاهش خشکی آنها انجام می‌شود ممکن است دردناک باشد. وقتی این حرکات در آب گرم انجام شوند تحمل بیمار بیشتر شده و احساس درد ناشی از حرکت مفصل کم می‌شود. در این حالت می‌توان مفاصل بیمار را بیشتر و بهتر حرکت داده و نتیجه آن افزایش سریعتر و بهتر دامنه حرکتی مفصل است.
۳. تقویت عضلات
- وقتی بدن در آب غوطه ور می‌شود (مانند استخرهای آب) وزن بدن کاهش می‌یابد. بعضی بیماران به علت مشکل مفصل و درد ناشی از آن نمی‌توانند به راحتی راه بروند. در آب وزن بیمار کم شده و در نتیجه فشار کمتری به مفاصل اندام تحتانی وارد می‌شود. وقتی مفصل وزن کمتری را تحمل کند بهتر می‌تواند حرکت کند و حرکات نرمشی و تقویتی را انجام دهد.
- مقاومت آب در مقابل حرکت اندام می‌تواند به تقویت بیشتر عضلات آن کمک کند. درست مانند کسی که برای تقویت بیشتر عضلات خود از وزنه استفاده می‌کند. با این تفاوت که مقاومت آب ملایم تر از وزنه است ومی‌توان آن را با تغییر سرعت حرکت اندام کم و زیاد کرد، در همه جهات وجود دارد و همراه با گرما است و بنابراین آستانه تحمل بیمار را بیشتر می‌کند.
- در بسیاری از بیماری‌های سیستم حرکتی مانند کمردرد تقویت عضلات اندام می‌تواند درد بیمار را تا حدود زیادی از بین ببرد. انجام حرکات نرمشی تحت نظر فیزیوتراپ در آب می‌تواند به این امر مهم کمک فراوانی بکند.
۴. فشار هیدرواستاتیک
فشارهیدرواستاتیک اثرات نیرومندی تولید می‌کند که عملکرد قلب و ریه را بهبود داده باعث می‌شود ورزش‌های آبی شیوه بسیار سودمندی برای حفظ و تقویت عملکرد قلب و ریه باشند. این تاثیر ناشی از فشار همچنین به بهبود جریان خون عضلات کمک می‌کند.
۵. ریلکسیشن و آرامش
آرامش روحی بیمار که می‌تواند کمک فراوانی به کاهش دردهای اندام بکند.
اکنون آب درمانی در بسیاری از استخرها در حال گسترش هست و ایران نیز به طور طبیعی دارای مراکز درمانی آبی بسیاری می‌باشد.
