علت تغییر رنگ ادرار چیست و چگونه درمان می شود؟

ستاره | سرویس پزشکی – در حالت طبیعی، رنگ ادرار انسان زرد کمرنگ است. گاهی به دلایل مختلف شاهد تغییر رنگ ادرار هستیم که ممکن است نتیجه‌ی مصرف برخی از مواد غذایی رنگی باشد یا در موارد جدی‌تر به سلامتی فرد بازگردد. در ادامه برخی از رایج‌ترین این رنگ‌ها را بررسی می‌کنیم و به بیان علت و درمان هرکدام می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

 

ادرار سالم چه رنگی است؟

رنگ نرمال ادرار در افراد متفاوت است؛ اما باید روی طیف زرد باشد. حال، میزان آبی که فرد می‌نوشد، بر کمرنگ بودن یا پررنگ بودن آن تأثیر می‌گذارد. افرادی که آب بیشتری می‌نوشند و بدن خود را هیدراته نگه می‌دارند، معمولاً در مقایسه با افرادی که آب کمتری می‌نوشند، ادرار کم‌رنگ‌تر و رقیق‌تری تولید می‌کنند. اگر رنگ ادرار از طیف زرد خارج شده و کمی تیره و مایل به قهوه‌ای یا قرمز، آبی و سبز شود، باید به پزشک مراجعه کنید.

 

هر تغییر رنگ ادرار نشانه چیست؟

تغییر رنگ مایع ادرار اغلب در اثر مصرف داروها، مواد غذایی خاص یا رنگ‌های خوراکی اتفاق می‌افتد؛ اما در برخی موارد، تغییر در رنگ ادرار می‌تواند ناشی از مشکلات سلامتی خاص باشد.

 

 

۱. علت و درمان ادرار بی‌رنگ

ادرار بی‌رنگ گویای آن است که روزانه بیشتر از مقدار توصیه شده آب می‌نوشید. اگرچه آب‌رسانی بدن کار خوبی است، نوشیدن زیاد آب الکترولیت بدن را از بین می‌برد.

• درمان

 اگر هرازگاهی رنگ ادرار شفاف شود جای نگرانی و وحشت نیست؛ اما کسی که ادرارش همیشه بی‌رنگ است، باید میزان آب مصرفی خود را کم کند.

 

۲. علت و درمان ادرار قرمز یا صورتی

ادرار قرمز با وجود ظاهر نگران‌کننده، لزوماً جدی و خطرناک نیست. این تغییر رنگ قرمز یا صورتی می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• بیماری‌ها

عواملی که سبب وجود خون در ادرار (هماچوری) می‌شوند شامل عفونت ادراری، بزرگ شدن پروستات، تومورهای سرطانی و غیر سرطانی، کیست کلیه، دویدن در مسافت طولانی و سنگ کلیه یا سنگ مثانه هستند.

• مواد غذایی

خوردن چغندر، تمشک و ریواس می‌توانند ادرار را قرمز یا صورتی روشن کنند.

• داروها

ریفامپین آنتی‌بیوتیکی است که اغلب برای درمان بیماری سل مورد استفاده قرار می‌گیرد. از عوارض این دارو تغییر رنگ ادرار به نارنجی مایل به قرمز است. یک داروی دیگر فنازوپیریدین است که برای درمان ناراحتی مجاری ادراری مصرف می‌شود و نوعی ملین حاوی سنا است. این دارو نیز رنگ ادرار را تقریباً قرمز می‌کند.

• درمان

 اگر تغییر رنگ ادرار ناشی از عفونت ادراری باشد، پزشک یک دوره کوتاه مصرف آنتی بیوتیک را تجویز می‌کند؛ اما تغییر رنگ ادرار ناشی از مصرف مواد غذایی یا داروها باشد، رنگ ادرار پس از قطع مصرف رنگ به حالت طبیعی بازمی‌گردد.

 

 

۳. علت و درمان ادرار نارنجی رنگ

چه چیزی عامل نارنجی شدن رنگ ادرار می‌شود؟

• داروها

داروهایی شامل داروی ضدالتهاب سولفاسالازین، فنازوپیریدین (پیریدیم)، برخی از ملین‌ها و داروهای شیمی‌درمانی رنگ ادرار را نارنجی می‌کنند.

• بیماری

در برخی موارد ادرار نارنجی نشانه‌ای از مشکلی در مجاری کبد یا صفراوی فرد است، به خصوص اگر رنگ مدفوع روشن باشد. همچنین کم‌آبی بدن غلظت ادرار را زیاد و رنگ آن را پررنگ می‌کند. در نتیجه ادرار نارنجی رنگ به نظر می‌رسد.

• درمان

 ضمن قطع مصرف داروها و مواد غذایی عامل تغییر رنگ، برای درمان مشکلات کبد به پزشک مراجعه کنید. در طول این مدت تغذیه سالم داشته باشید و با مشورت پزشک مصرف ویتامین‌ها، پروتئین‌ها و آهن را افزایش دهید.

 

 

۴. علت و درمان ادرار قهوه‌ای یا سیاه

مشاهده ادرار قهوه‌ای می‌تواند موجب وحشت و نگرانی فرد شود؛ ادرار قهوه‌ای ناشی از:

• مواد غذایی

خوردن مقادیر زیاد لوبیا فووا، ریواس یا آلوئه‌ورا می‌تواند رنگ ادرار را به قهوه‌ای تیره یا سیاه تغییر دهد.

• داروها

تعدادی از داروها از جمله داروهای ضد مالاریای کلروکین و پریماکین، آنتی‌بیوتیک‌های مترونیدازول و نیتروفورانتوئین، برخی از ملین‌ها و متوکاربامول رنگ ادرار را تیره می‌کنند.

• بیماری

برخی از اختلالات کبدی (مثل هپاتیت) و کلیوی و شماری از عفونت‌های دستگاه ادراری می‌توانند ادرار را به رنگ قهوه‌ای تیره درآورند. همچنین ملانوم، جدی‌ترین نوع سرطان پوست، در موارد بسیار نادر ملانین را وارد ادرار کرده و رنگ آن را تیره می‌کند.

• درمان

برای درمان ادرار قهوه‌ای و سیاه، در وهله‌ی اول باید مشکلات کبدی مانند هپاتیت را برطرف کرد تا به مرور تبدیل به سیروز کبدی نشود. هیچ درمان قطعی برای سیروز کبدی وجود ندارد. برای اطلاع از وضعیت عملکرد کبد و کلیه‌ها به پزشک مراجعه کنید.

 

۵. علت و درمان ادرار آبی یا سبز رنگ

موارد زیر منجر به تغییر رنگ ادرار به آبی یا سبز می‌شود:

• رنگ‌های خوراکی

 گاهی مصرف برخی از رنگ‌های خوراکی با رنگ روشن منجر به سبز شدن رنگ ادرار می‌شود. همچنین رنگ‌هایی که در برخی از آزمایشات کلیه و مثانه استفاده می‌شوند، ادرار را به رنگ آبی درمی‌آورند.

• مصرف داروها

تعدادی از داروها از جمله آمی تریپتیلین، ایندومتاسین و پروپوفول ادرار را به رنگ آبی یا سبز درمی‌آورند.

• بیماری

هایپرکلسمی خوش‌خیم خانوادگی، یک اختلال نادر ارثی است که گاهی سندرم پوشک آبی نامیده می‌شود! زیرا ادرار کودکان مبتلا به این اختلال معمولاً آبی می‌شود. ادرار سبز نیز از عفونت‌های دستگاه ادراری نشات می‌گیرد.

• درمان

در صورتی که تغییر رنگ ادرار ناشی از هایپرکلسمی خفیف باشد، نیاز به درمان نیست و به مرور زمان سطح کلسیم به حالت طبیعی بازمی‌گردد. آب کافی بنوشید و ورزش کنید.

 

 

۶. علت و درمان ادرار بنفش رنگ

بنفش نمایانگر یک نوع سندرم خاص به نام سندرم کیسه ادرار بنفش است و زمانی اتفاق می‌افتد که فرد سوند ادراری داشته باشد. باکتری‌های موجود در سوند ماده‌ای به نام ایندیروبین تولید می‌کنند که به رنگ قرمز و نیلی است؛ ترکیب این دو رنگ سبب تغییر رنگ ادرار به بنفش روشن می‌شود.

• درمان

 پزشک برای از بین بردن باکتری‌های عامل این تغییر رنگ، آنتی بیوتیک تجویز می‌کند.

 

۷. علت و درمان ادرار سفید شیری

عفونت ادراری با تحریک واکنش ایمنی بدن و سیل گلبول‌های سفید، رنگ ادرار را به شیری تغییر می‌دهد.

• مواد غذایی

 سایر دلایل ادرار سفید شامل دفع کریستال‌های اسید اوریک است. خوردن غذاهای سرشار از پورین مانند شاه ماهی و گوشت قرمز (گوشت بره و گاو) موجب بالا رفتن سطح اسید اوریک خون می‌شود.

• پس زدن انزال

گاهی خارج نشدن مایع منی از آلت آن را به سمت مثانه هدایت می‌کند و در ادرار بعدی به همراه ضایعات خون دفع می‌شود.

• درمان

نوشیدن آب را امتحان کنید؛ گاهی وجود مقداری فسفات در خون رنگ ادرار را به سفید شیری تغییر می‌دهد.

 

۸. علت و درمان ادرار زرد تیره

بدون شک همه‌ی ما رنگ زرد تیره ادرار صبحگاهی را تجربه کرده‌ایم. ادرار انسان به شکل طبیعی متشکل از آب و مواد زائد خون است که اگر به رنگ زرد تیره درآید، نشان می‌دهد که حاوی آب کمتر و ضایعات بیشتر است.

• درمان

مایعات بیشتری بنوشید! شب‌ها قبل از خواب یک لیوان آب کنار تخت بگذارید و اگر نصف شب از خواب بیدار شدید آن را بنوشید.

 

۹. علت و درمان ادرار کدر و ابری

ادرار کدر و اصطلاحاً ابری عمدتاً نشانه عفونت دستگاه ادراری است؛ البته احتمال بیماری‌های مزمن و شرایط کلیوی نیز وجود دارد. همچنین در برخی موارد ادرار کدر یک نشانه دیگر از کمبود آب بدن است.

• بیماری

 ادرار ابری که با کف یا حباب همراه باشد، پنوماتوریا نامیده می‌شود که خود نشانه‌ای از مشکلات جدی از جمله بیماری کرون یا دیورتیکولیت است. حتی در مواردی فرد ادرار فومی و کف آلود را تجربه می‌کند که علت آن هنوز مشخص نیست.

• درمان

 مایعات رژیم غذایی را افزایش دهید و برای درمان عفونت‌های دستگاه ادراری، پروستاتیت، ولوواژنیت و حتی عفونت‌های مقاربتی با مشورت پزشک آنتی بیوتیک مصرف کنید.

 

تغییر رنگ ادرار در بارداری

در دوره بارداری به سبب عوامل زیر رنگ ادرار از زرد روشن تا رنگ تیره و تقریباً نارنجی تغییر می‌کند.

• کم‌آبی بدن

 بدن زن باردار به شدت مستعد کم‌آبی است. برای مقابله با آن به هر طریق ممکن مایعات دریافت کنید. آب بنوشید و میوه‌ها و سبزیجات آبدار مصرف کنید.

• مصرف ویتامین‌ها

 مصرف ویتامین‌های پیش از زایمان (ویتامین ب و ویتامین ث) و آهن در بارداری موجب تغییر رنگ ادرار می‌شود. این مسئله طبیعی است و جانی نگرانی ندارد.

• مکمل‌های گیاهی و قرص‌ها

 مصرف مکمل‌های پریدیوم، نیتروفورانتوین و سنالاکاکستیو رنگ ادرار را به نارنجی یا نارنجی مایل به زردتغییر می‌دهند. آیا میدانید  علت و علائم عفونت ادراری در بارداری چیست و چگونه درمان می‌شود؟

 

 

عوامل خطر تغییر رنگ ادرار

گاهی تغییر رنگ ادرار صرفاً نتيجه مصرف غذاها و دارو نيست و ممكن است ریشه‌ی آن یک بيماري خفیف یا جدی باشد. عواملی که فرد را در معرض چنین شرایط پزشکی قرار می‌دهد، عبارت‌اند از:

• سن: تومورهای مثانه و کلیه که ادرار خونی را سبب می‌شوند، در افراد مسن شایع‌تر هستند. همچنین در برخی موارد مردان بالای ۵۰ سال به دلیل بزرگ شدن غده پروستات ادرار خونی را تجربه می‌کنند.
• سابقه خانوادگی: سابقه خانوادگی بیماری کلیوی یا سنگ کلیه فرد را بیشتر از سایرین در معرض ابتلا قرار می‌دهد. هر دو بیماری منجر به ادرار خونی می‌شوند.
• ورزش سنگین: دوندگانی که مسیرهای طولانی را می‌دوند، بیشتر در معرض خطر ادرار خونی یا قرمز قرار دارند؛ اما این اتفاق برای هر کسی که ورزش سنگین انجام می‌دهد، محتمل است.

 

کلام آخر

در اکثر موارد رنگ غیرطبیعی ادرار صرفاً به سبب کمبود آب بدن، مواد غذایی خاص یا اثر جانبی داروهایی است که مصرف می‌کنیم. این تغییر رنگ باید ظرف ۲ الی ۳ روز برطرف شود، در غیر این صورت در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. در پایان دعوت می‌کنیم در مطلب علائم کم شدن آب بدن و راه‌ های نیز با ما همراه باشید تا بتوانید از این طریق، سریع‌تر علائم را شناسایی کرده و نسبت به درمان آن اقدام کنید. اگر این مطلب برای شما مفید بود، خواهشمندیم نظرات ارزشمند خود را با ما و همراهان ستاره به اشتراک بگذارید. از همراهی شما سپاس‌گزاریم.

برگرفته از: healthline و mayoclinic