نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: 10 مرداد 1401
ستاره | سرویس علوم – اوراق قرضه اصطلاحی است که در اخبار و کتاب‌های مالی و حسابداری، زیاد مشاهده کرده اید. اما این اوراق دقیقا چیست و چه کاربردهایی دارد؟ تفاوت آن با برگه سهم چیست و سود و پرداخت آن چگونه است؟ در این مطلب با اوراق قرضه، ویژگی‌ها و انواع آن آشنا خواهید شد.
در صورتی که مطالعه قسمت خاصی از این مطلب مد نظر شماست، با انتخاب عناوین ارائه شده در فهرست زیر به موضوع دلخواه خود برسید.
- اوراق قرضه چیست؟
- فرق اوراق قرضه با برگه سهم
- اوراق قرضه چگونه تولید می‌شود؟
- ویژگی‌ها
- مبلغ سود و دوره پرداخت
- انواع
اوراق قرضه چیست؟
اوراق قرضه، یک برگه است مثل برگه سهام. این اوراق هم مثل برگه سهام، یک ناشر (صادر کننده) دارد؛ اما فرق آن با برگه سهم این است که دارنده برگه سهم، مشمول دریافت هیچ سود از قبل پیش بینی شده و توافق شده‌ای نیست بلکه این قیمت و نوسانات سهم در بورس است که ارزش این برگه را تعیین می‌کند. اما در اوراق قرضه، ناشر متعهد می‌شود که مبلغ مشخصی که بهره نام دارد، سالانه در یک بازه زمانی مشخص به دارنده اوراق قرضه که شخص حقیقی (من و شما) یا شخص حقوقی (شرکت‌ها و موسسات) است، پرداخت کند.
مالکیت صاحبان اوراق بهادار اسلامی، (اخزا) تفاوت روشنی از جهت مالکیت با اوراق ربوی دارند که ماهیت آن را قانون بانکداری بدون ربا مشخص می‌کند.
اوراق قرضه را در واقع یکی از ابزار های تامین مالی و جذب نقدینگی می‌دانند که دراز مدت و دارای تعهد است.
فرق اوراق قرضه با برگه سهم چیست؟
اما اوراق قرضه، سود از پیش تعیین شده دارد. با این حال دارنده برگه اوراق قرضه، هیچ حقی در شرکت نداشته و مالکیتی بر اموال شرکت صادر کننده ندارد. در واقع دارنده اوراق قرضه، تنها یک وام دهنده به ناشر (صادر کننده اوراق قرضه) است و بس.
حتما بخوانید: نحوه سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار
اوراق قرضه چگونه تولید می‌شود؟
اوراقی که در بورس پذیرفته شده است، نسبت کوچکی از کل اوراق قرضه منتشر شده در ایران و جهان است. ثبات قیمتی یا همان ریسک نکول اوراق قرضه به نسبت بازار سرمایه، نوسان کمتری دارد و مطمئن‌تر است. هر چقدر سود شما مطمئن‌تر باشد و ریسک سرمایه گذاری کم باشد، معمولا سودآوری هم پایین خواهد بود.
ویژگی‌های اوراق قرضه
گاها می‌توان اوراق قرضه را به سهام یک شرکت تبدیل کرد. اوراق قرضۀ قابل تبدیل (convertible bonds) نرخ بهره پایینی دارد. اگر شما اوراق قرضه‌ای را از یک ناشر بگیرید و ناشر به شما وثیقه هم برای تضمین آن بدهد، به این برگه «اوراق قرضه تضمین شده» (secured bonds) گفته می‌شود. در مقابل «اوراق تضمین نشده » (unsecured bond) هم داریم.
اصل سرمایه، فقط در سر رسید، قابل استرداد است و بهره ها در بازه‌های مشخصی که قبلا توافق شده، از طرف ناشر اوراق قرضه به دارنده اوراق پرداخت می‌شود.
ویژگی‌های کلی اوراق قرضه را می‌توان در موارد زیر دانست:
- دارنده اوراق قرضه، بستکار شرکت یا موسسه ای است که برگه را صادر کرده است.
- دارنده اوراق قرضه حق دریافت اصل مبلغ اسمی و بهره آن را دارد.
- دارنده اوراق قرضه هیچ مسئولیت یا مالکیتی در شرکت یا موسسه سازمان ناشر دهنده برگه ندارد.
- دارنده اوراق قرضه در تاریخ سر رسید، سود دریافت می‌کند و برخی اوراق، به تدریج، سررسید می‌شوند.
- اوراق قرضه ارزش اسمی مشخص دارد.
- اگر ناشر اوراق قرضه به هر دلیلی ورشکسته شود، صاحب اوراق قرضه در دریافت سرمایه به نسبت دیگر افرادی که در شرکت ناشر ذینفع هستند، اولویت دریافت حق و حقوق دارد.
- اوراق قرضه را می‌توان با وثیقه هم خریداری کرد در حالی که چنین چیزی در بازار بورس وجود ندارد.
- اگر اوراق قرضه در قالب عرضه خصوصی به خریدار فروخته شود، فقط ناشر و خریدار طرف‌های قرارداد هستند.
- اگر اوراق قرضه در قالب عمومی به خریدار فروخته شود، غیر از طرف‌های قرارداد شخص دیگری هم به عنوان امین به نمایندگی از دارنده اوراق قرضه، بر اجرای تعهدات ناشر نظارت دارد.
مبلغ سود و دوره پرداخت در اوراق قرضه
انواع اوراق قرضه
- اوراق قرضه با سر رسید مشخص؛ که متداول ترین نوع اوراق قرضه بود و یک تاریخ سر رسید دارد.
- اوراق قرضه سریالی که تاریخ سر رسید متفاوت دارد؛ مثلا ۱۰ ساله یا ۲۰ ساله. در این حالت، در هر یک از سر رسیدها، بخش از کل مبلغ خرید اوراق قرضه، مسترد می‌شود.
اوراق قرضه اشکال دیگری هم دارد:
- اوراق قرضه دولتی که برای جذب نقدینگی جهت انجام پروژه های دولتی و پرداخت بدهی های دولت به بخش خصوصی و نهاد های عمومی صادر می شود. در کشور های under developing (در حال توسعه) ریسک نکول اوراق قرضه بالا است. چون اقتصاد باثبات و شفافی ندارند.
- اوراق قرضه شهرداری توسط شهرداری‌ها صادر می‌شود و برای تامین مالی فعالیت‌هایشان است. وقتی نیاز به جذب نقدینگی، بیش از جمع‌آوری مالیات و حق نوسازی و بازسازی و امثالهم باشد، شهرداری به این روش روی می‌آورد.
- اوراق قرضه شرکتی توسط کسب و کار برای تامین مالی صادر می‌شود. بالاترین ریسک، متعلق به این نوع اوراق قرضه است.
همراه گرامی
در صورتی که دارنده اوراق قرضه باشید؛ شما در واقع با یک سود از پیش تعیین شده، به صادر کننده اوراق قرضه وام داده اید. چنانچه شما هم تجربه و دیدگاهی در زمینه این اوراق دارید با ما و خوانندگان ستاره به اشتراک بگذارید. در صورتی که می‌خواهید در دنیای بورس یک حرفه ای باشید توصیه می‌کنیم اصول و تکنیک های تابلو خوانی سهام در بازار بورس ایران را حتما مطالعه کنید.
