لیبرالیسم چیست؟ (بررسی مقایسه‌ای لیبرالیسم و اسلام)

ستاره | سرویس مذهبی – اگر در بین مکتب‌ها جستجویی داشته باشید حتماً چشمتان به کلمه لیبرالیسم هم خورده است. آیا می‌دانید که لیبرالیسم به چه معناست؟ آیا ریشه کلمه لیبرالیسم را می‌دانید؟ درباره انواع لیبرالیسم چقدر اطلاعات دارید؟ آیا می‌دانید که اسلام به چه مقدار اصول لیبرالیسم را قبول دارد؟ با ستاره باشید تا درباره این موضوع روشنتان کنیم!

لیبرالیسم یعنی چه؟

کلمه لیبرالیسم (Liberalism) به معنی آزادی‌خواهی است و از کلمه انگلیسی Liberty گرفته شده و ریشه کلمه لیبرال از یک لغت لاتین (Liberalis) به معنی «آزاد» آمده است.

تعریف لیبرالیسم

لیبرالیسم فلسفه‌ای سیاسی است که برای حقوق مدنی و سیاسی افراد اهمیت زیادی قائل است. لیبرال‌ها خواستار تضمین قلمرو برای آزادی شخصی افراد هستند که شامل آزادی وجدان، سخن، انجمن و اشتغال است و دولت جز برای حمایت از دیگران در برابر زیان حق دخالت در امور را ندارد.

جان سالوین شاپیرو لیبرالیسم را این‌طور تعریف کرده است:

انواع لیبرالیسم

لیبرالیسم را در پنج دسته تقسیم‌بندی می‌کنند:

1. لیبرالیسم فرهنگی: حمایت از اندیشه بیان در آزادی‌های فردی و اجتماعی و ترویج فرصت‌های آزادی و انعطاف‌پذیری اخلاقی و… 
2. لیبرالیسم دینی: دین امری شخصی است و حقایق دینی با هیچ مقطعی از تاریخ و فرهنگ گرده نخورده است. 
3. لیبرالیسم اخلاقی: معیار تشخیص خوب و بد هر چیز، خود انسان است و به همین دلیل امیال ظاهری انسان‌ها همان میل‌های واقعی آن‌هاست و باید به آن احترام گذاشت. 
4. لیبرالیسم اقتصادی: دفاع از حریم مالکیت خصوصی و سرمایه‌داری و دخالت حداقلی دولت بر فعالیت‌های اقتصادی افراد 
5. لیبرالیسم سیاسی: باورها و اعتقادات هر کسی قابل احترام است و دولت باید زمینه‌ای فراهم کند که هر کسی بتواند مراسم مذهبی خود را داشته باشد.
   بعضی از صاحب نظران انواع دیگری از لیبرالیسم را هم تعریف کرده‌اند؛ از جمله لیبرالیسم کلاسیک، لیبرالیسم دموکراسی و نئولیبرالیسم.

اصول لیبرالیسم

لیبرالیسم هم مانند هر مکتب دیگری اصول و مبانی خاص خودش را دارد که عبارت‌اند از:

1. فردگرایی: رکن اصلی لیبرالیسم که نشان‌دهنده آن است که فرد و حقوق او بر همه چیز مقدم است. 
2. اصالت آزادی: آزادی بالاترین ارزش‌هاست و هیچ مانعی نمی‌توان بر سر راه آن قرار داد و تنها حد موجود برای آن، آزادی سایر افراد است. 
3. انسان‌مداری (Humanism): هر چیزی حتی اخلاق و دین باید بر اساس میل و نیاز انسان‌ها تعریف شود. به عبارت دیگر این دین و اخلاق است که خود را با انسان هماهنگ می‌کند. 
4. سکولاریسم (Secularism): دین از امور روزمره زندگی جداست و نمی‌توان آن را در مسائل زندگی دخالت داد. 
5. سرمایه‌داری (Capitalism): لیبرالیسم با سرمایه‌داری و اقتصاد بازار رابطه تنگاتنگی دارد. 
6. عقل‌گرایی: عقل و خرد آدمی برای هر کاری کفایت می‌کند.

لیبرالیسم و اسلام

با توجه به تعریفی که از لیبرالیسم داشتیم می‌توان نتیجه گرفت که هیچ وجه تشابهی میان اسلام و لیبرالیسم وجود ندارد. از جمله تضادهای اسلام و لیبرالیسم به این شرح است:

• اسلام مخالف آزادی و سرمایه‌داری به سبک لیبرالیستی است. اسلام ترویج عقاید گمراه کننده را ممنوع می‌داند و با فروش کتاب‌های گمراه کننده مخالف است.
• آزادی از دیدگاه اسلام شامل بعد مادی و معنوی انسان می‌شود اما لیبرالیست‌ها فقط بعد مادی انسان را مشمول آزادی می‌دانند.

• اسلام بر خدامداری تأکید دارد و قانون‌گذار اصلی از نظر اسلام خداست.