اتفاقات شب اول قبر چیست؟

ستاره| سرویس مذهبی – مگر می‌شود توی دورهمی‌ها یا مطالعاتتان چیزی درباره شب اول قبر نخوانده باشید. این که شب اول قبر چیست و چه اتفاقاتی در این شب برای میت می‌افتد. چطور می‌توان در شب اول قبر به فرد مرده کمک کرد؟ همه این‌ها سؤالاتی است که با توجه به روایت مختلف می‌توان جوابی برایشان پیدا کرد.

عالم برزخ چیست؟

وقتی که انسان می‌میرد وارد عالمی به نام «عالم برزخ» می‌شود. عالم برزخ نمود باطنی دنیاست که برخلاف نمود ظاهری آن ماده در آن وجود ندارد. در عالم برزخ بسیاری از ویژگی‌های دنیا از جمله شکل، اندازه، رنگ، بو و ویژگی‌هایی همچون شادی، غضب و نگرانی و همچنین نور وجود دارد.
عالم برزخ در بعضی از روایت‌ها به نام «عالم قبر» تعریف شده است. امام صادق (ع) فرمود: عالم قبر از هنگام مرگ آدمی است تا روزی که قیامت به پا می‌شود.
به عبارت دیگر چارچوب قبر محل قرار گرفتن جسم انسان و عالم قبر محل استقرار روح انسان است.

فرشتگان شب اول قبر

به محض دفن میت، اولین فرشته‌ای که نزد او می‌آید «ملک رومان» نام دارد. کار رومان شمارش و جمع‌بندی اعمال فرد و تشکیل پرونده‌ای برای اوست که همان نامه عملش به حساب می‌آید.
نکیر و منکر دو فرشته دیگری هستند که بعد از رومان به سراغ میت می‌آیند. یکی از آن‌ها در طرف راست و دیگری در سمت چپ میت قرار می‌گیرد و از او سؤالاتی را می‌پرسند. اگر میت انسان بدکاری باشد این دو فرشته با چهره‌هایی غضب‌آلود به سراغش می‌روند و او را عذاب می‌کنند، اما برای افراد صالح دو فرشته با چهره‌هایی بشاش حاضر می‌شوند که بشیر و مبشر نام دارند و به میت وعده بهشت می‌دهند.

سؤالات شب اول قبر

از جمله موضوعاتی که نکیر و منکر در شب اول قبر از میت می‌پرسند عبارت‌اند از:

• ایمان به خدا
• ایمان به پیامبر
• پیشوا و امام 
• دین 
• کتاب آسمانی 
• قبله 
• نماز 
• زکات 
• حج 
• روزه 
• گذران عمر
• مسیر خرج اموال
• دوستان 

کار‌هایی که شب اول قبر را آسان می‌کند

توصیه شده است که میت را به محض دفن کردن تنها نگذارند و با خواندن تلقین، او را در پاسخ دادن به سؤالات نکیر و منکر یاری کنند. همچنین علاوه بر اعمال خود شخص (نماز، روزه و…) اعمالی همچون نماز هدیه، نماز شب اول قبر یا لیلة الدفن و… می‌تواند سختی‌های شب اول قبر را کاهش دهد.

شب اول قبر در روایات

«او می‌شناسد کسی را که او را غسل می‌دهد و قسم می‌دهد افرادی را که جنازه او را حمل می‌کنند که به سرعت ببرند و زودتر به خاک بسپارند و وقتی که او را وارد در قبرش می‌کنند دو مَلَک به نزد او می‌آیند و آن دو، دو فرشته بازپرسی و بازجوئی کننده از عقاید و کردار او هستند…»

شب اول قبر از چه زمانی شروع می‌شود؟

برخلاف باور خیلی از افراد شب اول قبر حتماً با غروب خورشید شروع نمی‌شود بلکه به محض این که میت را به خاک سپردند شب اول قبر او شروع می‌شود و فرشتگان سؤال‌کننده به سراغ او می‌آیند. در افرادی هم که به هر دلیلی بدنشان در همان زمان فوت دفن نمی‌شود شب اول قبر خواهند داشت و رخ دادن شب اول قبر منوط به دفن کردن میت نیست.

تأثیر دعا و خیرات بر شب اول قبر

به طوری که در روایات مختلف آمده است هر دعا و خیراتی که در حق اموات انجام دهید به آن‌ها خواهد رسید. چند حدیث از امام صادق (ع) در این باره وجود دارد که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• «چه بسا میت در تنگی و شدتی باشد و خداوند به او وسعت دهد و تنگی را از او بردارد. پس به او می‌گویند که این فرح که تو را روی داد به سبب نمازی است که فلان برادر مؤمن برای تو بجا آورد.»
• «نماز، روزه، حج، تصدق و سایر اعمال خیر و دعا و ثواب آن اعمال برای کسی که آن اعمال را انجام داده و برای مرده هر دو نوشته می‌شود و وارد قبر او می‌شود.»
• «هرگاه شخصی به نیت میتی صدقه بدهد خداوند به جبرئیل فرمان می‌دهد تا این هدیه را به قبر او برساند»
• «به واسطه نمازی که برای میت خوانده می‌شود تنگی قبر او به فراخی تبدیل می‌شود.»

همچنین توصیه شده است که با زیارت اهل قبور خصوصاً در روز جمعه اموات را از عذاب قبر نجات بدهید.