غزل شماره ۲۲۵ حافظ: ساقی حدیث سرو و گل و لاله می‌رود

معنی و تفسیر غزل شماره ۲۲۵ حافظ

ساقی حدیث سرو و گل و لاله می‌رود
وین بحث با ثلاثه غساله می‌رود‌

ای ساقی، آگاه باش که سخن از سرو، گل سرخ و گل لاله در میان است و به دنبال آن گفتگو درباره سه جام باده شوینده صبحگاهی است.

می‌ ده که نوعروس چمن حد حسن یافت
کار این زمان ز صنعت دلاله می‌رود

در این زمان که گل سرخ، این نوعروس چمن به حدّ اعلای زیبایی و شکوفایی رسیده و کار به دست کارسازی و دلاّلگی داده است؛ شراب بیاور (تا چهره‌ام را گلگون و مرا آماده رسیدن به وصال او کند).

شکرشکن شوند همه طوطیان هند
زین قند پارسی که به بنگاله می‌رود

با این قند پارسی (استعاره از غزل شیرین حافظ) که به بنگال می‌رود، همه طوطیان سخنگوی هندوستان شیرین سخن خواهند شد.

طی مکان ببین و زمان در سلوک شعر
کاین طفل یک شبه ره یک ساله می‌رود

بنگر که شعر چگونه مدارج پیشرفت را در زمان و مکان می‌پیماید که این نوزاد، راهی را که در یکسال باید پیموده شود، در یک شب درمی‌نوردد.

آن چشم جادوانه عابدفریب بین
کش کاروان سحر ز دنباله می‌رود

آن چشمان سحرانگیز فریبنده زاهد را تماشا کن که کاروانی از افسونگری و دلربایی به دنبالش روان است.

از ره مرو به عشوه دنیا که این عجوز
مکاره می‌نشیند و محتاله می‌رود

توسط نیرنگ دنیا گمراه و منحرف مشو که این پیرزن فرتوت در نشستن مکر می‌ورزد و در راه رفتن حیله‌گری می‌کند.

باد بهار می‌وزد از گلستان شاه
وز ژاله باده در قدح لاله می‌رود

از سوی باغ پر گلِ شاه، نسیم بهاری وزان است و قطرات شبنم بامدادی همچون شراب است که در پیاله گل لاله می‌ریزد.

حافظ ز شوق مجلس سلطان غیاث دین
غافل مشو که کار تو از ناله می‌رود‌

ای حافظ، از شور و شوق حضور در مجلس سلطان غیاث الدین غافل مباش و بدانکه پیشرفت کار تو به ناله ترانه‌های شعر تو وابسته است.
منظور از سلطان غیاث دین «سلطان غیاث الدین بن اسکندر بنگالی معروف به اعظم شاه پادشاه هند» است که فاضل و دوستدار ادب فارسی و هم‌عصر حافظ بود و با او مکاتبات شعری داشت.