حلزون در همه قاره‌های روی زمین (احتمالا به استثنای قطب جنوب)، وجود دارد، اما تصور می‌شود که تعدادی از گونه‌های حلزون‌های دریایی در آب‌های سرد اطراف قطب جنوب نیز زندگی کنند. اما دقیقا حلزون در کجا زندگی می‌کند؟ با اینکه حلزون‌ها در انواع زیستگاه‌ها زندگی می‌کنند، اما در نواحی که گیاهان زیادی وجود دارند بسیار بیشتر هستند.
ستاره | سرویس علوم – حلزون (نام دیگر: لیسَک) یک نرم تن در رده شکم پایان است. از آنجایی که تمامی سطح زیرین بدن این جانور به عنوان پای آن شناخته می‌شود، آن را در رده شکم پایان قرار داده اند. انواع حلزون معمولا به سه گروه تقسیم می‌شود:
حلزون‌های خشکی
حلزون‌های دریایی
حلزون‌های آب شیرین
تقریبا ۱۰۰۰ گونه متفاوت از حلزون‌ها در سرتاسر قاره‌های دنیا وجود دارند. زیست شناسان تا به امروز بیش از ۳۰ هزار گونه حلزون را شناسایی کرده‌اند. حلزون محیط زیست بسیار متنوعی دارد. محل زندگی بعضی از گونه‌های حلزون‌ها در دریا بوده و بعضی از گونه‌های آن در آب‌های شیرین یا در باغ‌ها زندگی می‌کنند. حلزون از انواع گیاهان تغذیه می‌کند.
ساختار بدنی حلزون
بدن حلزون شامل قسمت‌های زیر است:
سر که دارای یک جفت بازوی حسی است.
یک پای شکمی و پهن عضلانی که نوعی عمل خزیدن را انجام می‌دهد.
یک توده احشایی پشتی و گنبد مانند که بیشتر اندام‌های داخلی در آن قرار گرفته اند.
معمولا حلزون‌ها صدف دارند، اما برخی از گونه‌های بی‌صدف آن نیز مشاهده شده است.
چشم حلزون معمولا بر روی دو عدد شاخک بر روی سر آن قرار گرفته است.
روش تغذیه حلزون‌ها
بیشتر حلزون‌ها برای تجزیه غذا، هزاران ساختار دندان مانند میکروسکوپی در روی زبان تسمه مانند شان دارند. به این ساختار دندان مانند سوهانک یا رادولا گفته می‌شود. رادولا همانند یک سوهان عمل کرده و غذا را برای حلزون گرسنه به قطعات کوچکتر تبدیل می‌کند.
جایگاه حلزون‌ها در زنجیره غذایی
حلزون‌ها معمولا گیاهخوار هستند و از سبزیجاتی مانند برگ‌ها، ساقه‌ها و گل‌ها تغذیه می‌کنند. اما برخی از گونه‌های بزرگتر حلزون، حیواناتی شکارچی بوده و همه چیز خوار یا در برخی موارد کاملا گوشتخوار هستند. به علت اندازه نسبتا کوچک حلزون و حرکت آهسته آن، حلزون توسط بسیاری از حیوانات از جمله جوندگان، پرندگان، دوزیستانی مانند قورباغه و وزغ شکار می‌شود. علاوه بر این، حلزون‌هایی که در محیط آبی و دریایی زندگی می‌کنند، توسط ماهی‌ها شکار می‌شوند.
حلزون‌های فاقد صدف
در بعضی شکم پایان به ویژه لیسه‌های خشکی و دریا زی، صدف کوچک شده یا از بین رفته است. رشد در این گونه حلزون‌ها شامل باز شدگی است که در نهایت توده احشایی تا حدودی یا به طور کامل به جایگاه نوزادی خود برمی‌گردد. لیسه‌های ساکن خشکی برای جلوگیری از خشک شدن باید در نقاط مرطوب زندگی کنند. معمولا این جانوران شب‌ها از جایگاه خود خارج می‌شوند و از سبزیجات تغذیه می‌کنند.
لیسه‌ها موجب خسارات زیادی به باغ‌ها می‌شوند. فضای همه حلزون‌های ساکن خشکی از محفظه آبششی به محفظه ششی تغییر یافته است و این حلزون‌ها از هوا تنفس می‌کنند. گروهی از این جانواران سازگاری مجدد با محیط آب یافته اند، اما هنوز هم با شش تنفس می‌کنند و برای دریافت هوا باید گاهی به سطح آب بیایند.
راه رفتن حلزون‌ها
حتما تابحال به راه رفتن حلزون‌ها توجه کرده اید. دیده اید با آن که پا ندارند، ولی خیلی راحت بر روی زمین جابجا می‌شوند. حلزون پایی بسیار پهن و صاف دارد و به کمک عضلات آن خود را بر روی زمین می‌لغزاند. این جانور برای آن که حرکات خود را آسان‌تر انجام دهد، از غده‌هایی که در پا و شکم خود دارد ماده‌ای چسبناک ترشح کرده و مسیر حرکت خود را لیز و هموار‌تر می‌کند. این ماده‌ی چسبناک باعث می‌شود حتی اگر حلزون از روی یک لبه تیغ عبور کند بدنش آسیبی نبیند و در صورت عبور از یک سطح خیلی لیز می‌تواند به راحتی سر بخورد.
تولیدمثل و گسترش جغرافیایی حلزون‌ها
باوجود اینکه حلزون هرمافرودیت (اندام‌های تولیدمثل نر و ماده را در خود دارد) است، اما باید با حلزون دیگری جفت گیری کند تا تخم هایش بارور شود. حلزون‌ها یک ماه پس از جفت‌گیری، تخمه‌ای سفید کوچک در تونلی که در زمین حفر کرده یا در پوشش برگی قرار داده اند، می‌گذارند و پس از چند هفته نوزادان حلزون سر از تخم بیرون می‌آورند. دو سال طول می‌کشد تا نوزادان حلزون کاملا بالغ شوند. امروزه حلزون‌ها در برخی نواحی زمین به خوبی گسترش دارند و در برخی نواحی دیگر به ندرت یافت می‌شوند. علت کمیابی این جانداران ممکن است به دلایلی از جمله آلودگی، کاهش زیستگاه‌ها یا تغییراتی در زنجیره غذایی بومی باشد.
دشمنان حلزون
حلزون‌ها دشمنان زیادی در طبیعت دارند. از جمله آن‌ها می‌توان به سوسک‌های زمینی، مارها، قورباغه‌ها و وزغ ها، لاک پشت‌ها و پرندگانی مثل مرغ اردک و غاز اشاره کرد.
شگفتی‌های حلزون
حلزون جانوری شگفت‌انگیز است. حلزون می‌تواند تا سه سال به نوعی در خواب فرو رود. حلزون هیچگاه گم نمی‌شود، زیرا از غریزه ویژه‌ای برخوردار است که هر چه از جایگاه خود دور شود دوباره به راهنمایی این غریزه به همان محل باز می‌گردد. از دیگر شگفتی‌های حلزون این است که هر چند اندامش فقط حدود ۱۰ گرم وزن دارد، ولی قادر است جسمی به وزن ۴۵۰ گرم را کشان کشان بر روی زمین به دنبال خود ببرد. زبان حلزون از دیگر شگفتی‌های آن است. این جانور زبانی دارد که مانند سوهان صد‌ها دندانه ریز بر روی آن روییده است. این همان آلت برنده حلزون است که با آن خوراکش را قطعه قطعه و ریز ریز می‌کند. خوراک بیشتر حلزون‌ها انواع گوناگونی از گیاهان است.
حلزون‌ها می‌توانند برای انسان مرگ‌آور باشند
هرچند که ممکن است عجیب به نظر برسد، اما حلزون‌ها در سال موجب مرگ ۱۰ هزار انسان می‌شوند در حالی که کوسه یا اسب‌های آبی در سال می‌توانند تا ۵۲۰ نفر را بکشند.
دانشمندان اسپانیایی پس از انجام مطالعات به این نتیجه رسیدند که این حیوانات به ظاهر بی ضرر، حامل ‘شیستوزومیازیس’ که بیماری خطرناک کشنده ناشی از کرم‌های انگلی است، هستند. دانشمندان می‌گویند که حلزون‌ها آب‌ها را با انگل‌های خود آلوده می‌کنند و هنگامی که این انگل‌ها از طریق آب وارد بدن می‌شوند، به تخم گذاری در داخل بدن انسان می‌پردازند. این امر منجر به بیماری کشنده‌ای می‌شود که علائم اولیه آن استفراغ خون و فلجی پا‌ها همراه است.
شیستوزومیازیس که قبلا با نام ‘بیلهارزیوسیس’ شناخته می‌شد، یک بیماری شغلی در روستا‌ها است. افرادی که به علت شغل کشاورزی، ماهیگیری و شالیکاری یا به دلیل نبود آب بهداشتی برای شستشو و حمام از آب غیر سالم استفاده می‌کنند، به این بیماری مبتلا می‌شوند. کارشناسان سازمان بهداشت جهانی تخمین می‌زنند که ۱۶۰ میلیون نفر انسان در جهان، به این بیماری آلوده هستند.
شما چه اطلاعات دیگری درباره گونه‌های مختلف حلزون دارید؟ نظرات خود را در انتهای این صفحه در قسمت “ارسال نظر” با ما به اشتراک بگذارید.
نویسنده: حدیث پاکدل مقدم
بروزرسانی: 20 فروردین 1401
بدون نام
ممنون خوب بود خسته نباشید ده ستاره
بدون نام
حلزون ها حیوان های خوبی هستند ولی برای اینکه ما مریض نشویم بهتر است از آن ها دوری کنیم. و در باغچه ی خانه یمان نگه داریش کنیم.