نویسنده: حدیث پاکدل مقدم
بروزرسانی: 4 مهر 1400
ستاره | سرویس محتوای کمک درسی – پهپاد‌ها امروزه جایگاه مهمی در مجموعه قدرت نظامی کشور‌های مختلف دنیا کسب کرده اند. این وسائل با تکیه بر توان اجرای عملیات در شب و روز در مناطق دور و نزدیک بر ضد اهداف ساکن و متحرک و در تمام شرایط آب و هوایی و امکان پرواز‌های هدایت شونده از دور و یا تمام خودکار، دستاورد‌های نظامی و سیاسی بسیار مهمی را در منازعات نظامی سال‌های اخیر به دست آورده‌اند.
کاربردهای پهپاد
هواپیماهای بدون سرنشین به دلیل عدم نیاز به تأسیسات و پایگاه‌های بزرگ و ثابت، سادگی تعمیر و نگهداری، به کار گیری آسان، نداشتن ضایعات انسانی در صورت هدف قرار گرفتن، امکان استفاده از فناوری پیشرفته در ساخت و مزایای دیگر نظر مشتریان نظامی و غیرنظامی و در نتیجه شرکت‌های سازنده را به خود جلب کرده است. امروزه میزان سرمایه گذاری کشور‌های جهان در این زمینه بالغ بر چند میلیارد دلار است.
نکته دیگر اینکه تمامی پهپادهای جدید توانایی مراقبت از مرز‌های دریایی و خشکی، دیده بانی از خطوط لوله‌های نفتی، مخابراتی، کنترل ترافیک جاده‌ها، دیده بانی مناطق حادثه دیده در زلزله، آتش سوزی و سیل، محیط بانی برای حفاظت از محیط زیست و ارسال فیلم و عکس‌های دقیق در تمام طول مدت مأموریت را دارند.
ویژگی‌های کلی پهپاد
- بدنه یک پهپاد باید علاوه بر دارا بودن شرایط مناسب آیرودینامیکی، طوری طراحی شود که بتواند سامانه‌های ارتباطی، جنگ‌افزارها، اشخاص و محموله‌ها و کلیه لوازم مرتبط با ماموریت محوله‌اش را در خود جای دهد و همچنین با شرایط جوی منطقه ماموریت سازگار باشد.
- پهپاد‌ها نیاز به نوع خاصی از موتور‌ها دارند. منظور از محموله‌های پهپاد در واقع تجهیزات و متعلقات اضافی است که همراه پرنده برای انجام ماموریت خاصی فرستاده می‌شود. این تجهیزات در پهپادهای شناسایی، دوربین فیلم برداری و عکس برداری؛ در پهپادهای هدف، فلر و رفلکتور و در پهپادهای تهاجمی و انتحاری، مهمات است.
تاریخچه پهپادهای ساخت ایران
تاریخچه ساخت پهپاد در ایران به پیش از انقلاب ۱۳۵۷ بازمی‌گردد. در آن زمان برنامه‌ای ده ساله مشابه اسرائیل برای تولید پهپاد هدف و شناسایی در داخل کشور در نظر گرفته شد و قرار بود صنایع پهپاد‌سازی ایران در سال ۱۳۶۰ شروع به کار کند. پس از انقلاب این طرح دچار وقفه شد، اما در نهایت منجر به تأسیس صنایع هوایی قدس در سال ۱۳۶۴ شد که مهمترین محصولش پهپاد مهاجر یک در زمان جنگ ایران و عراق بود. صنایع هوایی قدس در اوایل دهه ۱۳۸۰ اقدام به طراحی و ساخت پهپادهای مهاجر ۴ و ابابیل ۳ کرد که تبدیل به موفق‌ترین پهپادهای شناسایی ایران شد. این پهپاد‌ها بطور گسترده در تمامی یگان‌های نیرو‌های مسلح ایران از ارتش تا سپاه به خدمت گرفته شد و حتی تعدادی هم به کشور‌های آمریکای لاتین و آفریقا صادر شد.
بجز صنایع هوایی قدس، مرکز تحقیقات صنایع هوایی شاهد هم در توسعه و ساخت پهپاد یا پرنده‌های بدون‌سرنشین فعال بود و این دو به همراه صنایع هواپیماسازی ایران یک پهپاد با دم وی (V) شکل و طراحی آیرودینامیکی مدرن تولید کردند که هسا ۱۰۰ نام گرفت. نمونه توسعه یافته هسا ۱۰۰ شاهد ۱۲۳ نامیده شد که نخستین پرواز آن در سال ۱۳۸۴ در شاهین شهر اصفهان انجام شد و تولید انبوه آن در سال ۱۳۸۸ آغاز شد. شاهد ۱۲۳ تبدیل به بستری برای طراحی و توسعه شاهد ۱۲۹شد. نخستین پیش نمونه شاهد ۱۲۹ در اسفند ماه سال ۱۳۹۰ در فرودگاه بدر اصفهان به پرواز درآمد. پیش نمونه بعدی که برخلاف نمونه نخست مجهز به ارابه فرود جمع شونده بود، در خرداد سال ۱۳۹۱ به پرواز درآمد.
پس از رونمایی شاهد ۱۲۹ در مهر سال ۱۳۹۲، ابتدا سالی چهار فروند از این پهباد تولید شد؛ بنابراین بین سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴، هشت فروند شاهد ۱۲۹ تولید گردید. برخلاف برنامه‌ریزی اولیه، هرگز امکان استفاده موشک هوا به سطح سدید ۳۶۱ یا فتح ۳۶۲ برای شاهد ۱۲۹ فراهم نشد. علت ناکامی در طراحی و ساخت یک لانچر مناسب برای حمل این موشک‌ها در زیر بال‌های شاهد و همچنین ناتوانی در حل مشکلات هدف‌گیری و هدایت موشک بود.
در عوض متخصصان صنایع هوایی شاهد اقدام به طراحی و ساخت نمونه‌ای از موشک سدید ۳۶۱ نمودند که همانند بمب هوشمند هدایت تلویزیونی، می‌توان آن را بر ضد اهداف زمینی متحرک و غیر متحرک به کار گرفت. این بمب هوشمند فاقد راکت موتور، سدید ۳۴۱ نام گرفت. وقتی باله‌های پایدارکننده در طرفین آن نصب شد، سدید ۳۴۵ نام گرفت و تبدیل به سلاح اصلی شاهد ۱۲۹ شد.
متخصصان حوزه پهپاد‌ها پس از ساخت اولین پهپادهای یکبار مصرف در سال ۱۳۶۵، در طول سال‌های اخیر چنان شتابی به رشد این صنعت دادند که انحصار تکنولوژی منحصر بفرد آمریکا در این صنعت شکسته شد. آن‌ها علاوه بر ساخت پهپادهای انتحاری، ۵ مدل از جدیدترین پهپاد‌ها را فقط در ۸ ماهه اول سال ۹۲ رونمایی کردند. درحالی که بیشترین هجمه تحریم‌های غیر منطقی در همین سال بر علیه ملت و اقتصاد کشور تحمیل شده است.
تولید موتور هواپیماهای شاهد و آرکیو در کمپانی مادو، گام بلندی برای خودکفایی ایران در صنعت هواپیما و موشک است.
پهپادهای ساخت ایران تا به امروز
- ابابیل: اولین پهپاد یکبار مصرف با قابلیت حمل ۴۰ کیلو مواد منفجره
- ابابیل نوع بی: برای شبیه سازی و آموزش سامانه‌های دفاع هوایی
- ابابیل اس: با قابلیت ارسال تصاویر و پرواز تا ارتفاع ۱۴۰۰۰ پا
- ابابیل نوع تی
- تلاش ۱
- بدون سرنشین تلاش: با سرعت ۱۴۰ کیلومتر بر ساعت
- مهاجر ۲ با توانایی پرواز در نزدیکی ناو‌های هواپیمابر آمریکایی
- مهاجر ۳ (درنا) با بیشینه سرعت ۲۲۰ کیلومتری در ارتفاع ۳۳۰۰ متری
- مهاجر ۴
- باز
- چابک پر فرود و برخاست از روی آب
- تیزپر
- پروژه شاهین
- سفره ماهی پهپاد بمب افکن نیروی هوایی ارتش
- صاعقه
- طوفان
- پهپاد حماسه در سال حماسه
- سریر: ضد اشعه رادار و غیر قابل کشف
- یسیر: تصویر برداری ۳۶۰ درجه‌ای از اطراف خود
- شاهد ۱۲۹ انحصار آمریکا را در تکنولوژی جدید پهپادی شکست
- فُطرس: فرشته‌ای که کار مراقبت از مرز‌های دریایی و زمینی را بر عهده دارد
