نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: 22 مرداد 1401
همه ما با میزان معینی از استرس زندگی می‌کنیم. رقابت‌ها، بیماریها، قرارها، ناکامی‌ها، روابط و خیلی از موقعیت‌های دیگر در زندگی ما را تحت فشار روانی قرار می‌دهد. این استرس تا حدی لازم بوده و نیرو محرکه فرد می‌باشد (این نوع از استرس را یوسترس می‌نامند) اما اگر از آن فراتر رود موجب خمودگی روحی و مشکلات جسمی در انسان می‌شود. در این نوشتار با علائم استرس و عوارض استرس بیشتر آشنا می‌شویم.
استرس چیست؟
واژه استرس مفهومی فراتر از معنای معمول دارد. استرس يا فشار عصبی در روان‌شناسی به معنی فشار و نیرو است و هر محركی كه در انسان ایجاد تنش كند، استرس زا یا عامل تنیدگی نامیده می‌شود. به عبارتی استرس عبارت است از واکنش‌های فیزیکی، ذهنی و عاطفی که در نتیجه تغییرات و نیازهای زندگی فرد، تجربه می‌شوند.
مرگ یک عزیز، تولد یک کودک، ارتقای شغلی یا ایجاد یک رابطه جدید استرس به دنبال می‌آورد. چون این تغییرات ما را مجبور به سازگاری مجدد با زندگی خود می‌کند. سازگاری با شرایط متغیر، بسته به نوع واکنش ما می‌تواند کمک کننده یا آسیب رساننده باشد. پاسخ افراد به تغییرات بزرگ و کوچک زندگی متفاوت است. استرس منفی می‌تواند در زمانی که این تغییرات و نیازها، فرد را شکست می‌دهند، ایجاد شود.
نشانه‌ها و علائم استرس
علائم استرس (جسمانی): گرفتگی عضلانی، سردرد، درد قفسه سینه، ناراحتی معده، اسهال یا یبوست، افزایش ضربان قلب، دست‌های سرد و مرطوب، خستگی مفرط، تعریق شدید، بثورات، تنفس سریع، لرز، تیک، تحریک‌پذیری، کم‌اشتهایی یا بی‌اشتهایی، ضعف، احساس خستگی، گیجی و دلشوره
علائم استرس (روانی): عصبانیت، اعتماد به نفس پایین، افسردگی، بی‌تفاوتی، تحریک‌پذیری و زود از کوره در رفتن، ترس و پاسخ‌های هراسی، اشکال در تمرکز، احساس گناهکاری، نگرانی، بی‌قراری، فراموشی، اضطراب و وحشت، بدگمانی، نگرانی درباره سلامتی، خرده‌گیری و غرغر کردن، کاهش حافظه و منگی
علائم استرس (رفتاری): اشکال در مدیریت زمان، تغییر در الگوهای خواب (کم خوابی یا بی خوابی)، تغییر در الگوهای خوردن (پرخوری یا کم خوری)، افزایش مصرف سیگار و سوءمصرف الکل یا مواد مخدر
عوارض استرس
- آسیب مغزی: استرس شدید می‌تواند به متابولیسم و سیستم قلبی عروقی آسیب بزند و منجر به زوال ناحیه هیپوکامپوس مغز (بخشی از مغز که مسئول حافظه بلندمدت و مسیریابی است) شود. استرس از عوامل مهم ایجاد سردردها، احساس سبكی در سر، سرگیجه، دشواری در تمركز و پراكندگی افكار است. استرس باعث سردردهای میگرنی می‌شود.
- مشکلات قاعدگی: زنانی که تحت استرس‌های مزمن هستند دو برابر زنان دیگر دچار گرفتگی‌های عضلانی وحشتناک در دوران قاعدگی می‌شوند و این امر به دلیل عدم توازن هورمونی اتفاق می‌افتد.
- اختلالات خواب: افرادی که تحت استرس هستند در طول خواب مدام از خواب می‌پرند و روند خواب آنها دچار اشکال است. آنان دچار بی‌خوابی و کابوس شبانه می‌شوند.
- حساسیت: افرادی که تحت استرس هستند آلرژی بیشتری نیز به اغلب چیزها نشان می‌دهند و این به دلیل افزایش نوع خاصی از پروتیین در خون آنها است.
- اختلالات روانی: افسردگی، اضطراب، الکلیسم، خودبیمارانگاری، نوسانات خلقی، بی‌خوابی و آلزایمر … از عوارض استرس بیش از حد می‌باشند.
- بیماری‌های دهان: گاهی اوقات زخم‌های دردناكی كه در دهان ایجاد می‌شوند به دلیل نوع تغذیه نیستند بلكه می‌توانند ناشی از استرس باشند. سایر عوارض استرس روی دهان شامل دندان قروچه، قفل شدن فک، خشكی دهان، مشكلات بلعی و لكنت زبان هستند. افرادی که تحت استرس هستند بیش از دیگران در معرض ابتلا به بیماری‌های لثه نیزخواهند بود. افزایش مدام هورمون استرس (کورتیزول) باعث ضعف سیستم ایمنی گشته و اجازه می‌دهد که باکتری‌ها به لثه آسیب وارد کنند.
- درد عضلات: بدن درد و دردهای عضلانی از معمولترین شكایات ناشی از استرس به ویژه در بین كارمندان ادارات دارای استرس شغلی است. دردهای اسپاسمی از شایعترین عوارض استرس روی عضلات هستند. به علاوه دردهای مفصلی، ضعف عضلانی و عدم تعادل ماهیچه‌ها از دیگر عوارض آن بر عضلات بدن هستند.
- قلب و ریه: استرس موجب بروز بیماری‌های قلبی و فشار خون بالا می‌شود. آسم و مشكلات تنفسی نیز عوارض استرس روی ریه هستند.
- مجاری گوارشی: درد معده، روده تحریک‌پذیر و زخم‌های گوارشی از مهمترین اثرات نامطلوب استرس بر بدن هستند.
- مشکلات مو: استرس می‌تواند موجب ریزش مو، سفید شدن تارهای مو، چربی مو یا نازک شدن مو شود که در نتیجه آن تجمع مو را کمتر متوجه خواهید شد و فکر می‌کنید موهای شما ریخته است ولی شما هزاران هزار مو روی سر خود دارید و اگر نصف این مقدار را هم از دست بدهید نباید موجب نگرانی شما بشود.
- مشکلات پوست: هر چند سال‌ها طول می‌کشد که نشانه‌های استرس روی اندام‌های شما تاثیر بگذارد ولی تاثیر آن روی پوست خیلی سریع‌تر است. استرس می‌تواند موجب بروز بیماری‌های پوستی نظیر اگزما و پسوریازیس شود. علاوه بر اینها تعریق زیاد، خارش، ایجاد بثورات جلدی و عفونت‌ها از پیامدهای افزایش استرس و اضطراب هستند. استرس همچنین رطوبت پوست را کاهش می‌دهد و در عملکرد تدافعی پوست ایجاد اشکال می‌کند. در نتیجه پوست خشک، پوسته پوسته شده و قرمز شده و همچنین در مقابل تشعشعات آسیب پذیرتر پدیدار می‌شود.
اکثر بیماریها با استرس مداوم مرتبط می‌باشند. اگر شما علائم استرس را تجربه می‌کنید و اگر استرس در سطحی فراتر از سطح بهینه استرس شما قرار دارد، باید از استرس زندگی خود بکاهید و یا توانایی مقابله و مدیریت استرس خود را بهبود بخشید. برای کمک به پیشگیری از استرس منفی، به آن دسته از امور زندگی بپردازید که می‌توانید از عهده آنها برآیید و با مطالعه مقالات و کتب، در مورد استرس به خود آموزش دهید.
