شهادت حضرت فاطمه در چه سالی بود؟

ستاره | سرویس مذهبی – در مورد تعداد روزهایی که حضرت صدیقه طاهره (س) پس از رحلت پدر بزرگوارشان در قید حیات بوده اند در میان کتاب های تاریخی اختلاف وجود دارد. بعضی از مورخین مثل یعقوبی این زمان را ۴۰ روز و کسانی مثل عایشه، دختر ابی بکر، این مدت را شش ماه و گروهی دیگر هشت ماه ذکر کرده اند.

 

روایات معتبر شیعه از شهادت حضرت فاطمه (س)

درباره تاریخ شهادت حضرت زهرا ‌‌(س) روایات مختلف است اما در میان علمای شیعه، دو تاریخ مشهور و مقبول است: یكی ۷۵ روز بعد از رحلت پیامبر ‌(ص) و دیگری ۹۵ روز بعد از رحلت پیامبر. بر همین اساس دهه فاطمیه اول و دهه فاطمیه دوم به وجود آمده است که فاصله میان این دو روایت می باشد.

بنابراین به دهه دوم جمادی الاول، از دهم تا بیستم جمادی الاول که بنابر قول ۷۵روز، شهادت آن بانوی بزرگوار در آن واقع شده است دهه فاطمیه اول و به دهه اول جمادی الثانی از اول تا دهم جمادی الثانی، که طبق قول ۹۵روز، شهادت حضرت زهرا‌‌ (س) در آن واقع شده است، دهه فاطمیه دوم گفته می شود.

 

 

تاریخ شهادت حضرت فاطمه در منابع شیعی

دو روایت مبنای مورد اتخاذ غالب علمای شیعه من جمله سید طاووس در کتاب شریف اقبال می باشد؛

 

روایت علامه مجلسی از تاریخ شهادت حضرت فاطمه

در میان روایات مختلف درباره تاریخ شهادت حضرت زهرا(س)، آن قولی که برای ما قابل اعتناست روایات رسیده از ناحیه ائمه هدی (ع) می باشد. به نقل مرحوم علامه مجلسی، مرحوم ابوالفرج اصفهانی در کتاب مقاتل الطالبین این گونه اظهار نظر کرده است:

«مدت زمان حیات فاطمه زهرا (س) بعد از وفات پیامبر (ص) مورد اختلاف قرار گرفته است، به طوری که کمترین زمان ذکر شده در این رابطه ۴۰ روز و بیشترین زمان هشت ماه می باشد، اما آنچه نزد ما مسلم و مورد قبول است روایات رسیده از امام باقر (ع) است که حضرت می فرماید: به درستی که زمان رحلت صدیقه کبری (ص) سه ماه بعد از رحلت پیامبر مکرم اسلام (ص) بود.»

 

روایت طبری شیعی از تاریخ شهادت حضرت فاطمه

همچنین مرحوم طبری شیعی در کتاب دلایل الامامه به سلسله اسناد خود روایاتی از حضرت امام صادق (ع) نقل می کند که حضرت می فرماید: «حضرت صدیقه طاهره (س) در ماه جمادی الاخر روز سه شنبه، سه روز از ماه گذشته در سال ۱۱ هجری از دنیا رفتند.»

 

 

روایت کلینی از تاریخ شهادت حضرت فاطمه

اما دسته دوم دیگری از روایات صحیحه هم این مدت را ۷۵ روز ذکر کرده اند از جمله این روایات، روایت مرحوم کلینی از امام صادق (ع) است که حضرت می فرماید: «به درستی که توقف فاطمه (س) در این دنیا پس از پدر گرامی اش ۷۵ روز بود.» این دسته از روایات هم مبنای نظر برخی از علمای شیعه از جمله مرحوم کلینی گردیده است.

علت اختلاف در تاریخ شهادت حضرت فاطمه

ممکن است دلیل اختلاف در این دو دسته از روایات صحیحه رایج نبودن نقطه گذاری بر کلمات در زمان صدور روایات باشد. توجه به شباهت «خمسه و سبعون» با «خمسه تسعون» موید این معنا است.

 

نظر آیت الله صافی گلپایگانی

اخیرا در استفتائی در مورد ایام عزاداری شهادت حضرت زهرا (س) از آیت الله صافی گلپایگانی سوال شده است؛ با توجه به معلوم‌ نبودن دقیق تاریخ شهادت حضرت فاطمه زهرا دختر گرامی پیامبر اسلام (ص)، بهترین ایام جهت عزاداری برای آن حضرت چه روزهایی است و بهترین نوع عزاداری در این شهادت عظمی چیست؟

آیت الله صافی در پاسخ به این استفتاء اظهار داشته است که نسبت به روز شهادت حضرت صدیقه کبری فاطمه زهرا (س) قول‌های مختلفی ذکر شده، لکن آنچه بیشتر مورد توجه علماء واقع شده است فاطمیه اول و فاطمیه دوم در ماه جمادی الاول و جمادی الثانی است. شایسته است که شیعیان از روز سیزدهم جمادی الاول تا سوم جمادی الثانی سوگوار و با انجام مراسم عزاداری آن حضرت، ارادت و مودت خود را به اهل بیت اظهار و از انجام مراسمی‌ که موجب وهن مراسم شهادت آن حضرت است اجتناب کنند.

این مرجع تقلید بهترین عزاداری حضرت زهرا‌‌ (س)‌ را بیان فضائل، مناقب و مصائب آن حضرت و ذکر اخلاق و سیره عملی و دفاع ایشان از امام مظلوم حضرت امیرالمؤمنین‌ (ع) می داند که در همه اعصار باید برای مردم تبیین شود و می فرماید؛ ان‌شاء الله تعالی مؤمنان با تمسک به قرآن و عترت به بهترین صورت ممکن به ساحت مقدس آن بزرگوار عرض ادب و اخلاص کنند، به ویژه بانوان متدینه با حفظ حجاب و عفت و پاکدامنی، ایشان را الگوی خود قرار دهند.

 

 

شهادت حضرت فاطمه (س) در ایران

روز شهادت حضرت زهرا (س) به صورت دقیق مشخص نیست و روایات مختلفی در این باره وجود دارد. در ایران دو روز (۱۳جمادی الاولی و ۳ جمادی‌الثانی) به عنوان روز شهادت حضرت زهرا (س) بزرگ داشته می‌شود. به این ایام، دهه فاطمیه اول و دهه فاطمیه دوم گفته می‌شود. از سال ۱۳۷۹ شمسی بر اساس تصویب دولت جمهوری اسلامی ایران، روز ۳ جمادی‌الثانی به مناسبت شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) تعطیل رسمی اعلام شد. این تعطیلی به پیشنهاد آیت الله حسین وحید خراسانی، از مراجع تقلید شیعه، به رئیس جمهور وقت، سید محمد خاتمی به تصویب دولت رسید. بعد از اعلام این تعطیلی مراسم عزاداری فاطمیه در ایران گسترش بیشتری یافت. بعضی از مراجع تقلید شیعه در این روز به همراه شیعیان و دسته‌های عزاداری پیاده‌روی می‌کنند. مسیر این پیاده‌روی در مشهد به سمت حرم امام رضا(ع) و در قم به سمت حرم حضرت معصومه (س) است.

زمان این دو دهه نیز در شهرهای مختلف، متفاوت است ولی معمولاً بنا بر قول ۷۵ روز، به دهه دوم جمادی الاول، از دهم تا بیستم آن دهه فاطمیه اول و طبق قول ۹۵ روز، به دهه اول جمادی الثانی از اول تا دهم آن، دهه فاطمیه دوم گفته می‌شود. برخی از مراجع تقلید شیعه توصیه کرده‌اند در هر دهه فاطمیه سه روز به مراسم عزا اختصاص داده شود. به این صورت که روزهای ۱۳، ۱۴ و ۱۵ جمادی الاول در فاطمیه نخست و روزهای ۱، ۲ و ۳ جمادی الثانی به عنوان فاطمیه دوم عزاداری شود.