تعیین زمان تخمک گذاری و علائم آن

ستاره | سرویس مادر و کودک – به فرایندی که طی آن یک یا چند تخمک از تخمدان، طی هر سیکل قاعدگی آزاد می‌شود، تخمک گذاری (Ovulation) گفته می‌شود. زمان تخمک گذاری زمان باروری نامیده می‌شود. این فرایند و چرخه توسط هورمون‌های جنسی کنترل شده و هر ۲۸ روز یکبار اتفاق می‌افتد. طی این فرایند، ماهانه یک تخمک در درون تخمدان شروع به رشد کرده و به بلوغ می‌رسد. پس از آن‌که اندازه آن به حد معینی رسید، این تخمک از تخمدان آزاد شده و توسط لوله‌های فالوپ به سمت رحم سرازیر می‌شود. زنان دو تخمدان در دوطرف بدن خود دارند که هر بار یکی از آن‌ها تخمک آزاد خواهد کرد. اما اینکه در هر بار کدام تخمدان تخمک آزاد می‌کند مشخص نیست و این فرایند نیز بطور مساوی بین تخمدان‌ها تقسیم نمی‌شود.

 

 

زمان تخمک گذاری، شانس بالا برای باردار شدن

آمیزش جنسی در بازه‌ی زمانی یک تا دو روز پیش از تخمک‌گذاری تا ۲۴ ساعت پس از آن بهترین زمان برای باردار شدن می‌باشد. توجه داشته باشید که اسپرم می‌تواند دو تا سه روز در سیستم تناسلی زنانه زنده باقی بماند و برای بارداری آماده باشد ولی تخمک نمی‌تواند بیشتر از ۲۴ ساعت به حیات خود ادامه دهد. به همین دلیل رابطه جنسی در این بازه‌ی زمانی برای باردار شدن توصیه می‌شود.

 

تعیین زمان تخمک گذاری

برای تعیین این زمان تاریخی را که دوره قاعدگی بعدی شما شروع می‌شود را در نظر بگیرید و از آن تاریخ ۱۲ تا ۱۶ روز کم کنید. بازه‌ی بدست آمده، محدوده‌ی زمانی احتمالی است که در آن فرایند تخمک‌گذاری اتفاق خواهد افتاد. اگر سیکل قاعدگی شما ۲۸ روز کامل است، چهاردهمین روز از این سیکل روز تخمک‌گذاری است. در نظر داشته باشید که عواملی همانند استرس، بیماری، فعالیت فیزیکی و مصرف برخی از داروها می‌توانند زمان تخمک گذاری شما را جابجا کنند.

 

علائم تخمک گذاری چیست؟

با وجود روشی که در بالا برای محاسبه زمان آزاد شدن تخمک بیان شد، بهترین راه برای تشخیص، دقت به علائمی است که در این فرایند در بدن شما نمایان خواهند شد. در ادامه به این علائم اشاره خواهیم کرد.

افزایش دمای بدن: پس از تخمک‌‌گذاری دمای بدن شما به میزان ۰.۴ تا ۱ درجه سانتیگراد افزایش خواهد یافت. ولی این میزان از افزایش دما در بدن شما محسوس نیست و تنها راه برای تشخیص، استفاده از دماسنج است. در نظر داشته باشید که افزایش دما پس از تخمک‌گذاری اتفاق می‌افتد و تشخیص آن بعد از یکی دو روز از تخمک گذاری شانس شما برای باردار شدن را کاهش می‌دهد. به همین دلیل، متخصصان توصیه می‌کنند که دمای بدن خود را برای چند ماه دقیقاً زیر نظر گرفته و نموداری برای آن طراحی کنید تا بتوانید الگوی افزایش دما را تشخیص داده و زمان احتمالی تخمک‌گذاری خود را مشخص سازید. در این شرایط می‌توانید رابطه جنسی خود را برنامه‌ریزی کنید و دو سه روز پیش از زمان تخمک گذاری آمیزش جنسی خود را افزایش دهید. در نظر داشته باشید که ثبت و چک دمای بدن باید صبح بعد از بیدار شدن انجام گیرد. درست قبل از تخمک‌گذاری درجه حرارت مدت کوتاهی موقتا پایین می آید. در عرض ۱۲ ساعت که تخمک‌گذاری انجام می‌شود، دمای بدن چند درجه بالا می رود و تا زمان قاعدگی بعدی به همان حالت بالا می‌ماند.

تغییر ترشحات واژن: بعد از پایان دوره قاعدگی شما (از روز هفتم سیکل قاعدگی) ترشحات آبکیِ بی رنگ و گاها متمایل به سفید در واژن شروع می‌شوند که بوی بدی به همراه نخواهد داشت. این ترشحات تا روز چهاردهم سیکل قاعدگی ادامه پیدا می‌کنند، به گونه‌ای که حتی گاهی باعث خیس شدن کامل شورت شما می‌شوند. در حدود روزهای دوازدهم تا چهاردهم سیکل قاعدگی (زمان تخمک‌گذاری) حجم تولید این ترشحات به اوج خود رسیده و حتی می‌توانند به حالت کش‌دار یا به اصطلاح مانند سفیده‌ی تخم مرغ در آیند که این حالت نیز طبیعی است. این حالت نشان دهنده‌ی افزایش سطح هورمون استروژن در بدن شماست. پس از زمان تخمک‌ گذاری، به علت افزایش هورمون پروژسترون در بدن، حجم این ترشحات کم شده و رفته رفته رنگ ترشحات رو به لیمویی رفته و پس از روز ۲۴، ۲۵ سیکل، ممکن است حالتی چسبناک داشته باشند و کمی بوی ترش بدهد. توجه داشته باشید که ترشحات واژن در حالت طبیعی به عنوان سد محافظتی در بدن شما عمل می‌کنند؛ اما در زمان اوج توانایی باردار شدن در شما، ترشحات واژن به اسپرم کمک می‌کنند که از مجرای رحم عبور کرده و به سمت رحم بروند، سپس به طرف لوله‌های فالوپ حرکت کنند تا تخمک شما را بارور نمایند.

افزایش درد در ناحیه پایین شکم: در حدود ۲۰% از خانم‌ها می‌توانند تخمک‌گذاری و فعالیت مربوط به آن را احساس کنند، که نشانه‌های آن می‌تواند از درد ملایم تا تیر کشیدن‌های شدید و ناگهانی باشد. این حالت ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. احساس درد و سوزش در تخمدان‌های نیز از علائم تخمک‌گذاری است.

علائمی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود را علائم ثانویه‌ی زمان تخمک گذاری می‌گویند؛ به طوری که این علائم در تعداد محدودی از زنان مشاهده می‌شود:

• لکه‌ بينی
• حساسيت در پستان‌ها
• دل‌درد
• آروغ‌زدن
• حساس و نرم شدن دهانه رحم
• بالا قرار گرفتن گردن رحم بیشتر از حد معمول
• افزايش حساسيت در حس‌های مختلف و تقويت ميل جنسی

 

تست تخمک گذاری در خانه

تست زمان تخمک گذاری که تحت عنوان کیت تخمک گذاری شناخته می‌شود به راحتی از داروخانه‌ها قابل خریداری می‌باشند. سازوکار این کیت سنجش هورمون LH می‌باشد که دقیقا قبل از تخمک‌گذاری توسط غده‌ی هیپوفیز پیشین به داخل خون ریخته می‌شود و از طریق ادرار قابل اندازه‌گیری می‌باشد. استفاده از این تست ساده بوده و نتایج آن نیز قابل اطمینان‌تر از سنجش دمای بدن توسط دماسنج می‌باشد. با این وجود این دستگاه نیز خالی از اشتباه نمی‌باشد.

 

 

همانگونه که گفته شد این کیت‌های آزمایش وجود هورمون LH‌ را ثبت می‌کنند و جواب به صورت “مثبت” یا “منفی” به شما می‌دهند و عددی برای سنجش میزان این هورمون در اختیار شما قرار نمی‌دهند. در واقع میزان هورمون LH می‌تواند با یا بدون آزاد شدن تخمک، افزایش پیدا کند. همچنین ممکن است افزایش میزان این هورمون به صورت کاذب نیز اتفاق افتد، که دوباره سطح آن کاهش یافته و پس از آن کمی مانده به تخمک گذاری مجددا افزایش پیدا می‌کند. با این حال حتما دستورالعمل داخل بسته‌ی خریداری شده را مطالعه نمائید. (با توجه به دستورات باید اولین ادرار در روز را مورد آزمایش قرار داد ولی بهتر است ادرار دوم مورد آزمایش قرار گیرد، چرا که ادارا در طول شب غلیظ شده و ممکن است نتیجه اشتباه برگرداند.) سیکل قاعدگی شما از اولین روز شروع خونریزی محاسبه می‌شود؛ در صورتی که دوره‌ی قاعدگی شما ۲۸ روز می‌باشد تست را از روز یازدهم آغاز کرده و به مدت ۶ روز ادامه دهید؛ یا تست را به تعداد روزهایی که شرکت تولید کننده دستگاه توصیه کرده است ادامه دهید. در صورتی که دوره شما بین ۲۷ تا ۳۴ روز است، تخمک گذاری شما ممکن است بین روزهای سیزدهم تا بیستم اتفاق افتد. بنابراین تست را از روز یازهم آغاز کرده و تا روز بیستم ادامه دهید. در صورتی که دوره شما نامنظم است، ممکن است به این نتیجه برسید که استفاده از این تست نمی‌تواند روش مناسبی برای تشخیص زمان تخمک‌گذاری در شما باشد. مطابق جدول زیر می‌توانید شروع به انجام تست خود در روز پیشنهادی کنید.

 

زمان شروع به انجام تست	طول سیکل قاعدگی شما
۶ روز پس از شروع سیکل قاعدگی	۲۱ روز
۶ روز پس از شروع سیکل قاعدگی	۲۲ روز
۷ روز پس از شروع سیکل قاعدگی	۲۳ روز
۷ روز پس از شروع سیکل قاعدگی	۲۴ روز
۸ روز پس از شروع سیکل قاعدگی	۲۵ روز
۹ روز پس از شروع سیکل قاعدگی	۲۶ روز
۱۰ روز پس از شروع سیکل قاعدگی	۲۷ روز
۱۱ روز پس از شروع سیکل قاعدگی	۲۸ روز
۱۲ روز پس از شروع سیکل قاعدگی	۲۹ روز
۱۳ روز پس از شروع سیکل قاعدگی	۳۰ روز