ستاره | سرویس علوم – به تازگی، یک گروه از ستارهشناسان از جمله دانشمندان ناسا با استفاده از یک سیستم جدید که میتواند به عنوان یک حلقه رسیور برای درک چگونگی سیارات به دور خورشید اطلاعات دریافت نماید، موفق به کشف یک سیاره جدید شدهاند که شبیه به سیاره مشتری است.
این سیاره جدید ۵۱ Eridani نامیده شده است. این اولین سیاره کشف شده توسط تصویرساز سیاره برج جوزا میباشد که آن را به اختصار (GPI) میگویند. یک ابزار جدید که به واسطه یک همکاری بین المللی بر روی تلسکوپ ۸ متری جمینی جنوبی در شیلی نصب شده است. GPI به طور خاص برای کشف و تجزیه و تحلیل ضعفها، بررسی سیارهها به دور ستارهها طراحی شده است و طرز کار آن به این صورت است که از طریق “تصویر برداری مستقیم” عمل میکند. ستاره شناسان به وسیله این تلسکوپ، با استفاده از اپتیک تطبیقی به واضح کردن تصویر از یک ستاره میپردازند. همچنین ستاره شناسان نور ستارگان را بررسی میکنند. هر نور ورودی باقی مانده مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد و درخشانترین نقاط ممکن است نشانگر یک سیاره باشند.
جیمز گراهام، استاد دانشگاه کالیفرنیا، برکلی و از دانشمندان پروژه GPI میگوید:
“GPI به طور خاص برای کشف و تحلیل سیارات و پیش بینی اطلاعات جدید درباره آنها طراحی شده است.”
روش های دیگر تشخیص سیاره به صورت غیر مستقیم است، مانند روش حمل و نقل. چیزی شبیه ماموریت کپلر ناسا، که در آن کشف سیاره جدید با اندازهگیری از دست دادن نور ستاره هنگامی که یک سیاره از مقابل آن عبور میکند صورت میگیرد.
بروس مکینتاش، استاد فیزیک در دانشگاه استنفورد و عضو موسسه کاولی در زمینه ذرات اختر فیزیک و کیهانشناسی میگوید: “برای تشخیص سیارات، کپلر (سیاره جدید) سایه خود را میبیند در حالی که GPI درخشش آن را میبیند، در نتیجه نقاط درخشان ممکن است سیاره باشند.”
تا آنجایی که به ساعت کیهانی مربوط می شود، ۵۱ Eridani یک سیاره جوان است که تنها ۲۰ میلیون سال سن دارد و امکان تشخیص مستقیم این سیاره وجود دارد. هنگامی که سیارهها یکی میشوند، موادی به حالت انرژی درون آنها منتشر میشود که سبب بالاروی سیاره میشود. بیش از صد میلیون سال بعد، این انرژیها پرتو افکنی میکنند و به نور مادون قرمز تبدیل میشوند.
بسیاری از سیارات فراخورشیدی در اتمسفر با استفاده از تصویربرداری مستقیم که توسط ستارهشناسان صورت میگیرد کشف میشوند، مانند ستارههای بسیار سرد. مکینتاش در ادامه میگوید:”ساخت و ساز GPI در حال حاضر منجر به بررسی سیاره جدید مشتری مانندی شده است.
مشاهدات بر روی تصاویر ثبت شده توسط GPI نشان میدهد که ۵۱ Eridani دارای جرمی تقریبا دو برابر مشتری است. علاوه بر این سیاره جدید کمترین جرم را درمیان سایر تصویربرداریها از سیارات دیگر دارد. همچنین این سیاره با دمای ۸۰۰ درجه فارنهایت سردترین سیاره منظومه شمسی میباشد. از دیگر ویژگیهای آن این است که قویترین سیگنال متان اتمسفری را دارد. تا به حال در سیارات جدید بیگانه چنین میزانی شناسایی نشده است.
مشتری مانند سیارات فراخورشیدی دیگر تنها اثری ضعف از متان را دارد، اگر چه در در زمره غولهای گازی منظومه شمسی قرار دارد.
مارک مارلی، متخصص فیزیک نجومی در مرکز تحقیقات Ames ناسا در مافت فیلد کالیفرنیا و همچنین عضو تیم مسئول برای کمک به تفسیر مشاهدات GPI میگوید: “در جو سیارات غول پیکر سرد در منظومه شمسی ما، بیشتر دارای کربن هستند تا متان. بر خلاف بسیاری سیارات فراخورشیدی که در آنها کربن عمدتا به شکل مونوکسید کربن پیدا شده است، ” فضای ۵۱ Eridani غنی از متان میباشد” واین حاکی از آن است که این سیاره شباهت زیادی به پسر عموی خود یعنی مشتری دارد.
علاوه بر گسترش دانش جهان از سیارات شناخته شده، GPI سرنخ کلیدی برای کشف چگونگی شکلگیری منظومه شمسی را فراهم میکند. ستاره شناسان بر این باورند که غولهای گازی در منظومه شمسی ما توسط یک هسته بزرگ در بیش از چندین میلیون سال پیش ایجاد شدهاند و پس از آن در مقدار زیادی هیدروژن و دیگر گازهای کشیده شدهاند و به شکل جو درآمدهاند. اما سیارات فراخورشیدی مشتری مانند بسیار داغتر از مدلهای پیش بینی شده هستند، که این امر نشان دهنده یک تفاوت مهم است. GPI به مطالعه سیستمهای خورشیدی جوان تر مانند ۵۱ Eridani کمک خواهد کرد و ستاره شناسان را قادر میسازد تا به درک بهتری از تشکیل سیارات دست یابند و چگونگی شکل گیری سیارات در سراسر جهان را دریابند.