علت و علائم زایمان زودرس چیست؟

ستاره | سرویس مادر و کودک – زمان تولد نوزاد به طور طبیعی، هفته سی و هفتم بارداری به بعد می‌باشد. به زایمانی که بین هفته بیستم بارداری تا هفته سی و هفتم بارداری اتفاق افتد اصطلاحا زایمان زودرس (زایمان نارس) گفته می‌شود. آمارها نشان می‌دهد که ۷۱% از نوزدان در بین هفته های سی و چهار تا سی و ششم بارداری متولد می‌شوند.

هر چقدر تولد نوزاد زودتر از زمان موعد اتفاق افتد، احتمال وقوع مشکلات جدی برای نوزاد بیشتر می‌شود. نوزادانی که قبل از هفته بیست و چهارم بارداری متولد می‌شوند احتمال زنده ماندنشان بسیار کم می‌باشد و در صورت زنده ماندن مشکلات زیادی در بحث سلامت برای آن‌ها پیش خواهد آمد؛ مشکلاتی همچون یادگیری، مهارت‌های حرکتی، تکلم و…. نوزادانی که یک تا سه هفته زودتر از زمان موعد به دنیا می‌آیند احتمال مرگشان در هفته اول تولد شش برابر و در سال اول تولد سه برابر بیشتر از نوزادانی است که به موقع به دنیا می‌آیند.

 

علت زایمان زودرس چیست؟ 

• وجود سایقه زودرس قبلی
• بارداری‌های دو یا چندقلویی
• جدا شدن جفت از رحم پیش از موعد
• وجود عفونت واژن یا عفونت رحم در مارد باردار
• فیبروم رحم
• بیماری های مزمن مثل دیابت یا فشار خون بالا
• شکل غیر طبیعی رحم (ناهنجاری رحمی)
• پاره شدن کیسه آب (ساک حاملگی) قبل از شروع فشار زایمان
• بیماری‌های مربوط به لثه (عفونت‌های دهان و دندان سریعا به جنین منتقل شده و باعث زایمان نارس می‌شود. با توجه به اینکه در دوران بارداری امکان استفاده از داروهای بی‌حسی و انجام تصویربرداری از دندان وجود ندارد بهتر است زنان قبل از باردار شدن، توجه بیشتری به بهداشت دهان و دندان خود داشته باشند و هرگونه درمانی را که لازم است انجام دهند.)
• مصرف سیگار، دخانیات و مواد مخدر مانند کوکائین
• وزن بسیار بالا یا کم قبل از بارداری
• عفونت دستگاه ادراری
• بارداری به کمک روش‌های باروری انجام شده باشد.
• تجربه خشونت خانگی در دوران بارداری
• بارداری در محدوده‌ی سنی کمتر از ۱۷ سال یا بالاتر از ۳۵ سال واقع شود.
• شب کاری، استرس شغلی، افسردگی و تماس با داروها به خصوص در پرستاران. خطر زایمان پیش از موعد در افرادی که نگرانی آنها درباره بارداری‌شان زیاد است، تا سه برابر افزایش می‌یابد. 

با این وجود در اغلب موارد علت زایمان زودرس ناشناخته می‌باشد و می‌تواند در ارتباط با مشکلات مربوط به جنین،‌ مادر و یا هر دوی آن‌ها اتفاق افتد. معمولا ترکیبی از چند عامل جداگانه باعث بروز این زایمان نارس می‌شود و از میان هر سه زایمان نارس علت یکی از آن‌ها ناشناخته است. 

 

علائم زایمان زودرس چیست؟ 

در برخی موارد درمان‌های پزشکی می‌تواند زایمان زودرس را به تاخی بیاندازد و زمان بیتشری را برای رشد در رحم در اختیار جنین بگذارد. این درمان‌ها به طور خاص زمانی موثرند که سریعا اعمال گردند. پس برای دریافت بهترین نتیجه باید نشانه‌های زایمان نارس را در همان ابتدای کار تشخیص داد. حتی اگر فقط یکی از نشانه‌های زیر را در خود مشاهده کردید، سریعا با پزشک‌تان تماس بگیرید: 

• وجود انقباضات منظم رحمی در یک ساعت (مشاهده هشت انقباض در یک ساعت یا بروز ۴ انقباض در هر بیست دقیقه). در صورتی که انقباضات شما متوقف شود ممکن است دچار انقباضات براکستون هیکس شده باشید که انقباضات ناخوشایند اما غیر دردناک رحم هستند.
• نشت مایع از واژن که رنگ صورتی یا مایل به قرمز داشته باشد. به این وضعیت پارگی غشا گفته می‌شود.
• وجود دردهایی در شکم همانند دردهای مرتبط با گرفتگی شکم در قاعدگی که ممکن است همراه با اسهال باشد.
• احساس فشار یا درد مبهم در زیر شکم یا لگن خاصره
• احساس ناخوشایندی همانند تب و خستگی مفرط به طوری که قابل توصیف نباشد.
• احساس فشار در ناحیه‌ی لگن مشابه این حس که فرزندتان خودش را به سمت پایین فشار می‌دهد.
• تغییر در ترشحات واژن از سفید خامه‌ای تا رقیق و مخاطی 

اگر هر یک از نشانه‌های بالا را در خود مشاهده کردید و گمان می‌کنید که علائم زایمان زودرس در شما وجود دارد حتما با ماما یا پزشک خود تماس بگیرید. آن‌ها می‌توانند با معاینه و بررسی‌های لازم به پاره شدن کیسه، وجود عفونت یا گشاد شدن دهانه رحم پی ببرند.

پزشکان همچنین با بررسی ضربان قلب جنین و سونوگرافی و انجام آزمایش مایع آمنیوتیک به بررسی میزان رشد جنین پرداخته و تشخیص می‌دهند که آیا جنین به حدی رشد پیدا کرده است که برای تولد آماده باشد یا خیر.

بسته به وضعیت خطر در زمان زایمان زودرس، پزشک در مورد خطرات زایمان زودرس و خطرات ادامه بارداری تصمیم می‌گیرد؛ پزشک ممک است هر یک از تصمیمات زیر را اتخاذ نماید: 

• زایمان را با دارو به تاخیر بیندازد که این روش ممکن است کارآمد یا ناکارآمد باشد.
• پزشک ممکن است برای آماده کردن شش‌های کودک برای تولد داروهای استروئیدی تجویز کند.
• برای جلوگیری از عفونت آنتی‌بیوتیک تجویز کند. در صورتی که کیسه آب شما پیش از موعد پاره شود احتمال بروز عفونت بالا خواهد بود.
• و در نهایت در صورت تشخیص بی‌خطر بودن زایمان برای جنین و مادر زایمان را انجام خواهد داد. 

نوزادی که پیش از موعد به دنیا آید ممکن است دارای مشکلاتی مانند خونریزی مغزی یا بیماری‌های مزمن ریوی گردد. به هر میزان نوزاد زودتر متولد شود احتمال خطر نیز بیشتر است.

 

 

وضعیت کلی نوزدان در زایمان زودرس 

نوزادانی که در حدود ۳۲ هفتگی (کمی بیشتر از ۷ ماه) متولد می‌شوند، احتمالا قادر به تنفس، تغذیه و تنظیم دمای بدنشان نیستند. اما معمولا بعد از این کودکان برای رشد زمان دارند و بیشتر آنها از بیمارستان مرخص می‌شوند.

نوزادانی که پیش از ۲۶ هفتگی (زیر ۶ ماه) متولد می‌شوند بیشتر احتمال دارد که دچار مشکلات جدی شوند. اگر نوزاد شما با جثه بسیار کوچک یا بیمار متولد شده است، ممکن است مجبور باشید برای درمان او تصمیمات سختی بگیرید.

نوزادان نارسی که به بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان منتقل می‌شوند، تحت مراقبت‌های شدید برای جلوگیری از عفونت و یا تغییرات تنفسی و ضربان قلب قرار می گیرند و تا زمانی که قادر به حفظ حرارت بدنشان نشده‌اند، در تخت‌های مخصوص گرم نگهداری می‌شوند.

 

راه‌ های پیشگیری از زایمان زودرس چیست؟ 

اگر سابقه‌ی زایمان پیش از موعد داشته‌اید و به همین دلیل اکنون نیز با خطر زایمان زودرس مواجه‌اید، احتمالا پزشک‌تان به شما توصیه می‌کند به طور هفتگی به تزریق پروژسترون بپردازید. در بررسی‌هایی که اخیرا انجام شده‌ است، تزریق این ماده (شروع بین هفته‌ی ۱۶ تا ۲۰) به خانم‌هایی که سابقه‌ی بارداری زودهنگام را دارند احتمال وقوع این مشکل را تا ۳۳ درصد کاهش می‌دهد. این درمان برای همه‌ی خانم‌ها مناسب نیست و باید با نظر پزشک تجویز گزدد. 

اگرچه پزشکان نمی‌توانند زایمان زودرس را متوقف نمایند اما می‌توانند با استفاده از راهکارهای پزشکی و داروها این فرآیند را دو تا سه روز به تاخیر بیاندازند. اگرچه این زمان ممکن است ناچیز به نظر برسد اما می‌تواند تاثیرگذار باشد: حتی چنذ روز بیشتر ماندن جنین در درون رحم می‌تواند شانس زنده ماندنش به خصوص در زایمان‌های خیلی زودتر از موعد (هفته‌ی ۲۴ تا ۲۶) را بالاتر ببرد. اگر شما در هفته‌ی ۲۳ یا ۲۴ بارداری‌تان باشید احتمالا به شما داروی کورتیکواستروئید داده می‌شود این دارو میزان سارفاکتانت‌ها در ریه‌ی جنین را افزایش می‌دهد. سورفاکتانت‌ها به نوزاد کمک می‌کند تا بهتر بتواند تنفس نماید و پس از تولد زمان کمتری را در درون دستگاه دستگاه تنفس مصنوعی باشد. برای اثربخشی بهتر داروی کورتیکواستروئید لازم است جنین حداقل تا ۴۸ ساعت پس از دریافت دارو توسط شما در رحم باقی بماند. اگر کیسه آب شما پاره شده باشد به شما آنتی بیوتیک داده می‌شود تا از عفونت جلوگیری نماید.

 

مراقبت‌ های پزشکی پس از زایمان

 

یک نوزاد نارس پس از تولد به واحد مراقبت های ویژه نوزادان (NICU) منتقل می‌شود، جایی که در آن لوازم و تجهیزاتی وجود دارد که به تنفس نوزاد کمک می‌کند، اورا گرم نگه می‌دارد، مواد مغذی لازمش را تامین می‌نماید و موراد مراقبت‌های پزشکی قرار می‌گیرد. در مراکز NICU نوزادان تحت درمان توسط پزشکانی قرار می‌گیرند که در زمینه‌ی مراقبت از نوزادان نارس تخصص دارند. یک نوزاد نارس بنا به شرایطش در زمان تولد و اینکه چقدر زودتر به دنیا آمده است ممکن است زمانی بین چند روز تا چند هفته را در بخش NICU سپری نماید. اگر شما در معرض ریسک بالای زایمان زودرس قرار دارید، تجهیزات بخش NICU بیمارستان مدنظزتان را مورد بررسی قرار دهید. بیمارستان‌ها موظف به اعلام میزان خدماتی که در اختیار نوزادان قرار می‌دهند هستند. یک بیمارستان سطح ۱ واحد مراقبت های ویژه نوزادان ندارد؛ بیمارستان‌های سطح ۳ جدیدترین لوازم و آموزش دیده‌ترین متخصصان مربوط به خدمات نوزادان را در اختیار دارند. اگر بیمارستان شما سطح ۱ است، شاید بهتر باشد آن را تغییر دهید. این مساله را در نظر داشته باشید که نیمی از زایمان‌های پیش از موعد برای مادرانی اتفاق می‌افتد که ریسک بالایی ندارند. اگر خطر بالایی برای شما وجود ندارد و قصد استفاده از یک بیمارستان سطح ۱ را دارید، با پزشکتان در مورد اینکه در صورت بروز زایمان زودرس چه خواهید کرد مشورت نمایید. اگر زمان کافی برای انتقال بی‌خطر شما به یک بیمارستان سطح ۳ وجود داشته باشد مشکلی وجود ندارد.