نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: 17 مرداد 1401
ستاره | سرویس خواص شناسی – اسفرزه (اسپرزه) گیاهی از تیره بارهنگ، علفی، یک‌ساله، بدون ساقه یا دارای ساقه‌های کوتاه است. گیاه اسفرزه بومی ایران و هندوستان است و در کشورهای هم‌جوار نیز کشت می‌شود و از ایران، پاکستان و هندوستان به دیگر نقاط جهان صادر می‌شود. طبیعت اسفرزه سرد و تر است و به همین دلیل از خواص اسفرزه تسکین حرارت و تشنگی بدن می باشد.
اسفرزه در یک نگاه
| اسفرزه (Psylliom) | |
| طبع گیاه |
|
| طریقه مصرف |
|
| خواص درمانی |
|
| مضرات |
|
| تداخل دارویی |
|
خواص اسفرزه
- درمان اسهال خونی، اسهال مزمن و یبوست: برای درمان این بیماری‌ها باید دانه‌ها با مقدار زیادی آب یا مایعات مصرف شود؛ چرا که موسیلاژ سطح دانه‌ها، برای حجیم شدن، احتیاج به آب زیادی دارد تا عملکرد آن به حداکثر برسد. از خواص اسفرزه این است که هر دانه چندین برابر حجم خودش متورم می‌شود و به شکل لعابی ژلاتینی در می‌آید و این لعاب عامل درمان برای موارد اسهال و یبوست می‌باشد (برای تهیه لعاب: یک فنجان اسفرزه را پس از شستن با آب سرد، در یک پارچ پر از آب ولرم ریخته و در یک جای خنک قرار داده و روزی چند مرتبه از آن نوشیده شود. هر بار پس از نوشیدن، دانه‌ها را به‌هم بزنید تا لعاب بیشتری بدهند و برای بهبود اسهال مزمن، بو داده آن بایستی هر روز مصرف شود.
- درمان ناراحتی سینه: آب دم کرده تخم اسفرزه برای تسکین درد سینه بسیار موثر و مفید است.
- رشد و نرم کردن مو: ضماد (برای تهیه ضماد معمولا گیاه دارویی مورد نظر را به صورت خمیر در می آورند و به‌طور مستقیم روی قسمت مورد نظر قرار می دهند) لعاب تخم اسفرزه با روغن بنفشه برای رشد و نرم کردن مو و جلوگیری از مو خوره بسیار مفید است. به این منظور چند شب پیاپی بایستی از این ضماد استفاد نمود.
- رفع خارش اندام زنانه یا واژینال: تخم اسفرزه را با عناب نیمکوب در آب بخیسانید، مقداری از آب صاف کرده آن را صبح ناشتا بخورید و با بقیه آن انتهای بدن را بشویید.
- تسکین سردرد: ضماد کوبیده تخم اسفرزه مخلوط با گلاب را بر قسمت پیشانی و شقیقه‌ها قرار دهید.
- درمان برفک، سوختگی، تاول و زخم‌های دهان
اگر لعاب تخم اسفرزه را در دهان نگه دارید، برفک، سوختگی، تاول و زخم‌های دهان را درمان می‌کند.
اسفرزه چگونه لاغر می‌کند؟
یکی از خواص اسفرزه کمک به کاهش وزن و لاغری است، دانه‌های کوچک گیاه اسفرزه باعث کاهش میزان چربی‌های جذب‌شده توسط بدن می‌شوند، به این علت که می‌توانند مواد غذایی مصرف شده را خیلی زود از بدن خارج کنند، در نتیجه بدن زمان کمی برای جذب چربی بیشتر خواهد داشت.
غلاف یا همان پوشش تخم اسفرزه همچنین با بهبود هضم مواد غذایی و بدون جذب زیاد آنها و همچنین کمک به پاک‌سازی بدن و حجیم شدن در معده به لاغری کمک می‌کند. از خواص اسفرزه حجیم شدنش داخل معده است که باعث ایجاد احساس سیری طولانی مدت شده و سیستم گوارشی از آن برای دفع هرچه بیشتر مواد چرب استفاده می‌کند. با این وجود باید بدانید که مصرف اسفرزه به تنهایی برای کاهش وزن و لاغری کافی نیست. در کنار مصرف این دانه‌های ریز باید تعادل غذایی را رعایت کرده و ورزش کنید.
عوارض جانبی، موارد احتیاط و منع مصرف
- چنانچه اسفرزه خورده شود و به‌میزان کافی آب زیاد با آن نوشیده نشود، به جدار روده‌ها چسبیده و روده‌ها متورم و آب مدفوع کاملا جذب می‌شود، لذا نتیجه آن معکوس خواهد بود.
- زنان باردار باید از خوردن اسفرزه به عنوان ملین پرهیز کنند و به کودکان زیر ۴ سال نباید داده شود.
- افرادی که دارای مشکلاتی مانند نفخ، گاز معده و درد معده هستند توصیه می‌شود که برای درمان از مقادیر کم اسفرزه شروع کنند.
- اگر بعد از مصرف اسفرزه دچار تپش قلب، سرگیجه یا خون در مدفوع شدید مصرف آن را قطع و به پزشک مراجعه کنید.
سخن آخر
و در پایان نکته مهم این که چنانچه داروی خاصی مصرف می کنید نباید از گیاه اسفرزه استفاده نمایید. مصرف اسفرزه می‌تواند در جذب برخی داروهای ضد دیابت، ضد صرع، افسردگی و برخی داروهای مرتبط با مشکلات قلبی و کاهش چربی خون اختلال ایجاد کند. همچنین توجه داشته باشید شروع مصرف اسفرزه با مقدار کم باید صورت گیرد و به مرور به مقدار بیشتر (سه بار در روز) رسانده شود.
شما چه تجربه ای در این زمینه دارید؟ خوشحال می‌شویم تجربیات خود را با ما و دیگر مخاطبان ستاره در میان بگذارید.
برگرفته از: دایره المعارف گیاهان دارویی
