حضانت فرزند دختر و پسر پس از طلاق با چه کسی است؟

ستاره | سرویس عمومی – یکی از واژگان حقوق خانواده حضانت می‌باشد که به طور خلاصه به معنای حق یا تکلیف در نگهداری و سرپرستی کودک است و در تعریف وسیع‌تر به معنای حفظ و مراقبت کردن، پرورش دادن، نگهداری و تنظیم روابط طفل با دنیای خارج است؛ حضانت را نباید با ولایت یا حتی تربیت یکی دانست؛ چرا که ولایت به معنای قدرت و اختیاری است که قانون برای اداره امور کودک (از جمله اداره اموال و امور مالی) به پدر و جد پدری می‌دهد تا بر اساس مصلحت کودک عمل کنند. اما حضانت عموما ناظر به نگهداری از جسم کودک اشاره دارد که البته به طور ضمنی تربیت کودک را نیز شامل می‌شود.

حضانت فرزند دختر و پسر پس از طلاق با پدراست یا مادر؟

استثناهای حضانت فرزند

•  اگر مادری که حضانت فرزند خود را بر عهده دارد، دیوانه شود، حضانت با پدر خواهد بود.
• اگر مادری که حضانت فرزند خود را بر عهده دارد، ازدواج کند، حضانت با پدر خواهد بود. البته اگر حضانت فرزند، با توافق زوجین به زن سپرده شده باشد، با ازدواج مجدد او حضانت از او گرفته نمی‌شود.
• هر یک از پدر و مادر که حضانت فرزند بر عهده اوست، اگر فوت کند، حضانت فرزند بر عهده دیگری خواهد بود. مگر اینکه دادگاه به عدم صلاحیت آنها در نگهداری از کودک رای دهد.
• اگر انحطاط اخلاقی یا کوتاهی در مواظبت پدر و مادر به گونه‌ای باشد که سلامت روانی و جسمی طفل به خطر بیفتد، در این صورت دادگاه تکلیف حضانت و نگهداری طفل را مشخص خواهد کرد. بیماری روانی، فساد اخلاقی، ضرب و جرح کودک به گونه‌ای که خارج از عرف باشد و… می‌تواند مصادیق انحطاط اخلاقی باشد.
• اگر پدر و مادری که حضانت فرزند بر عهده او قرار گرفته، به یک بیماری لاعلاج و واگیردار مانند سل، حصبه و… دچار شود که بیم سرایت آن به طفل وجود داشته باشد، حق حضانت او از بین می‌رود. مگر اینکه شخص بتواند به وسیله پرستار تکالیف حضانت را انجام دهد.

هزینه‌های حضانت فرزند با کیست؟

نگهداری و حضانت فرزند هم حق و هم تکلیف والدین است بنابراین هیچ کدام از آنها نمی‌تواند برای حضانت از آنها مطالبه اجرت کند.

نحوه ملاقات با فرزند

در خصوص ملاقات والدی که حق حضانت ندارد با فرزند خود، ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی قابل ملاحظه است که می‌گوید: «هر کدام از والدین که طفل تحت حضانت او نیست، حق ملاقات طفل خود را دارد. تعیین زمان و مکان ملاقات و سیر جزییات مربوط به آن در صورت اختلاف بین والدین با محکمه است» با توجه به این ماده هر یک از والدین این حق را دارند که در فواصل معین با کودک خود ملاقات کنند و حتی فساد اخلاقی مادر یا پدر هم باعث نمی‌شود از ملاقات وی با فرزندش جلوگیری شود. در صورتی که میان پدر و مادر درباره مدت ملاقات و نحوه آن توافق شده باشد، طبق همان توافق عمل می‌شود. بنابراین اگرچه در مورد انصراف از حضانت امکان توافق وجود ندارد؛ اما در خصوص چگونگی ملاقات می‌توان توافق کرد.

اما در صورت توافق نکردن، دادگاه در حکم خود مدت ملاقات و نحوه آن را برای کسی که حق حضانت ندارد‌، معین می‌کند‌. به طور معمول دادگاه‌ها یک یا دو روز از آخر هفته را به این امر اختصاص می‌دهند و گفته می‌شود ملاقات بیش از این با شخصی که حضانت را به عهده ندارد‌، موجب اختلال در حضانت و دوگانگی در تربیت کودک می‌شود. باید توجه داشت که محروم کردن از ملاقات فرزند امکان ندارد چون سلب کلی حق ملاقات از پدر یا مادری که حضانت به عهده او نیست، برخلاف صراحت ماده قانون مدنی است و دادگاه نمی‌تواند حکم به آن بدهد. با وجود این اگر ملاقات با پدر یا مادری که حضانت به عهده او نیست واقعا برای مصالح کودک مضر باشد، دادگاه می‌تواند مواعد ملاقات را طولانی‌تر کند و مثلا به جای هفته‌ای یک‌بار‌، ماهی یک بار یا هر شش ماه یک‌بار تعیین کند یا ملاقات با حضور اشخاص ثالث باشد. در برخی موارد پیش آمده است که ملاقات یکی از والدین بر کودکان اثر زیانبار غیرقابل جبرانی داشته است یا حتی در این ملاقات‌ها بیم خوف جانی فرزند وجود داشته است؛ در این موارد برای جلوگیری از صدمه به فرزند‌، می‌توان با حکم دادگاه مانع از دیدار یکی از والدین که دچار چنین مشکلی هستند، شد.