تاریخ دقیق شهادت امام حسن مجتبی چه روزی است؟

از دیرباز در حوزه هزار ساله نجف اشرف هفتم صفر را روز شهادت امام مجتبی (ع) می دانند و شیعیان عراق و سایر کشورها نیز در این روز برای سبط اکبر، امام حسن مجتبی (ع) اقامه عزا می کنند اما در ایران شهادت امام حسن (ع) بیست و هشتم صفر است همزمان با رحلت پیامبر اعظم؛ چرا؟!

در وقوع شهادت سبط اکبر پیامبر (ص) ، امام مجتبی (ع) در ماه صفر، بین علمای شیعه اختلافی وجود ندارد، لکن در میان علمای شیعه در تاریخ دقیق شهادت امام حسن مجتبی (ع) سه قول وجود دارد؛ آیا می‌دانید تاریخ دقیق شهادت امام حسن مجتبی چه روزی است؟

تاریخ دقیق شهادت امام حسن مجتبی

قول اول: آخر ماه صفر

روز آخر ماه صفر که قائل آن ‌شیخ کلینی می‌باشد و لازم به ذکر است که این قول را تنها ایشان ذکر کرده و قول منفردی است که با تمام وجاهت و بزرگی وی هیچ یک از علمای شیعه تا این زمان از او تبعیت ننموده‌اند.

 

 

قول دوم: ۲۸ صفر

اولین قائل آن شیخ مفید در کتاب «مسارّ الشیعة» می‌باشد. این در حالی است که خود شیخ مفید در کتاب دیگرش بنام «الارشاد» از ذکر این روز به عنوان روز شهادت خودداری نموده است و تنها به ذکر ماه صفر اکتفا کرده است.

دومین قائل به این قول شیخ طوسی در کتاب «تهذیب الاحکام» است. با توجه به اینکه شیخ کلینی و شیخ مفید در شمار مشیخه او قرار داشته‌اند، تنها از کلام شیخ مفیددر کتاب «الارشاد» تبعیت کرده است و روز خاصی را معین نکرده است. از عدم التزام و تعیین نکردن او به روز خاص در ماه صفر، می‌توان استفاده نمود که کلام شیوخ خود (کلینی و شیخ مفید) در بیست و هشتم و آخر ماه صفر را نپذیرفته است.

البته لازم به ذکر است که قول بیست و هشتم صفر از سوی برخی مثل شیخ طبرسی و ابن شهرآشوب مازندرانی مورد تأیید قرار گرفته است، لکن پس از قرن ششم تا این زمان قائلی ندارد.

 

 

قول سوم: ۷صفر

این قول مشهور می باشد و از دو جهت حائز اهمیت است؛

جهت اول: از جهت قائلین به آن، در کم و کیف

از جهت کیفیت؛ در لسان روایات به روز دقیق شهادت امام (ع) اشاره شده است و این خود نشان از ترجیح این قول نسبت به اقوال دیگر است به گونه‌ای که در روایات به روز پنجشنبه اشاره شده است.

از جهت کمیت تعداد قائلین این قول، از قائلین دو قول مذکور بیشتر است.

جهت دوم: سیره علما

سیره علمی علماء و متشرعه و سنت عملی آنها این گونه بوده است که حضرات در روز هفتم ماه صفر، در کلیه بلاد شیعه اقامه‌ عزا می نمودند. خصوصا این سنت در نجف اشرف و حوزه علمیه قم پس از ورود آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری به قم و تاسیس حوزه، دستور به تعطیلی بازار، حوزه علمیه و اقامة عزا نمودند؛ پس از ایشان تحفظ این سنت سیره‌ بزرگانی همچون آیات عظام بروجردی و گلپایگانی (که هر کدام در زمان خود مسئولیت حوزه را به عهده داشته‌اند) بوده است.

 

استفتاء از برخی مراجع معظم تقلید

سوال: با توجه به اهمیت برگزاری شعائر اهلبیت علیهم السلام و مظلومیت سبط اکبر امام حسن مجتبی (ع) و سیره مستمره علمای حوزه های علمیه قم و نجف اشرف و سایر مشاهد مشرفه که روز هفتم ماه صفر را به عنوان شهادت امام حسن مجتبی (ع) اقامه عزا می کردند… نظر حضرتعالی نسبت به روز هفتم صفر چیست؟ در صورت صحت اقوال فوق الذکر در این روز و بنا بر قولی ولادت امام موسی کاظم (ع) نیز هست، وظیفه و تکلیف ما شیعیان و خصوصا صدا و سیما در برپایی عزاداری و یا جشن و سرور چه می باشد؟

 

 

آیت الله فاضل لنکرانی: بسمه تعالی و له الحمد، در این که باید یک روز اختصاص به حضرت امام مجتبی (ع) داشته باشد تردیدی نیست و با توجه به اینکه روز ۲۸ صفر روز رحلت خاتم الانبیا (ص) هم هست و بدین لحاظ شهادت سبط اکبر (ع) تحت الشعاع قرار می گیرد، لذا خوب است که روز هفتم صفر را به این عنوان اختصاص دهند که «مشهور» هم همین است.

آیت الله میرزا جواد تبریزی: محرم و صفر ماه های حزن بر سیدالشهداء و خاندان اهل بیت علیهم السلام می باشد و باید به مجالس عزاداری روضه خوانی بگذرد. والله العالم

آیت الله بهجت: مناسب است در جمع بین دو قول (مشهور) در روز هفتم صفر به شهادت سبط اکبر امام مجتبی (علیه الاف التحیطة والثناء ) و تولد امام موسی کاظم (ع) ترتیب مجالس برای هر دو امام بزرگوار به اینکه مصائب امام دوم (ع) و مناقب امام هفتم (ع) را متذکر و یادآور باشند و همین احتیاط حاصل می شود . والسلام

آیت الله وحید خراسانی: بسم الله الرحمن الرحیم، به آنچه فقیه محقق، موسس حوزه علمیه قدس سره فرموده اند، باید عمل شود.

آیت الله سیستانی: بزرگداشت شهادت سبط اکبر امام حسن مجتبی (ع) و ترتیب مجالسی برای آن حضرت و ذکر مصائب و یادآوری مناقب آن امام از مصادیق تعظیم شعائر است . و من یعظم شعائرالله فانها من تقوی القلوب.

 

 

آیت الله صافی گلپایگانی: برپائی مجلس میلاد ائمه علیهم السلام بسیار خوب و مناسب است اما چون هفتم صفر بنا بر بعضی اقوال مصادف با سالروز شهادت امام حسن مجتبی (ع) می باشد و از طرفی تمام ماه محرم و صفر ماه های حزن آل الله و کاروان داغدار و مصیبت زده حضرت سیدالشهداء (ع) است، سزاوار است در این دو ماه مجلس روضه و عزا برپا نموده و از مجالس جشن و سرور جدا اجتناب نمود. ان شاءالله مجمع مقدس شما عزیزان مورد توجه و عنایت خاصه حضرت بقیةالله ارواحنا فداه قرار بگیرد و همه از منتظران امر فرج آن حضرت بوده باشید.

آیت الله مکارم شیرازی: البته مشهور است طبق آنچه مرحوم کلینی (رحمة الله علیه) در کافی آورده است که شهادت آن حضرت در آخر ماه صفر است ولی با توجه به روایت دیگری که مربوط به هفتم ماه صفر است سزاوار است نسبت به آن روز نیز احترام رعایت شود. همیشه موفق باشید.

آیت‌الله سید صادق روحانی: باسمه جلت اسمائه، جماعتی از محققین و علما مانند شیخ مفید، شهید و کاشف‌الغطاء بعد از تحقیق، روز هفتم صفر را روز شهادت آن حضرت نوشته‌اند من هم موقعی‌که در این مورد تحقیق می‌کردم، تقریبا اطمینان به این پیدا کردم بنابراین مقتضای تعظیم شعائر، اقامه مجلس عزا، تعطیلی بازار، خروج دسته‌جات و عزاداری در این روز است و وظیفه صدا و سیما بر پایی عزاداری است و تولد امام کاظم ‌(ع) در این روز مانع نباید بشود.

آیت الله شبیری زنجانی: بسمه تعالی عزاداری روز هفتم ماه صفر به عنوان سوگواری سبط (ع) و تعطیل بازار که سنت شیعیان بوده از شعائر دینی است که باید محفوظ بماند و با ذکر مناقب امام هفتم (ع) منافات ندارد.

آیت‌الله عزالدین زنجانی: ترک شادی و سرور در روز میلاد حضرت امام موسی بن جعفر (ع) ـ بر فرض صحت روایت ـ به احترام روز شهادت حضرت امام حسن مجتبی (ع) یا به احترام ایام عزای حسینی اشکالی ندارد؛ چرا که بدل دارد و مؤمنین می‌توانند در روز دیگری مجلس سرور و شادی بر پا کنند و بهتر این است که در این ایام و در روز هفتم صفر مجلس سرور بر پا نشود؛ اما در مدح فضائل حضرت امام موسی بن جعفر (ع) اشعاری قرائت شود و وعاظ محترم سخنرانی کنند.