انواع بازی های قدیمی، سنتی و محلی ایرانی برای دورهمی ها

برخی از خانواده‌ها در خانه ماندن در ایام عید را به مسافرت رفتن در جاده‌ها و شلوغی شهرها ترجیح می‌دهند. در این مطلب چند بازی گروهی را به شما معرفی می‌کنیم تا در جمع خانواده و دوستان خود و دیگران را سرگرم کنید. برخی از این بازی‌ها مثل بازی اسم فامیل را تقریبا همه بازی کرده‌ایم؛ قصد ما فقط یادآوری این بازی‌ها برای جمع‌های دوستانه است تا کمی از کامپیوتر و پلی استیشن و… فاصله بگیرید و لحظات دلنشین و خاطره‌آمیزی را در کنار عزیزان خود بگذرانید.

 

انواع بازی های قدیمی در خانه

اگر از مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌های خود سؤال کنید با طیف وسیعی از بازی های قدیمی آشنا می‌شوید. ما در ادامه برخی از مهمترین آن‌ها را معرفی می‌کنیم.

 

۱. مسابقه قوطی کبریت

این بازی یکی از ساده‌ترین مسابقاتی است که کودکان آن را بسیار سرگرم‌کننده خواهند یافت و به طرز جالبی، برای بزرگسالان نیز بازی جذابی است. برای انجام بازی سنتی قوطی کبریت، باید بازیکنان را به دو تیم تقسیم کنید و از هر تیم بخواهید در حالی که دستشان را در پشت خود به هم قلاب کرده‌اند، در صف پشت سر یکدیگر بایستند.
نخستین فرد از هر دو صف پوشش قوطی کبریت را روی بینی خود قرار می‌دهد و با شنیدن صدای «شروع»، تنها با استفاده از بینی، قوطی کبریت را به بازیکن بعدی صف منتقل می‌کند و این کار به همین صورت تا پایان صف ادامه می‌یابد.

اگر هر یک از بازیکنان قوطی کبریت را بیاندازند، دوباره این حرکت از نفر اول صف شروع خواهد شد و به همان صورت مجددا ادامه خواهد یافت. اولین تیمی که پوشش قوطی کبریت را به انتهای صف برساند برنده بازی خواهد شد.

هر دور این مسابقه به ندرت بیش از ۱۵ دقیقه طول می‌کشد و دشواری این مسابقه سخت‌تر از آن چیزی است که تصور می‌کنید و لحظات هیجان‌انگیزی را به شما هدیه می‌کند.

 

۲. پاس پرتقال

بازیکنان را به ۲ تیم تقسیم کنید و از آن‌ها بخواهید در ۲ صف در ۲ ردیف، بغل دست یکدیگر بنشینند. دو تیم باید در طول زمین روبروی یکدیگر قرار گیرند. سپس به نخستین بازیکن هر یک از تیم‌ها پرتقالی داده می‌شود.

با علامتی که داده می‌شود، نخستین بازیکن هر یک از تیم‌ها پرتقال را بین پاهای خود قرار می‌دهد و تنها با استفاده از پاها، پرتقال را به بازیکن بعدی می‌دهد. پرتقال به همین روش تا انتهای صف می‌رود و سپس دوباره به همین صورت به بازیکن نخست در صف بر می‌گردد.

هر بازیکنی که پرتقال را بیاندازد، بدون توجه به اینکه پرتقال کجا غلطیده است، تنها با استفاده از پا باید دوباره آن را بردارد. هر پرتقالی که می‌افتد باید دوباره به نخستین بازیکن تیم برگردانده شود و این جریان مجددا تکرار گردد و این موضوع ممکن است بدین معنی باشد که بازیکن مجبور به حرکت کردن روی نشیمنگاه خود می‌باشد.

نخستین تیمی که پرتقال را ابتدای صف به انتها برساند و مجددا برگرداند، برنده بازی خواهد بود. در گونه دیگری از این بازی، بازیکنان پرتقال را به جای نگهداشتن بین پاها، بین چانه و گردن خود نگه می‌دارند و مجددا آن را بدون استفاده از دست پاس می‌دهند. البته این نوع بازی ممکن است کمی دشوار و ناراحت کننده باشد چرا که بازیکنان باید با یکدیگر خیلی صمیمی و راحت باشند.

 

۳. پانتومیم

یکی از قشنگ‌ترین و خنده‌دار‌ترین انواع بازی سنتی که می‌شود در این مواقع انجام داد، بازی پانتومیم است. افراد به دو گروه تقسیم می‌شوند. یکی از گروه‌ها یک کلمه انتخاب می‌کند و به یک نفر از افراد گروه مقابل می‌گوید. این فرد با اجرای پانتومیم باید در زمان مشخص افراد گروه خودش را به کلمه مورد نظر برساند و به همین ترتیب گروه بعدی … 

این بازی روش دیگری هم دارد و آن این است که یک نفر یک جمله را در ذهنش انتخاب می‌کند و شروع می‌کند به اجرای کلمه‌های مختلف این جمله به صورت جدا جدا، هر بار یکی از کلمه‌ها را با پانتومیم اجرا می‌کند تا دوستان یا خانواده‌اش، جمله را یکی‌یکی از روی کلماتش کشف کنند.

 

۴. منچ بازی 

بازی ساده، سرگرم کننده و گروهی «منچ» بیش از ۱۰۰ سال قدمت دارد. در سال ۱۹۱۴ میلادی، یکی از اهالی شهر مونیخ آلمان به نام یوزف فریدریش اشمیت، نوعی بازی دسته جمعی اختراع کرد.

این بازی را امروزه همه ما می‌شناسیم. نام اصلی آلمانی آن: Mensch! rgere dich nicht به معنی: «عصبانی نشو مرد!» بوده و علتش هم این است که وقتی مهره‌ بازیکنی توسط مهره‌ بازیکن دیگری جایگزین می‌شود بازیکن اول می‌بایست دوباره به خانه‌ نخست برگردد و همین موجب عصبانی شدن و یا جوش آوردن او می‌شود.

برای همین بر روی جعبه ی بازی کلمه Mensch چاپ می‌شود. بازی منچ به سال های دور باز می‌گردد. محل پیدایش این بازی در ایران، هند یا چین بوده است. کافی است یک صفحه این بازی و مهره‌هایش را بخرید و دو هم سرگرم باشید.

 

۵. اسم روی پیشانی

این بازی سنتی هم یکی از شادترین و سرگرم‌کننده‌ترین بازی‌های داخل خانه است. اگر باران می‌بارد یا حوصله بیرون رفتن از خانه را ندارید، می‌توانید در خانه بنشینید و با هم یک بازی شاد را تجربه کنید.

بازی اسم روی پیشانی این‌طور اجرا می‌شود که شما یک کلمه را که برای طرف مورد بازی یک خاطره دارد و یا به آن علاقه‌مند است را روی یک تکه کاغذ نوشته و روی پیشانی او بچسبانید. بقیه افراد با دادن راهنمایی به او کمک می‌کنند تا آن کلمه را حدس بزند. این بازی خیلی شاد و سرگرم کننده است و افراد را یاد خاطرات خوب گذشته‌شان می‌اندازد. اگر برای انجام این بازی به دنبال ایده‌های جذاب و هیجان انگیز هستید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله راهنمای انتخاب کلمه برای بازی اسم روی پیشانی را حتما مطالعه کنید.

 

 

۶. بازی هُپ هُپ!

این بازی یکی از نوستالژیک‌ترین بازی‌های ایرانی است که تقریبا هر فردی حداقل یک بار این بازی را انجام داده‌است. برای انجام این بازی هرچه تعداد بازیکنان بیشتر باشند، بهتر است و بازی هیجان‌انگیزتر خواهد بود.

تنها قانون این بازی این است که هنگام به ترتیب شمردن اعداد از یک تا … توسط بازیکنان، هنگام رسیدن به اعداد مضرب عدد ۵ مانند ۵، ۱۰، ۱۵، ۲۰ و غیره، باید بازیکنان کلمه‌ی “هُپ” را به جای آن اعداد بگویند و اگر فراموش کنند، به اصطلاح سوخته و از آن دور بازی خارج می‌شوند. بازی باید آنقدر ادامه پیدا کند که در نهایت یک نفر باقی‌ بماند و به عنوان برنده معرفی شود.

نکته جالب در مورد این بازی است که در ابتدای بازی می‌توانید یک استاد! (معمولا بزرگ‌ترین فرد جمع) را انتخاب کنید و استاد عددی را انتخاب می‌کند مانند ۴ و سپس باید به جای مضارب عدد ۴ مانند ۴، ۸، ۱۲، ۱۶ و غیره، باید کلمه “هُپ” گفته شود که بازی را چالش‌انگیزتر می‌کند.

 

۷. بازی شاه، دزد و وزیر

این بازی اغلب با چهار بازیکن شروع می‌شود. روی تکه‌های هم اندازه و یک شکل از یک کاغذ مانند ورق دفتر، کلمات شاه، دزد، وزیر و جلاد نوشته شده و سپس کاغذها تا شده تا کسی نتواند نوشته‌ی داخل کاغذ را ببیند. سپس هر کدام از بازیکنان به نوبت یک تکه کاغذ را برداشته و به صورتی که کسی نتواند جز خودشان، نوشته‌ی داخل کاغذ را بخواند، نقشی که به آن‌ها افتاده را می‌بینند.

سپس شاه از سایرین می‌پرسد وزیر من کیست. وزیر با نشان دادن کاغذ خود را به شاه معرفی کرده و اینجاست که مرحله چالشی بازی آغاز می‌شود. شاه از وزیر می‌پرسد دزد کیست و وزیر باید از بین دو نفر باقیمانده که نقششان را نگفته‌اند، مشخص کند که دزد کیست.

اگر حدس وزیر درست باشد. شاه به جلاد دستور خواهد داد که دزد را با تنبیهات ساده مانند سبیل آتشین، چرخیدن روی دو پا، کولی دادن به سایرین و غیره، شکنجه کند و اگر وزیر اشتباهی جلاد را به عنوان دزد شناسایی کند، وزیر به عنوان تنبیهش برای توهین به جلاد مجازات خواهد شد.

سپس کاغذها را دوباره وسط گذاشته و هرکسی کاغذ دیگری را برمی‌دارد و دور جدیدی از بازی آغاز خواهد شد. این نکته مهم است که قبل از شروع بازی باید درباره مجازات‌های قابل قبول صحبت شده و هرکسی باید مجازات داده شده طبق توافق را قبول کند.

 

۸. دبرنا (دبلنا)

این بازی که یکی از بازی‌های قدیمی و جالب ایرانی است، حاوی یک کیسه دبرنا شامل ۹۰ مهره و ۲۱ کارت است که در هر دور از بازی چند کارت طبق تعداد افراد، بین بازیکنان تقسیم شده و هر بازیکن باید تعداد برابری از کارت نسبت به دیگران داشته‌باشد. روی هر کدام از کارت‌ها چهار خانه وجود دارد و داخل بعضی از آن خانه‌ها اعدادی از ۱ تا ۹۹ نوشته شده.  

یک نفر، نماینده اعلام اعداد مهره‌های درون کیسه شده و به طور تصادفی یک مهره را خارج کرده و عدد روی آن را با صدای بلند می‌خواند و اگر شماره مهره با شماره یکی از خانه‌های کارت هر کدام از بازیکنان برابر باشد، بازیکن بایستی با گذاشتن یک عدد عدس، نخود یا لوبیا روی آن عدد آن خانه را پر کند.

هر بازیکنی که تمام خانه های کارت خود را با مهره پر کرد باید در اولین فرصت کلمه دبلنا (دبرنا) را با صدای بلند بگوید تا همه متوجه برنده شدن او شوند. سپس باید بازی از اول تکرار شود. 

باید به این نکته توجه کنید که در ابتدای بازی بهتر است بین بازیکنان توافق شود که فقط یک یا دو بار عدد خارج شده از کیسه خوانده می‌شود و اگر بازیکنی به این دفعات بی توجهی کرد عدد خوانده شده را از دست بدهد و شانسش برای برنده شدن از دست می‌رود.

 

انواع بازی های قدیمی و سنتی در فضای آزاد 

در فضای باز نیز می‌توانید از بازی های قدیمی مناسب استفاده کرده و سرگرم شوید.

 

۱. هفت سنگ 

در بازی هفت سنگ افراد به دو گروه مساوی تقسیم شده و هر گروه، یکی از بازیکنان خود را به عنوان سردسته و رهبر برمی‌گزینند. یک گروه در فاصله معینی از محل هفت سنگ، که روی هم چیده شده‌اند، قرار می‌گیرند تا به نوبت با توپ تنیس سنگ‌ها را مورد هدف قرار داده و بزنند.

گروه دوم هم در پشت هفت سنگ، منتظر نتیجه‌اند تا هر وقت توپ پرتاب شده توسط گروه اول به هفت سنگ برخورد نکرد، فورا جای‌شان را با آن گروه عوض کنند. ولی اگر برخورد کرد و آرایش آن‌ها را برهم زد، توپ را بردارند و با پاسکاری و هدف گیری سعی کنند نفرات گروه اول را با توپ بزنند که اگر اصابت کند، از دور بازی اخراج می‌شود.

همچنین نفرات گروه اول در هر فرصتی که به دست آورند به سراغ سنگ‌ها می‌روند تا آنها را روی هم بچینند و یک امتیاز بگیرند و مشخص است که برای انجام چنین کاری، یکی از دوستان بایستی خود را به خطر انداخته و یارش را در مقابل ضربات توپ پوشش دهد و چنانچه اگر باز هم مورد ضرب توپ قرار گرفت و از بازی اخراج شد، دیگری کار را به اتمام می‌رساند ولی اگر دیگر بازیکنی نمانده باشد، بازی تمام و در دور بعدی جای و نقش گروه‌ها عوض می‌شود. در پایان، گروهی که زودتر ۷ امتیاز کسب نماید برنده است.

 

 

۲. قلعه

در این بازی دو تیم جایی را به عنوان قلعه خود انتخاب می‌کنند. یک گروه «گرگ» می‌شود که دنبال گروهی دیگر به نام «بره» می‌دوند.

اگر دست گرگ‌ها به بره خورد، بره باید به قلعه گرگ‌ها برود و برای آزاد سازی بره زندانی، بره دیگر باید از دست گرگ‌ها فرار کند و دست خود را به بره زندانی بزند و بگوید آزاد؛ آنگاه بره آزاد می‌شود. بازی تا جایی ادامه دارد که تمام بره‌ها گرفته شوند.

 

۳. وسطی

این بازی که از محبوب‌ترین بازی های قدیمی و مخصوصا زمان مدرسه بود، برای گذراندن زمان به پرهیجان‌ترین شکل ممکن توصیه می‌شود! در این بازی افراد به دو گروه مساوی تقسیم می‌شوند و به قید قرعه یا شیر و خط، یکی از گروه‌ها در وسط محوطه بازی می‌ماند و گروه دیگر، در دو قسمت، به طرفین عرضی محوطه بازی روانه می‌شوند.

بازی با پرتاب توپ به وسیله یکی از بازیکنان گروه کناری آغاز می‌شود. گروه کناری سعی بر این دارد که با نشانه رفتن و زدن افراد گروه وسطی باعث سوختن و اخراج آنها بشوند. تلاش گروه داخلی هم بر این است که با حرکات سریع از اصابت توپ در امان بمانند و چنانچه یار سوخته داشته باشند، با ایثار و گرفتن توپ در فضا، که یک امتیاز محسوب می‌شود، او را به بازی برگردانند.

حال، شاید به این مرحله از بازی رسیده باشیم که تنها یک نفر از گروه وسطی، در داخل میدان بازی باشد که اگر تا ۱۰ شماره پرتاب نتوانند او را هدف گیری بکنند و بزنند، تمامی یاران سوخته گروهش را احیا کرده و همگی در وسط میدان باقی مانده و بازی را ادامه خواهند داد.

گاه با در نظر گرفتن موقعیت وسطی‌ها، به جای نشانه‌گیری و زدن حریف وسطی، توپ را برای فریب و شیرینکاری هم که شده به دوستان مقابل پاسکاری می‌کنند تا آن‌ها حسابشان را برسند.

 

 

اما مقررات بازی

 

۷. قایم باشک (قایم موشک)

در ابتدای این بازی که میان کودکان و بزرگسالان بسیار محبوب و هیجان‌انگیز است و قطعا هر کدام از ما بارها این بازی دلنشین را بازی کرده‌ایم، یک بازیکن توسط شعر کودکانه ده بیست سی چهل و یا هر کی تک بیاره به عنوان گرگ انتخاب شده و چشم‌هایش را می‌بندد و با صدای بلند تا عددی مانند ۲۰ یا ۵۰ می‌شمارد و در این فاصله سایر بازیکنان باید قایم شوند.

پس از پایان شمارش، گرگ چشم‌هایش را باز کرده و دنبال سایرین می‌گردد تا آن‌ها را پیدا کند. اگر بازیکنی را پیدا کند، باید اسم او و جایی که قایم شده را با صدای بلند بگوید و اگر نام و محل پنهان شدن طرف درست بود، آن شخص باید بیرون آمده و سعی کند زودتر از گرگ به جایی برسد که گرگ در ابتدا چشم‌هایش را بسته بود. اگر گرگ زودتر به آن جایگاه رسید با صدای بلند می‌گوید “سُک سُک” و بازیکن بازی شده و از دور بازی حذف می‌شود.

اگر بازیکن زودتر از گرگ به جایگاه رسید، با گفتن «سُک‌سُک، همه آزاد»، همه را نجات داده و بقیه می‌توانند از پنهان‌گاه خود بیرون بیایند و گرگ برای دور بعدی نیز به عنوان گرگ خواهد بود.. اگر گرگ بتواند همه را پیدا کند، اولین کسی که باخته، در دور بعدی بازی گرگ می‌شود. 

 

۸. بازی زو

 در این بازی اصیل ایرانی که قدمت آن بیش از ۴ هزار سال قبل است، بازیکان به دو گروه چند نفره و مساوی تقسیم می‌شوند. به قید قرعه یک گروه گرگ و دیگری بره انتخاب می‌شوند و گروه گرگ باید به گله بره حمله کنند و در هر نوبت بره‌ها را شکار کنند.

بازی در یک زمین که فضای آن از قبل مشخص شده انجام می‌شود. زمین به دو نیمه تقسیم می‌شود و هر گروه در نیمه خود قرار می‌گیرد.

هر فرد از گروه گرگ‌ها به شکل جداگانه و نوبتی با سر دادن صدای «زوووووو» به زمین حریف یا همان گروه بره حمله کرده و با گرفتن آن‌ها، بره‌ها را تک به تک اسیر می‌کنند. هر کسی از گروه گرگ که از زووووو گفتن بیفتد و به اصطلاح نفس کم بیاورد، در زمین بره‌ها مانده و جزئی از بره‌ها خواهد شد.

 

سخن آخر

امیدواریم از این نوشته لذت برده باشید و بتوانید خود و اطرافیانتان را با یکی از بازی‌های قدیمی ایرانی هنگام مهمانی‌ها و دورهمی‌ها سرگرم کنید و لحظات شیرینی را خاطره بسازید.

لطفا نظرات و پیشنهادات خود را در انتهای همین مطلب با ما و کاربران محترم سایت ستاره به اشتراک بگذارید.