چگونه از بلوغ زودرس در کودکان پیشگیری کنیم؟

 

بلوغ زودرس چیست؟

قبل از هر چیز باید درباره بلوغ بدانیم. بلوغ طبیعی دوره‌ای است که طی آن صفات ثانویه جنسی به‌ وجود می‌آیند و فرد توان باروری پیدا می‌کند. امروزه با توجه به عوامل مختلف و همچنین پیچیده‌تر شدن زندگی اجتماعی با کاهش سن بلوغ مواجه هستیم. بلوغ در دختران با بزرگ شدن سینه‌ها و شروع عادت ماهانه ظاهر می‌شود و در پسران با افزایش شهوت که به شکل اختلالات رفتاری تظاهر می‌کند. بلوغ زودرس براساس تعریف‌ عبارت از ظاهر شدن علائم بلوغ‌ ‌از نظر فیزیكی و هورمونی زیر ۸ سال در دختران و زیر ۹ سال در پسران است. این روزها با تغییری كه در ساختار زندگی شهری صورت گرفته و با توجه به پیشرفت‌هایی كه در زندگی اجتماعی به‌ وجود آمده است بلوغ زودرس در دختران سفیدپوست زیر ۷ سال و در سیاه‌پوستان زیر ۶ سال تعریف شده است. این سن در مورد شروع بلوغ است چون همان‌طور كه می‌دانید بلوغ دوره‌ای چند ساله دارد.

علت بلوغ زودرس

در بیشتر دخترها، علت خاصی برای بلوغ زودرس دیده نمی‌شود و بیشتر جنبه خانوادگی و ژنتیکی دارد و در سایر افراد خانواده نیز چنین حالتی دیده می‌شود. درواقع این ژنتیک است كه تعیین می‌كند در چه سنی فرد وارد بلوغ شود اما چنین به‌ نظر می‌رسد که سایر عوامل نیز بر سن شروع و البته پیشرفت تکامل بلوغ تاثیرگذارند. علاوه بر ژنتیک و وراثت در مواردی بیماری‌های مهم دستگاه عصبی مرکزی مثل تومورهای مختلف، عفونت و التهاب مغز یا ضربه به جمجمه می‌تواند این حالت را ایجاد کند. گاهی کیست‌های تخمدانی با تولید هورمون‌های جنسی زنانه نیز باعث بلوغ زودرس می‌شوند.
در پسرها حالت ژنتیکی کمتر دیده می‌شود و بیماری‌های زمینه‌ای مثل تومورهای سیستم عصبی مرکزی بیشتر شایع است. کودکان مبتلا به بلوغ زودرس، در ابتدا بلندتر از همسالان خود هستند، ولی در نهایت قد کوتاه‌تری خواهند داشت.

علائم و نشانه‌های بلوغ زودرس چیست؟

نشانه‌های بلوغ زودهنگام نیز در دختران و پسران متفاوت است. در دختران علائم ابتدا با بزرگ شدن سینه‌ها ظاهر می‌شود و بعد از آن است كه نواحی‌ای از بدن كه در آنها غدد جنسی وجود دارد رویش مو پیدا می‌كند. عادت ماهانه نیز در مرحله نهایی اتفاق می‌افتد. در پسران اولین علامت بزرگ شدن بیضه و سپس بلوغ دیگر اجزای اندام تناسلی است.
طبق آزمایش‌ها و تحقیقات انجام شده، هم در مورد پسران و هم در مورد دختران، چاقی و بلوغ جنسی در ارتباط با یکدیگرند، اما این وابستگی و ارتباط با یکدیگر متفاوت است به این معنی که دختران مبتلا به بلوغ جنسی زودرس، چاق‌تر از حد معمول هستند، اما پسران مبتلا به این نوع بلوغ، لاغرتر از حد معمول‌اند.

برای تشخیص علت بلوغ زودرس راه‌هایی در پزشکی وجود دارد که عبارتند از:

• تصویربرداری سر به صورت رادیوگرافی

• بررسی مغز با MRI در کودکان

• سونوگرافی از تخمدان‌ها و شکم و بررسی آزمایشگاهی هورمون‌های مختلف و نیز تعیین سن استخوانی

توجه: در صورت طبیعی بودن معاینات و آزمایش‌ها، حتما باید هر ۶ ماه یک بار توسط پزشک بررسی انجام شود.

بلوغ زودرس چگونه درمان می‌شود؟

آگاهی والدین از نشانه‌‌های بلوغ زودهنگام و مراجعه زود و به موقع، موفقیت درمان را به دنبال دارد. در صورت موفقیت، پزشک درمان را تا رسیدن کودک به سن طبیعی بلوغ ادامه می‌دهد و سپس قطع می‌کند تا بلوغ به طور طبیعی پیش برود. در صورت بروز این نوع بلوغ، از نظر شکل جسمی و ظاهری بدن ممکن است مشکلاتی دیده ‌شود. به علاوه، از نظر روانی نیز این کودکان دچار مشکلات زیادی خواهند شد. رشد سینه‌ها یا ایجاد قاعدگی در دختران کم‌ سن یا رویش‌ موهای صورت و کلفتی صدا در پسران کم‌ سن در مقایسه با سایر همسالان خود، باعث بروز اضطراب شدید در این کودکان و والدین آنها می‌شود. بنابراین درمان باید بسیار زود شروع شود. همچنین هوش این کودکان طبیعی و حتی در مواردی بالاتر از کودکان هم‌ سن خودشان است، ولی به دلیل تغییرات ظاهری و نیز تاثیر هورمون‌ها، ممکن است دچار اختلالات رفتاری، حالت‌های تهاجمی و حتی افسردگی شوند.

روش‌های پیشگیری از بلوغ زودرس

راه‌ حل پیشگیری از این نوع بلوغ به تغذیه و توجه به رشد مناسب فرد بستگی دارد. والدین باید از چاقی مفرط فرزندانشان پیشگیری كنند و به هیچ‌ وجه مرغ و تخم‌مرغ ماشینی و فراورده‌های هورمونی را بخصوص به دختران خود ندهند. آمپول‌های تزریقی برای جلوگیری از بلوغ زودرس نیز بسیار مضر هستند، چون محور تخمدان به هیپوفیز را مختل می‌کند و تاثیر منفی در رشد واژن و رحم دارد و استفاده از آن به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. والدین باید مراقب باشند با دیدن علائم اولیه اگر لزومی به درمان بود حتما درصدد درمان برآیند.

نکاتی برای پیشگیری و کنترل بلوغ زودرس فرزندتان

مصرف زیاد گوشت
برای سلامت فرزندتان هم که شده، رژیم غذایی متنوعی را در خانه اجرا کنید و دست از مصرف پی در پی گوشت بردارید، زیرا محققان می‌گویند مصرف زیاد گوشت می‌تواند موجب بروز بلوغ زودرس در دختران شود. به گزارش بی بی سی، دخترانی که در دوران کودکی زیاد گوشت می‌خورند، زودتر از دیگر دختران، بالغ می‌شوند. محققان می‌گویند اگر در ۳ سالگی کودکی بیشتر از ۸ نوبت در هفته و در ۷ سالگی، ۱۲ نوبت در هفته گوشت مصرف کند، زودتر از همسالانش بالغ می‌شود.

پول توجیبی زیاد
شاید تصور کنید این مورد کاملا بی‌ربط است اما باید بدانید که تحقیقات نشان داده است اسکناس و فاکتورهای خرید فروشگاه‌ها نوعی ماده شیمیایی به نام بیسفنول در خود دارند که می‌تواند سلامت کودکان را به خطر بیندازد که گفته می‌شود این ماده خطرناک با بروز سرطان و بلوغ زودرس ارتباط دارد.

حمام کردن زیاد
اگر کودکتان علاقه‌مند به دوش‌گرفتن و استفاده از شامپوست مراقب باشید. به گزارش ایسنا، مواد شیمیایی موجود در قوطی‌های کنسرو خوراکی، لاک‌ناخن و شامپوها می‌توانند سبب بلوغ زودرس در دختران شوند و خطر ابتلا به سرطان و دیابت را در آنها افزایش دهند.

سیگار کشیدن در دوران بارداری
یکی ازمهمترین دلایل ابتلای فرزند به بلوغ زودرس سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری است. محققان می‌گویند دختران مادرانی که هر روز حداقل ۱۰ نخ سیگار طی دوره بارداری می‌کشند، ۳ تا ۴ ماه زودتر از مادران غیرسیگاری بلوغ را تجربه می‌کنند.

تماشای زیاد تلویزیون
تحقیقات ثابت کرده است که تماشای بیش از اندازه تلویزیون می‌تواند باعث اختلال در تعادل هورمونی در نوجوانان و در نتیجه بلوغ زودرس شود. جلوگیری از دسترسی کودکان به تلویزیون تنها به مدت یک هفته باعث افزایش ۳۰ درصدی هورمون ملاتونین در آنها می‌شود. این هورمون که از بلوغ زودرس جلوگیری می‌کند با تماشای بی‌رویه تلویزیون در بدن آنها کاهش پیدا می‌کند. پس اگر نمی‌خواهید وضعیت هورمونی فرزندتان به هم بریزد اجازه ندهید بیش از اندازه تلوزیون تماشا کند.