نویسنده: صفورا دادخواه
بروزرسانی: 5 آبان 1400
ستاره | سرویس سلامت – همانطور که می‌دانید ویتامین‌ها نقش مهمی در بدن ایفا می‌کنند. کمبود ویتامین‌ها نشانه‌هایی دارد و در صورت عدم جبران، عوارضی جدی بر سلامت بدن دارد. بیوتین یکی از آن‌هاست که هم به صورت قرص بیوتین و هم به میزان کمی در غذاها وجود دارد. این دارو از گروه ویتامین‌های B است. اگر به سلامت پوست و موی خود اهمیت می دهید بهتر است مصرف این ویتامین را در برنامه غذایی خود داشته باشید.
بیوتین چیست؟
«بیوتین» یکی از ویتامین‌های محلول در آب از گروه B (ب کمپلکس) است که گاهی با نام‌های ویتامین B۷ یا ویتامین H نیز شناخته می‌شود. بیوتین جزو ویتامین‌های گروه B و محلول در آب است. این ویتامین در متابولیسم چربی‌ها، کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و تولید انرژی در بدن تاثیر زیادی دارد. در مواد غذایی گوناگون، هم به شکل بیوتین و هم به شکل نوعی ترکیب پروتئینی پیدا می‌شود. میزان دسترسی بدن به بیوتین و جذب آن از انواع غذاها متفاوت می‌باشد.
نقش بیوتین در بدن
مصرف توأم بیوتین و کروم به کنترل قندخون در افراد دیابتی کمک می‌کند. خصوصاً آن دسته از دیابتی‌هایی که قند خونشان با دارو به سختی کنترل می‌شود. بیوتین می‌تواند تا حدی گزگز شدن اندام‌ها (اصطلاحاً سوزن سوزن شدن) در افراد دیابتی را بهبود بخشد.
در مطالعاتی که انجام شده چنین به نظر می‌رسد که استفاده هم‌زمان بیوتین و روی می‌تواند منجر به کاهش ریزش مو شود. درواقع دریافت کافی این ویتامین به سلامت پوست، مو و ناخن کمک می‌کند. به گونه‌ای که گاهی با مصرف قرص بیوتین بهبود مشخصی در سلامت آن‌ها ایجاد می‌گردد. پزشکان در بعضی از موارد ریزش مو از قرص بیوتین استفاده می‌کنند. در مشکلاتی مثل التهاب روده، روده تحریک‌پذیر و یا اسهال مزمن، بنا به نظر پزشک متخصص می‌توان از قرص بیوتین استفاده کرد.
این ویتامین در حفظ سلامت بافت عضله، مغز استخوان و سیستم عصبی نیز موثر می‌باشد. دریافت مقدار مناسب بیوتین به کنترل وزن بدن، سلامت قلب و کاهش کلسترول خون کمک می‌کند.
استفاده از قرص بیوتین می‌تواند میزان شکنندگی ناخن‌های دست و پا را در افرادی که ناخن‌های شکننده دارند، کاهش دهد.
نشانه‌های کمبود بیوتین در بدن
از آنجایی که بیوتین بطور گسترده در اکثر مواد غذایی یافت می‌شود، شاید بروز کمبود آن به ندرت مشاهده گردد، با این حال نشانه‌های کمبود غالباً در کسانی که به مدت طولانی دچار سوء‌تغذیه بوده‌اند و یا بیمارانی که طی سال‌ها تحت تغذیه وریدی (تزریقی) می‌باشند و مبتلایان به اختلالات گوارشی یا سوءجذب مشاهده می‌شود.
گاهی کمبود سایر ویتامین‌های گروه B نیز می‌تواند در کاهش دسترسی بدن به بیوتین نقش داشته باشد. استفاده طولانی مدت از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند میزان بیوتین تولیدی در بدن را کاهش دهد. گاهی اوقات در مادران باردار نیز کمبود بیوتین مشاهده می‌گردد که باید با دریافت کافی منابع غذایی یا مکمل‌های دارویی از بروز کمبود و اختلال در رشد جنین پیشگیری کرد. علائمی مثل درماتیت، خشکی پوست، التهاب زبان، خستگی، افسردگی، درد در عضلات، کم خونی، ریزش مو، کاهش رشد در نوزادان و کودکان و … در کمبود بیوتین مشاهده می‌گردد.
نشانه های متداول کمبود بیوتین در بدن عبارتند از:
- نازک شدن موها (اغلب با تغییر رنگ مو)
- حلقه قرمز رنگ و پوسته‌ای، دور چشم‌ها، بینی و دهان
- علائم عصبی از جمله افسردگی، بی‌حالی و توهم
- حس خارش در بازوها و پاها
توجه: معمولاً آزمایش خاصی برای تشخیص کمبود بیوتین در بدن وجود ندارد و آن را اغلب از روی علائم کمبود، شناسایی می‌کنند.
منابع طبیعی تامین‌کننده بیوتین در بدن
بیوتین بصورت طبیعی در خیلی از خوراکی‌ها وجود دارد. غلات سبوس‌دار، نان سبوس‌دار، تخم‌مرغ، لبنیات، آجیل، ماهی سالمون و مرغ سرشار از بیوتین هستند. همچنین جگر، قلوه، شیر، برنج قهوه‌ای، حبوبات، مغزها (گردو، بادام، فندق و…)، اسفناج، براکلی، گل کلم و … از منابع غنی و خوب بیوتین محسوب می‌شوند. بیوتین درون غذا معمولا به پروتئین جسیبده است و جذب پایینی دارد.
معمولاً یک تخم مرغ پخته ۱۳ تا ۲۵ میکروگرم و هر ۹۰ گرم جگر پخته حدود ۲۷ تا ۳۵ میکروگرم بیوتین دارد.
چگونه از تامین بیوتین مورد نیاز بدن مطمئن شویم؟
در همه گروه‌های سنی، با استفاده درست از تمام گروه‌های اصلی غذایی شامل گروه نان و غلات، میوه‌ها، سبزی‌ها، گوشت و تخم‌مرغ، شیر و لبنیات در برنامه غذایی روزانه، می‌توان از تامین کافی این ویتامین مطمئن شد و نیازی به استفاده از قرص بیوتین نمی‌باشد.
عوارض مصرف قرص بیوتین
به نظر می‌رسد که قرص بیوتین مکملی بی‌خطر حتی در مقادیر مصرف بالا می‌باشد. با این حال اگر شما باردار هستید و یا شیر می‌دهید می‌بایست قبل از مصرف آن با پزشک صحبت کنید.
فردین گورهانی
با سلام. ممنون از توضیحات گسترده و متین شما.