نویسنده: فائزه نژادحسینی
بروزرسانی: 5 خرداد 1404
درس هویت اجتماعی پایه دوازدهم یکی از دروس مهم عمومی برای همه دانش‌آموزان است که در امتحان نهایی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. برای آمادگی بهتر در این درس، آشنایی با نمونه‌سوالات نهایی سال‌های گذشته بسیار مفید است. در این مجموعه، سوالات نهایی علوم اجتماعی ازسال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۳ به‌صورت کامل و به تفکیک درس و سال گردآوری شده‌اند تا دانش‌آموزان بتوانند با شیوه‌های مختلف طرح سوال و تنوع موضوعات آشنا شوند و خود را برای امتحان نهایی به‌خوبی آماده کنند.
درس اول
۱)کدام مورد از ویژگی‌های کنش نیست؟ (دی ۹۷)
پاسخ: انعطاف‌پذیر
۲)کدام مورد از ویژگی‌های کنش نیست؟ (خرداد ۹۸)
پاسخ: انعطاف‌پذیر
۳)عوض شدن هوای کلاس بعد از باز کردن پنجره، ……………. کنش است. (خرداد ۹۹)
پاسخ: پیامد غیرارادی
۴)وقتی برای اولین بار از دفترچه راهنما استفاده می‌کنیم، و قرار گرفتن بر سر دوراهی، بیانگر کدام ویژگی‌های کنش هستند؟ (شهریور ۱۴۰۰)
پاسخ: آگاهانه بودن – ارادی بودن
۵)درس خواندن برای شغل و درآمد به کدام ویژگی کنش اشاره دارد؟ (خرداد ۱۴۰۱)
پاسخ: هدفدار بودن
۶)قرار گرفتن بر سر دوراهی، کدام ویژگی کنش را نشان می‌دهد؟ (شهریور ۱۴۰۱)
پاسخ: ارادی بودن
۷)پرسش «چرا امتحان می‌دهید؟» بیانگر کدام ویژگی کنش است؟ (دی ۱۴۰۲)
پاسخ: معنادار
۸)سلام نظامی سرباز به امام رضا (ع)، بیانگر کدام ویژگی کنش است؟ (خرداد ۱۴۰۳)
پاسخ: هدفدار
۹)قرار گرفتن بر سر دوراهی و سخن گفتن به زبان فرانسه به ترتیب اشاره دارند به کدام ویژگی‌ها؟ (شهریور ۱۴۰۳)
پاسخ: ارادی – آگاهانه
۱۰)پیامدهای غیرارادی کنش قطعی هستند ولی پیامدهای ارادی احتمالی‌اند. (درست/نادرست)
پاسخ: نادرست
۱۱)بسته شدن ناخودآگاه چشم در مواجهه با خطر، کنش محسوب می‌شود. (درست/نادرست)
پاسخ: نادرست
۱۲)فردی که از خطر می‌گریزد کنشی انجام نداده؛ زیرا عمل او از روی اضطرار است. (درست/نادرست)
پاسخ: درست
۱۳)بسته شدن ناخودآگاه چشم در مواجهه با خطر، کنش فردی محسوب می‌شود. (درست/نادرست)
پاسخ: نادرست
۱۴)پیامدهای غیرارادی کنش احتمالی هستند؛ یعنی ممکن است انجام بشوند یا نشوند. (درست/نادرست)
پاسخ: درست
۱۵)برخی پیامدهای کنش، ارادی‌اند که این دسته پیامدها، خودشان کنش هستند. (درست/نادرست)
پاسخ: درست
۱۶)آسیب‌های تنفسی از پیامدهای غیر ارادی مصرف دخانیات است. (درست/نادرست)
پاسخ: درست
۱۷)کنش انسان همانند سایر مخلوقات معنادار است. (درست/نادرست)
پاسخ: نادرست
۱۸)«ورزشکار حرفه‌ای شدن» پیامد غیرارادی ورزش کردن است. (درست/نادرست)
پاسخ: درست
۱۹)فردی سلام می‌کند. پاسخ دادن یا ندادن طرف مقابل، پیامد غیرارادی کنش او محسوب می‌شود. (درست/نادرست)
پاسخ: درست
۲۰)قرار گرفتن بر سر دوراهی، یکی از ویژگی‌های کنش را نشان می‌دهد. آن ویژگی چیست؟
پاسخ: ارادی بودن
۲۱)پیامدهای غیرارادی کنش ……………… هستند ولی پیامدهای ارادی کنش ……………… هستند.
پاسخ: احتمالی – قطعی
۲۲)معلم در صورتی می‌تواند به خواسته دانش‌آموز پاسخ مناسب دهد که ……………… کنش او را بیابد.
پاسخ: معنای
۲۳)کنش‌ها ممکن است با اشتیاق یا از روی اضطرار انجام شوند، اما در هر حال ……………… هستند.
پاسخ: کنش
۲۴)انسان‌ها به چه دلیل ممکن است از انجام برخی کنش‌ها خودداری کنند؟
پاسخ: چون ممکن است پیامدهای ناخواسته یا آسیب‌زایی داشته باشد.
۲۵)اگر کنشگری فعالیت خود را با قصد خاصی انجام دهد، این کار نشانه کدام ویژگی کنش است؟
پاسخ: هدفدار بودن
۲۶)کدام یک از پیامدهای کنش، احتمالی‌اند؟
پاسخ: پیامدهای غیرارادی
۲۷)دیگران در چه صورت می‌توانند به کنشگر پاسخ مناسب دهند؟
پاسخ: زمانی که معنای کنش او را بفهمند.
۲۸)یکی از پیامدهای غیرارادی رعایت حیا را نام ببرید.
پاسخ: جلوگیری از برخی رفتارهای ناپسند
۲۹)«مریم در خرید تبلت یا تلفن همراه تردید دارد» بیانگر کدام ویژگی کنش است؟
پاسخ: ارادی بودن
۳۰)فعالیت فردی که با اکراه و از روی اضطرار کاری انجام می‌دهد، کنش محسوب می‌شود؟ چرا؟
پاسخ: بله، چون با آگاهی و اراده انجام شده، حتی اگر با اکراه باشد.
۳۱)پیامدهای ارادی کنش را توضیح دهید.
پاسخ: پیامدهایی هستند که کنشگر آگاهانه برای رسیدن به آنها کنش انجام می‌دهد. این پیامدها خود کنش محسوب می‌شوند و هدفمندند.
۳۲)منظور از معنادار بودن کنش چیست؟ با مثال توضیح دهید.
پاسخ: کنش معنادار است یعنی می‌توان دلیلی برای آن یافت؛ مثل نماز خواندن که بیانگر ارتباط با خداست.
۳۳)هر عبارت زیر به کدام نوع پیامد اشاره دارد؟ (شهریور ۱۴۰۳)
الف) نمره دادن استاد به پاسخ‌برگ امتحانی
پاسخ: پیامد ارادی
ب) پاکیزگی دست و صورت پس از وضو گرفتن
پاسخ: پیامد غیرارادی
درس دوم
۱)گزینه مناسب را مشخص کنید:
شیوه انجام کنش اجتماعی است که مورد قبول افراد و جوامع قرار گرفته است. (شهریور ۹۸ و دی ۹۸)
پاسخ: هنجار اجتماعی
۲)کدام گزینه به تفاوت ارزش‌های اجتماعی و هنجارهای اجتماعی اشاره دارد؟ (خرداد ۱۴۰۰)
پاسخ: هنجارها از جنس هدف و مقصود هستند و ارزش‌ها از جنس وسیله و راه رسیدن به اهداف.
۳)کدام گزینه در مورد ارزش‌ها و هنجارها صحیح نیست؟ (شهریور ۱۴۰۱)
پاسخ: افراد با عمل کردن به ارزش‌ها و هنجارها موجب تداوم و گسترش آنها می‌شوند.
۴)کدام گزینه صحیح است؟ (شهریور ۱۴۰۲)
پاسخ: ارزش‌ها، شیوه انجام کنش اجتماعی هستند.
۵)جمله درست یا نادرست را مشخص کنید:
الف) اگر کنش اجتماعی نباشد، هیچ هنجاری شکل نمی‌گیرد. (شهریور ۹۸)
پاسخ: درست
ب) کنش اجتماعی تنها در صورت حضور فیزیکی دیگران صورت می‌گیرد. (دی ۹۸ و دی ۱۴۰۰)
پاسخ: نادرست
پ) افراد با عمل کردن براساس ارزش‌ها و هنجارها موجب تداوم و استمرار آنها می‌شوند. (شهریور ۱۴۰۰)
پاسخ: درست
ت) برخی کنش‌ها در حضور دیگران انجام نمی‌شود ولی اجتماعی‌اند. (دی ۱۴۰۱ و شهریور ۱۴۰۲)
پاسخ: درست
ث) ارزش‌ها و هنجارها از جنس هدف و مقصود هستند. (دی ۱۴۰۲)
پاسخ: نادرست
۶)پدیده‌های اجتماعی همانند پدیده‌های طبیعی نیستند، چون نتیجه کنش انسان می‌باشند. (خرداد ۱۴۰۳)
پاسخ: درست
۷)در خانواده‌های چندفرزندی، والدین انتظار بالایی از فرزندان خود دارند؟ (شهریور ۱۴۰۳)
پاسخ: بله؛ به دلیل تقسیم مسئولیت‌ها و مقایسه عملکرد فرزندان.
۸)جای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید:
الف) خردترین پدیده اجتماعی که سایر پدیده‌های اجتماعی آثار و پیامدهای آن هستند را … می‌نامند. (دی ۹۷ و خرداد ۹۸)
پاسخ: کنش اجتماعی
ب) اگر … نباشد، هیچ هنجاری شکل نمی‌گیرد و هیچ یک از … مانند عدالت، امنیت محقق نمی‌شوند. (دی ۹۸)
پاسخ: کنش / ارزش‌ها
پ) ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی از طریق … تحقق می‌یابند. (شهریور ۹۹ و خرداد ۱۴۰۱)
پاسخ: کنش‌های اجتماعی
ت) شیوه انجام کنش اجتماعی … است، که مورد قبول افراد جامعه قرار گرفته است. (شهریور ۱۴۰۰ و دی ۱۴۰۰)
پاسخ: هنجار
ث) کنش‌هایی که در حضور دیگران ولی بدون توجه به آنها انجام می‌گیرد، … نیستند. (شهریور ۱۴۰۱)
پاسخ: کنش اجتماعی
ج) ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی آثار و پیامد … هستند. (دی ۱۴۰۱)
پاسخ: کنش اجتماعی
چ) برای شناخت عمیق‌تر … لازم است کمی بیشتر به واژه «دیگران» دقت کنید. (خرداد ۱۴۰۲)
پاسخ: کنش اجتماعی
ح) دانشگاه، بانک، نمادها و ارزش‌ها نمونه‌ای از … هستند. (شهریور ۱۴۰۲)
پاسخ: پیامد کنش
خ) در کنش اجتماعی، اراده و آگاهی کنشگر ناظر به … ویژگی‌ها و اعمال آنهاست. (دی ۱۴۰۲)
پاسخ: دیگران
۹)عبارت مناسب را از داخل کمانک انتخاب کنید:
الف) از تمرکز افراطی والدین بر فرزندان، در خانواده‌های (تک‌فرزندی – کاسته می‌شود). (خرداد ۱۴۰۳)
پاسخ: کاسته می‌شود
ب) شیوه انجام کنش اجتماعی که مورد قبول افراد جامعه قرار گرفته است. (ارزش اجتماعی – هنجار اجتماعی) (شهریور ۱۴۰۳)
پاسخ: هنجار اجتماعی
۱۰)به سوالات زیر پاسخ کوتاه دهید:
الف) به کنش اجتماعی و پیامدهای آن چه می‌گوییم؟ (شهریور ۹۸ و شهریور ۱۴۰۰)
پاسخ: پدیده اجتماعی
ب) پدیده اجتماعی چیست؟ (خرداد ۹۹)
پاسخ: پدیده‌ای که نتیجه کنش‌های انسان‌ها با یکدیگر است و دارای معناست.
پ) خردترین پدیده اجتماعی چیست؟ (دی ۹۹ و شهریور ۱۴۰۱)
پاسخ: کنش اجتماعی
ت) افراد چگونه می‌توانند موجب تداوم و استمرار ارزش‌ها و هنجارها شوند؟ (دی ۱۴۰۱)
پاسخ: با عمل کردن براساس آنها
ث) دانش‌آموزی به تنهایی تکلیف مدرسه را انجام می‌دهد، آیا کنش او اجتماعی است؟ چرا؟ (خرداد ۱۴۰۲)
پاسخ: خیر؛ چون به دیگران توجهی ندارد و ناظر به حضور یا واکنش آنها نیست.
ج) برای ارزش «ثروت» یک هنجار بنویسید. (دی ۱۴۰۲)
پاسخ: پس‌انداز کردن پول یا خرج نکردن بیهوده
۱۱)آیا کنش اجتماعی فقط در حضور فیزیکی دیگران صورت می‌گیرد؟ با مثال توضیح دهید. (خرداد ۹۹)
پاسخ: خیر؛ مثلاً ارسال پیام در شبکه‌های اجتماعی نیز کنش اجتماعی است، حتی بدون حضور فیزیکی دیگران.
۱۲)چرا پدیده‌های اجتماعی معنادارند؟ (شهریور ۹۹)
پاسخ: چون نتیجه کنش‌های آگاهانه و هدفمند انسان‌ها هستند.
۱۳)چرا بعضی مواقع افراد احساس می‌کنند پدیده‌های اجتماعی همانند پدیده‌های طبیعی هستند؟ (دی ۹۹ و شهریور ۱۴۰۳)
پاسخ: چون پیامدهای آنها گسترده است و علت آن به‌راحتی قابل شناسایی نیست.
۱۴)آیا کنش‌هایی که در حضور دیگران ولی بدون توجه به آنها انجام می‌گیرند، کنش اجتماعی‌اند؟ با مثال توضیح دهید. (خرداد ۱۴۰۰)
پاسخ: خیر؛ مثلاً اگر کسی در حضور دیگران بدون توجه به آنها راه برود، این کنش اجتماعی نیست.
۱۵)باتوجه به متن زیر به سوالات پاسخ دهید. (خرداد ۱۴۰۳)
«فردی به تنهایی و با صدای دلخواه در اتاقی مطالعه می‌کند. حال اگر فرد دیگری وارد اتاق شود، مطالعه او به یک کنش اجتماعی تبدیل می‌شود…»
الف) یک نمونه «ارزش اجتماعی» در متن پیدا کنید.
پاسخ: رعایت حقوق دیگران
ب) کدام قسمت متن به هنجار اجتماعی اشاره دارد؟
پاسخ: باید تا زمانی که او در اتاق حضور دارد، آرام مطالعه کند.
درس سوم
۱)گزینه مناسب را مشخص کنید:
الف)به آن بخش از فرهنگ که مردم یک جامعه در آن اشتراک دارند چه می‌گویند؟ (دی ۱۴۰۱)
پاسخ: فرهنگ واقعی
۲) جملات درست و نادرست را مشخص کنید:
الف)جامعه، شیوه زندگی گروهی از انسان‌هاست که با یکدیگر زندگی می‌کنند. (دی ۹۷)
پاسخ: درست
ب) فرهنگ آموختنی است و از راه آموزش و تربیت از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. (خرداد ۹۸)
پاسخ: درست
پ) فرصت‌ها و محدودیت‌های اجتماعی هیچ رابطه‌ای با هم ندارند. (شهریور ۹۸)
پاسخ: نادرست
ت)جامعه و فرهنگ فقط یک شکل دارند. (دی ۹۸)
پاسخ: نادرست
ث) آداب و رسوم عروسی و عزاداری، از مصادیق فرهنگ به شمار می‌آید. (شهریور ۹۹)
پاسخ: درست
ج)فرصت‌ها و محدودیت‌های جامعه به یکدیگر وابسته نیستند و بدون یکدیگر محقق می‌شوند. (خرداد ۱۴۰۰)
پاسخ: نادرست
چ) جامعه بدون فرهنگ وجود ندارد ولی فرهنگ بدون جامعه پدید می‌آید. (شهریور ۱۴۰۰)
پاسخ: درست
ح)آداب و رسوم ازدواج و عروسی در مناطق مختلف ایران، خرده فرهنگ محسوب می‌شود. (شهریور ۱۴۰۱)
پاسخ: درست
خ)لایه‌های عمیق بیشتر در معرض تغییر قرار می‌گیرند و تاثیرات همه‌جانبه و فراگیر دارند. (خرداد ۱۴۰۲)
پاسخ: نادرست
د)یکی از جامعه‌شناسان (آگوست کنت) معتقد است که سهم آیندگان در ساختن جامعه بیشتر از ماست. (شهریور ۱۴۰۲)
پاسخ: درست
ذ)ما انسان‌ها در جامعه و فرهنگی دیده می‌گشاییم که توسط گذشتگان پدید آمده است، پس ما کنشگری منفعل و مجبور هستیم. (دی ۱۴۰۲)
پاسخ: نادرست
ر) فرهنگ اساطیری، محصول انحراف بشر از فرهنگ توحیدی است. (خرداد ۱۴۰۳)
پاسخ: درست
۳)جای خالی را با کلمات مناسب تکمیل کنید:
الف)جامعه مانند … جسم … و فرهنگ مانند … روح … است. (دی ۹۸)
پاسخ: جسم / روح
ب) بخش‌هایی از فرهنگ که مربوط به یک قوم، قشر، صنف یا گروه است … خرده فرهنگ … نامیده می‌شود. (خرداد ۱۴۰۱ و شهریور ۱۴۰۲)
پاسخ: خرده فرهنگ
پ) ما انسان‌ها در جامعه و فرهنگی دیده می‌گشاییم که توسط … ما … پدید آمده است. (دی ۱۴۰۱)
پاسخ: گذشتگان
۴) عبارت مناسب را از داخل کمانک () انتخاب کنید:
الف. بخشی از آداب و رسوم ازدواج در میان مردم مناطق مختلف، از مصادیق … (فرهنگ عمومی – خرده فرهنگ) … می‌باشند. (خرداد ۱۴۰۳)
پاسخ: خرده فرهنگ
ب)تغییرات اساسی در لایه‌های … (سطحی – عمیق) … فرهنگ، آن را به فرهنگ دیگری تبدیل می‌کند. (شهریور ۱۴۰۳)
پاسخ: عمیق
۵) به سوالات زیر پاسخ کوتاه دهید:
الف)به خرده فرهنگ‌های ناسازگار با فرهنگ عمومی چه می‌گویند؟ (دی ۹۸)
پاسخ: ضدفرهنگ
ب)خرده فرهنگ‌های مربوط به اصناف مختلف درون یک جامعه را چه می‌گویند؟ (دی ۹۹)
پاسخ: خرده فرهنگ‌های صنفی
پ) کدام لایه فرهنگ کمتر در معرض تغییر قرار می‌گیرد؟ (شهریور ۱۴۰۰ و شهریور ۱۴۰۱)
پاسخ: لایه‌های عمیق فرهنگ
ت)برای قوانین راهنمایی و رانندگی یک فرصت و یک محدودیت بنویسید. (دی ۱۴۰۰)
پاسخ:
فرصت: کاهش تصادفات
محدودیت: محدودیت در انتخاب مسیر
ث)فرهنگ چگونه از یک نسل به نسل دیگر منتقل می‌شود؟ (خرداد ۱۴۰۱)
پاسخ: از طریق آموزش و تربیت
ج)کدام لایه‌های فرهنگ تاثیرات همه‌جانبه و فراگیر دارند؟ (دی ۱۴۰۱)
پاسخ: لایه‌های سطحی فرهنگ
چ) دو مورد از مصادیق فرهنگ را نام ببرید. (شهریور ۱۴۰۲)
پاسخ:
آداب و رسوم ازدواج
زبان
ح)الزام‌ها و پیامدهای هر جامعه و فرهنگ، به چه صورت ظاهر می‌شوند؟ (خرداد ۱۴۰۳)
پاسخ: در قالب هنجارها، قوانین، و رسوم
خ) برای پدیده اجتماعی «کنکور سراسری» یک فرصت و یک محدودیت بنویسید. (شهریور ۱۴۰۲)
پاسخ:
فرصت: ایجاد فرصت برای ورود به دانشگاه
محدودیت: ایجاد فشار روانی
۶) مفاهیم زیر را تعریف کنید:
الف) جامعه (خرداد ۹۸)
پاسخ: جامعه به مجموعه‌ای از افراد گفته می‌شود که در یک مکان جغرافیایی و تحت قوانین مشترک با یکدیگر زندگی می‌کنند.
ب)ضدفرهنگ (خرداد ۹۹)
پاسخ: ضدفرهنگ به مجموعه‌ای از باورها و رفتارهایی اطلاق می‌شود که مخالف ارزش‌ها و هنجارهای فرهنگ عمومی جامعه است.
پ) فرهنگ عمومی (خرداد ۹۹ و شهریور ۱۴۰۱)
پاسخ: فرهنگ عمومی به مجموعه‌ای از باورها، آداب، رسوم، و رفتارهایی گفته می‌شود که در سطح وسیعی از جامعه پذیرفته شده است.
۷)تفاوت فرهنگ عمومی و خرده فرهنگ را بنویسید. (خرداد ۹۸ و دی ۱۴۰۰)
پاسخ: فرهنگ عمومی به مجموعه‌ای از باورها و رفتارهای مشترک در یک جامعه اشاره دارد، در حالی که خرده فرهنگ‌ها به گروه‌های خاصی از افراد با ویژگی‌ها و رفتارهای خاص خود در درون همان جامعه گفته می‌شود.
۸)مفهوم خرده فرهنگ موافق و ضدفرهنگ را بنویسید. (شهریور ۹۸) پاسخ: خرده فرهنگ موافق: بخش‌هایی از فرهنگ که با فرهنگ عمومی هم‌راستا است. ضدفرهنگ: فرهنگ‌هایی که با هنجارها و ارزش‌های اصلی جامعه مخالفت دارند.
۹) در موارد زیر مصادیق “فرهنگ” و “جامعه” را مشخص کنید. (خرداد ۹۹)
الف)خرید اینترنتی: فرهنگ
ب)رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی: فرهنگ
پ)مردم یزد: جامعه
ت) پوشش زنان ترکمن: فرهنگ
۱۰) در مقایسه بین لایه‌های فرهنگ، کدام لایه‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار است و چرا؟ (خرداد ۹۹)
پاسخ: لایه‌های عمیق فرهنگ از اهمیت بیشتری برخوردارند زیرا تغییرات در این لایه‌ها تأثیرات پایدار و طولانی‌مدت‌تری دارند.
۱۱)لایه‌های سطحی و عمیق فرهنگ را مقایسه کنید. (شهریور ۹۹)
پاسخ:
لایه‌های سطحی فرهنگ شامل آداب و رسوم، زبان و لباس است که به راحتی تغییر می‌کنند.
لایه‌های عمیق فرهنگ شامل ارزش‌ها و باورهای بنیادین است که تغییر آنها زمان‌بر و دشوار است.
۱۲) فرصت‌ها و محدودیت‌های زبانی که مردم یک جامعه با آن صحبت می‌کنند چیست؟ (دی ۹۹)
پاسخ:
فرصت: تقویت ارتباطات و تبادل فرهنگی
محدودیت: ایجاد موانع ارتباطی با دیگر جوامع
۱۳) خرده فرهنگ را با مثال تعریف کنید و بنویسید که چه رابطه‌ای با فرهنگ عمومی دارد؟ (خرداد ۱۴۰۰)
پاسخ: خرده فرهنگ به فرهنگ‌های کوچک‌تر و خاص‌تر در درون یک جامعه بزرگ‌تر اشاره دارد. برای مثال، فرهنگ یک گروه سنی خاص یا یک حرفه خاص. این خرده فرهنگ‌ها با فرهنگ عمومی در تعامل‌اند، اما ممکن است ویژگی‌های خاص خود را داشته باشند.
۱۴)فرهنگ عمومی را تعریف کنید و دو نمونه برای آن ذکر کنید. (دی ۱۴۰۲)
پاسخ: فرهنگ عمومی به مجموعه‌ای از باورها، آداب و رفتارهایی گفته می‌شود که در سطح وسیع در جامعه پذیرفته شده است.
نمونه‌ها: آداب غذا خوردن، مراسم‌های ملی
۱۵) بر چه اساسی می‌توان جوامع مختلف را ارزیابی کرد؟ (شهریور ۱۴۰۳)
پاسخ: جوامع مختلف می‌توانند بر اساس فرهنگ عمومی، هنجارهای اجتماعی، سیستم‌های اقتصادی و نوع ساختار اجتماعی ارزیابی شوند.
درس چهارم
۱)گزینه مناسب را مشخص کنید:
الف) علومی که از دو ابزار ………و……… بهره می‌گیرند می‌توانند درباره حق و باطل بودن فرهنگ‌ها داوری کنند. (دی ۱۴۰۱)
پاسخ: عقل و تجربی
ب) کدام یک از گزینه‌های زیر نادرست است؟ (خرداد ۱۴۰۲)
پاسخ: 1) حقایق ثابت‌اند ولی از جهت وارد شدن به فرهنگ آرمانی و واقعی تغییرپذیرند.
پ)بخشی از فرهنگ که مردم یک جامعه از آن جانبداری می‌کنند، اما در عمل ممکن است آن را نادیده بگیرند.
پاسخ: فرهنگ واقعی
ت. «ناپسند بودن اسراف» و «احترام به پدر و مادر» در کشور ایران – ………… قرار دارد.
پاسخ: درون فرهنگ واقعی – بیرون فرهنگ واقعی
۲)جملات درست و نادرست را مشخص کنید:
الف. مرز و محدوده فرهنگ آرمانی و فرهنگ واقعی براساس تفکر مردم تغییر می‌کند. (دی ۹۸)
پاسخ: درست
ب) تمامی پدیده‌های انسانی و اجتماعی از بعد معنایی و ذهنی برخوردارند ولی تمامی پدیده‌های انسانی و اجتماعی بعد محسوس و عینی ندارند. (خرداد ۱۴۰۲)
پاسخ: درست
پ)نشان دادن شیوه صحیح استفاده از علوم طبیعی و دانش‌های ابزاری از فواید علوم انسانی و اجتماعی است. (شهریور ۱۴۰۲)
پاسخ: درست
ت) استقلال سیاسی در ایران پیش از انقلاب اسلامی در قلمرو فرهنگ آرمانی بود. (شهریور ۱۴۰۳)
پاسخ: درست
۳) جای خالی را با کلمات مناسب تکمیل کنید:
الف)دو ابزار مهم برای شناخت عقاید و ارزش‌ها …. عقل … و …. وحی …. هستند. (خرداد ۹۸)
پاسخ: عقل / وحی
ب) مرز و محدوده فرهنگ آرمانی و فرهنگ واقعی بر اساس … عمل مردم … تغییر می‌کند. (دی ۹۹ و شهریور ۱۴۰۱)
پاسخ: عمل مردم
پ)آن بخش از فرهنگ که مردم به آن عمل می‌کنند … فرهنگ واقعی … نام دارد. (دی ۱۴۰۰)
پاسخ: فرهنگ واقعی
ت)علومی که در باره حق یا باطل بودن عقاید و ارزش‌ها داوری می‌کنند از دو ابزار … … بهره می‌گیرند. (دی ۱۴۰۲)
پاسخ: عقل / وحی
ث) قوانین علمی، قضایای ریاضی و قوانین فلسفی، از راه استدلال … عقلی … شناخته می‌شوند. (خرداد ۱۴۰۳)
پاسخ: عقلی
ج) بخش‌هایی از فرهنگ که از نظر علمی صحیح و مطابق فطرت انسان باشد، … است. (شهریور ۱۴۰۳)
پاسخ: فرهنگ حق
۴) به سوالات زیر پاسخ کوتاه دهید:
الف) دو ابزار مهم شناخت عقاید و ارزش‌ها را نام ببرید. (شهریور ۹۹)
پاسخ: عقل و وحی
ب) فاصله میان فرهنگ واقعی و آرمانی در یک جامعه چگونه کاهش می‌یابد؟ (خرداد ۱۴۰۰)
پاسخ: از طریق اصلاحات فرهنگی و ارتقاء آگاهی‌های اجتماعی.
پ)بخش‌هایی از فرهنگ که از نظر علمی صحیح و مطابق فطرت انسان باشد، چه نامیده می‌شود؟ (خرداد ۱۴۰۱)
پاسخ: فرهنگ حق
ت)چه زمانی فاصله فرهنگ واقعی و فرهنگ آرمانی جامعه کاهش می‌یابد؟ (شهریور ۱۴۰۲)
پاسخ: زمانی که جامعه به فرهنگ آرمانی نزدیک‌تر می‌شود و اصلاحات اجتماعی صورت می‌گیرد.
ث)فرهنگ حق چگونه به فرهنگ واقعی وارد می‌شود؟ (دی ۱۴۰۲)
پاسخ: از طریق پذیرش آگاهانه توسط مردم و اعمال آن در رفتارهای اجتماعی.
۵)مفاهیم زیر را تعریف کنید:
الف) فرهنگ واقعی: (دی ۹۷، خرداد ۹۸، خرداد ۹۹، شهریور ۱۴۰۰)
پاسخ: فرهنگ واقعی به مجموعه‌ای از باورها و رفتارهایی اطلاق می‌شود که مردم به طور واقعی و عملی در زندگی خود از آن پیروی می‌کنند.
ب) فرهنگ باطل: (دی ۹۷)
پاسخ: فرهنگ باطل به مجموعه‌ای از باورها و ارزش‌هایی گفته می‌شود که مخالف اصول صحیح انسانی و فطرت است و در نهایت منجر به انحراف می‌شود.
پ) فرهنگ حق (خرداد ۹۹، شهریور ۱۴۰۰)
پاسخ: فرهنگ حق به مجموعه‌ای از ارزش‌ها و باورهایی گفته می‌شود که مطابق با حقیقت و فطرت انسانی است و به نفع جامعه و فرد است.
۶) فرهنگ باطل را تعریف کنید و دو نمونه مثال بزنید. (شهریور ۹۸)
پاسخ: فرهنگ باطل به باورها و ارزش‌هایی گفته می‌شود که بر اساس اشتباهات عقلی یا دینی استوار است.
نمونه‌ها: شرک و بت‌پرستی، فساد اقتصادی
۷) تفاوت فرهنگ حق و فرهنگ باطل را بنویسید. (شهریور ۹۹)
پاسخ: فرهنگ حق به مجموعه‌ای از باورهای درست و صحیح گفته می‌شود که با فطرت انسانی و عقل سازگار است، در حالی که فرهنگ باطل به مجموعه‌ای از باورها و ارزش‌هایی اطلاق می‌شود که مخالف اصول صحیح و فطری است.
۸)مرز و محدوده فرهنگ آرمانی و فرهنگ واقعی بر چه اساس تغییر می‌کند؟ توضیح دهید. (شهریور ۹۹)
پاسخ: مرز و محدوده فرهنگ آرمانی و واقعی بر اساس عمل مردم تغییر می‌کند؛ اگر مردم به فرهنگ آرمانی نزدیک شوند، فاصله بین این دو کاهش می‌یابد.
۹)جوامع مختلف چگونه حقیقت را به فرهنگ آرمانی و واقعی‌شان وارد می‌کنند؟ (دی ۹۹ و شهریور ۱۴۰۰)
پاسخ: جوامع مختلف حقیقت را از طریق تعلیم و تربیت، تبلیغات فرهنگی، و ایجاد آگاهی عمومی در فرهنگ آرمانی و واقعی خود وارد می‌کنند.
۱۰) فرهنگ حق را تعریف کنید و دو نمونه از عقاید و ارزش‌های حق را نام ببرید. (دی ۱۴۰۰)
پاسخ: فرهنگ حق به مجموعه‌ای از باورها و ارزش‌های صحیح گفته می‌شود که مطابق با فطرت انسانی و حقیقت است.
نمونه‌ها: توحید و یکتاپرستی، عدالت اجتماعی
۱۱)فرهنگ آرمانی و فرهنگ واقعی را با هم مقایسه کنید. (خرداد ۱۴۰۱)
پاسخ: فرهنگ آرمانی به مجموعه‌ای از ارزش‌ها و ایده‌آل‌هایی گفته می‌شود که یک جامعه آرزو دارد به آن دست یابد، در حالی که فرهنگ واقعی به مجموعه‌ای از باورها و رفتارهایی اطلاق می‌شود که مردم به طور واقعی در زندگی خود از آن پیروی می‌کنند.
۱۲)حقایق ثابت‌اند یا تغییرپذیر؟ توضیح دهید. (شهریور ۱۴۰۱)
پاسخ: حقایق ثابت‌اند؛ زیرا واقعیت‌های بنیادین و اصولی هستند که تغییر نمی‌کنند، اما نحوه فهم و پذیرش آنها در جوامع ممکن است تغییر کند.
۱۳) آیا فرهنگ آرمانی همان فرهنگ حق است؟ توضیح دهید و مثال بزنید. (دی ۱۴۰۱)
پاسخ: فرهنگ آرمانی همان فرهنگ حق نیست، اما باید به آن نزدیک شود. فرهنگ آرمانی شامل ایده‌آل‌ها و ارزش‌هایی است که یک جامعه آرزو دارد به آنها برسد، در حالی که فرهنگ حق به باورها و ارزش‌های صحیح و مطابق با حقیقت و فطرت انسانی اشاره دارد.
مثال: توحید به عنوان فرهنگ حق در اسلام.
۱۴)هریک از موارد زیر مربوط به فواید کدام دسته از علوم (طبیعی – انسانی و اجتماعی) می‌باشد؟
الف)پیش‌بینی کنش و شناسایی عواملی که بر زندگی انسان‌ها و کنش‌های او تاثیر دارند.
پاسخ: علوم انسانی و اجتماعی
ب)رها سازی انسان از محدودیت‌های طبیعت
پاسخ: علوم طبیعی
پ) نشان دادن شیوه صحیح استفاده از علوم طبیعی و دانش‌های ابزاری
پاسخ: علوم طبیعی
۱۵) نقش برنامه‌ریزان فرهنگی در جامعه را شرح دهید. (خرداد ۱۴۰۳)
پاسخ: برنامه‌ریزان فرهنگی باید با استفاده از علوم اجتماعی و انسانی، راهکارهایی برای تقویت فرهنگ عمومی و نزدیک کردن فرهنگ واقعی به آرمانی ارائه دهند. آنان نقش مهمی در کاهش فاصله میان این دو فرهنگ دارند.
درس پنجم
۱)سوالات زیر را پاسخ دهید.
الف) «ترشح بیش از حد غده تیروئید موجب عصبانی شدن انسان‌ها می‌شود» این جمله نشان دهنده رابطه کدام ابعاد هویت با یکدیگر است؟ (خرداد ۹۸)
پاسخ:نفسانی بر جسمانی
ب) پیامبران و اولیای الهی در مورد کدام بعد هویت انسان‌ها سخن گفته‌اند؟ (دی ۹۸)
پاسخ: دینی و معنوی
پ) کدام گزینه ویژگی هویتی “گروه خونی” و “دانش‌آموز بودن” را به درستی نشان می‌دهد؟ (خرداد ۹۹)
پاسخ: انتسابی، فردی و ثابت – اکتسابی، اجتماعی و متغیر
ت) «یک انسان با تقوا، جهانی را تغییر می‌دهد» نشانگر رابطه میان کدامیک از ابعاد هویت است؟ (شهریور ۹۹)
پاسخ: نفسانی بر اجتماعی
ج) نوع هریک از ویژگی‌های هویتی را مشخص کنید. (کارمند – راستگویی) (خرداد ۱۴۰۰)
پاسخ: اکتسابی، متغیر، فردی – فردی، متغیر، اکتسابی
ح) هویت فرهنگی جامعه براساس …………… اجتماعی آن شکل می‌گیرد. (شهریور ۱۴۰۰)
پاسخ: ارزش‌ها و هنجارها
خ) پیامبران و اولیای الهی نیز از دیرباز درباره بعد …………… هویت فردی و اجتماعی انسان‌ها سخن گفته‌اند. (دی ۱۴۰۰)
پاسخ: الهی و دینی
د) نوع هر یک از ویژگی‌های هویتی را مشخص کنید. (متولد ماه خرداد – پلیس) (خرداد ۱۴۰۱)
پاسخ: انتسابی، متغیر، فردی – اکتسابی، متغیر، اجتماعی
ذ) کدام گزینه ویژگی‌های «راستگویی» و «متولد ماه شهریور» را به ترتیب نشان می‌دهد؟ (شهریور ۱۴۰۱)
پاسخ: اکتسابی، فردی، متغیر – انتسابی، فردی، ثابت
ر) تأثیر ابعاد هویتی در عبارت «تعهد و مسئولیت‌پذیری موجب تحکیم بنیان خانواده می‌شود» چیست؟ (خرداد ۱۴۰۲)
پاسخ: نفسانی بر اجتماعی
ز) کدام گزینه در ارتباط با هویت ثابت و انتسابی صحیح است؟
پاسخ: مکان تولد – موقعیت اجتماعی – رنگ چشم
ژ) «هجوم شن‌های روان در جنوب شرقی ایران موجب افزایش میزان مهاجرت ساکنین این مناطق شده است» بیانگر تأثیر کدام بعد هویتی است؟ (خرداد ۱۴۰۳)
پاسخ: طبیعی بر اجتماعی
س) «شرافت و وقار و سلحشوری از ویژگی‌های صحرانشینان است» بیانگر کدام رابطه است؟ (شهریور ۱۴۰۳)
پاسخ: طبیعی بر اجتماعی
۲) درست و نادرست بودن جملات زیرا مشخص کنید.
الف) سه بعد هویت انسان از هم جدا هستند. (دی ۹۷)
پاسخ: نادرست
ب) هر جامعه‌ای بر اساس هویت خود، با طبیعت و بدن آدمی تعامل می‌کند. (شهریور ۹۹ و خرداد ۱۴۰۳)
پاسخ: درست
پ) «یک انسان با تقوا جهانی را تغییر می‌دهد» نشانگر تأثیر بعد نفسانی بر اجتماعی است. (دی ۹۹)
پاسخ: درست
ت) عصبانی شدن انسان بر اثر ترشح بیش از اندازه غده تیروئید، نشانگر ارتباط بین بعد جسمانی و بعد نفسانی هویت است. (دی ۱۴۰۰)
پاسخ: درست
ث) نقش و عضویت اجتماعی ما، مجرای ارتباط ما با جامعه و بخشی از آن به حساب می‌آید. (خرداد ۱۴۰۱)
پاسخ: درست
۳)جاهای خالی زیر را پرکنید:
الف) در جامعۀ دینی، هویت اجتماعی افراد بر اساس …عقاید… و …ارزش‌ها… تعیین می‌شود که آن دین محترم می‌شمارد. (دی ۹۸)
ب) در جامعۀ قبیله‌ای، هویت اجتماعی افراد اغلب بر اساس …جایگاه افراد… در قبیله مشخص می‌شود. (دی ۹۹)
پ) «یک انسان با تقوا جهانی را تغییر می‌دهد» این جمله نشانگر رابطه هویت …نفسانی… بر هویت …اجتماعی… است. (خرداد ۱۴۰۰)
ت) افراد در بدو تولد، هویت اجتماعی …انتسابی… خود را به صورت انفعالی می‌پذیرند. (خرداد ۱۴۰۰)
ث) هر جامعه‌ای بر اساس …هویت خود… با طبیعت و بدن آدمی تعامل دارد. (دی ۱۴۰۰ و شهریور ۱۴۰۳)
ج) برگزاری مسابقات زیبایی و نمایشگاه‌های مد، از توجه فرهنگ غرب بر بعد …جسمانی… هویت حکایت می‌کند. (شهریور ۱۴۰۱)
چ) مهم‌ترین مساله بشری …هویت… است. (دی ۱۴۰۱)
ح) جامعه‌شناسان و انسان‌شناسان درباره ابعاد …اجتماعی… هویت انسان نظراتی ارائه می‌دهند. (شهریور ۱۴۰۲)
۴)عبارت مناسب را از داخل کمانک انتخاب کنید:
الف) اثر انگشت هر انسان، هویت ( اجتماعی – فردی – معنوی ) است. (خرداد ۱۴۰۳)
پاسخ: فردی
۵)به سوالات زیر پاسخ کوتاه دهید:
الف) برای هر یک از ویژگی‌های هویتی مثال بزنید. (دی ۹۸)
-
فردی: راستگویی
-
اکتسابی: شغل معلمی
ب) وجود نظریات متفاوت درباره هویت، نشانه چیست؟ (شهریور ۹۹)
پاسخ: پیچیدگی مفهوم هویت
پ) ویژگی‌های هویتی که در شکل‌گیری آنها نقش و سهم زیادی داریم، چه نامیده می‌شود؟ (دی ۹۹)
پاسخ: اکتسابی
ت) در کدام فرهنگ، انسان حق ندارد در جهان طبیعت و بدن خود دخل و تصرف کند؟ (شهریور ۱۴۰۱)
پاسخ: فرهنگ اسلامی
ث) دو مورد از ویژگی‌های اخلاقی سازگار با آرمان‌ها و ارزش‌های دنیوی فرهنگ متجدد غرب را بنویسید. (خرداد ۱۴۰۲)
پاسخ: رقابت‌طلبی – مصرف‌گرایی
ج) وجود نظرات متفاوت درباره هویت، نشانه چیست؟ (خرداد ۱۴۰۳)
پاسخ: پیچیدگی و چندبعدی بودن مفهوم هویت
چ) گروه خونی هر فرد، کدام ویژگی‌های هویتی را بیان می‌کند؟ (شهریور ۱۴۰۳)
پاسخ: انتسابی – فردی – ثابت
۶) هویت اجتماعی افراد در جامعه سرمایه‌داری و جامعه دینی بر چه اساس تعیین می‌شود؟ (شهریور ۹۸)
پاسخ: در جامعه سرمایه‌داری بر اساس موقعیت اقتصادی – در جامعه دینی بر اساس عقاید و ارزش‌های دینی
۷) مثال زیر نشانگر کدام رابطه هویتی است؟
«یک انسان با تقوا جهانی را تغییر می‌دهد».
پاسخ: نفسانی بر اجتماعی
۸)نگاه دنیوی فرهنگ جدید غرب نسبت به طبیعت و بدن آدمی چیست؟ (شهریور ۱۴۰۰)
پاسخ: به عنوان ابزاری برای لذت‌جویی و بهره‌برداری مادی
۹)نگاه فرهنگ جدید غرب و فرهنگ اسلام را به طبیعت و بدن انسان مقایسه کنید. (دی ۱۴۰۱ و دی ۱۴۰۲)
پاسخ: فرهنگ غرب نگاه ابزاری و مادی دارد – فرهنگ اسلامی نگاه امانتی و مسئولانه دارد
۱۰) هر عبارت نشانگر تأثیر کدام یک از ابعاد هویتی بر یکدیگر است؟ (شهریور ۱۴۰۲)
الف) «جهان دنیوی، مانع شکوفایی برخی اخلاقیات می‌شود.»
پاسخ: اجتماعی بر نفسانی
ب) «خشکی بخش مرکزی فلات ایران، یکی از عوامل مهاجرت مردم از این مناطق شده است.»
۱۱) گزینه مناسب را مشخص کنید.
الف- به فرایندی که هر فرد برای مشارکت در زندگی اجتماعی و مسیری که برای شکل دادن به هویت اجتماعی خود دنبال می‌کند چه می‌گویند؟ (خرداد ۹۸)
گزینه صحیح: ۱ – جامعه‌پذیری
پاسخ: جامعه‌پذیری
ب) هر جامعه‌ای روش‌های “تبلیغ و اقناع، تشویق و پاداش، تنبیه و مجازات” را برای ……………………… به کار می‌گیرد. (دی ۹۸)
گزینه صحیح: ۲ – پیشگیری از کژروی اجتماعی
پاسخ: پیشگیری از کژروی اجتماعی
پ) فرد با آموزش‌های اساسی و ماندگاری که در ……………… می‌بیند، اولین و مهم‌ترین آشنایی‌ها را با جامعه‌ای که در آن متولد شده است پیدا می‌کند. (خرداد ۹۹)
گزینه صحیح: ۲ – خانواده
پاسخ: خانواده
ت) اگر شخصی شغل خود را تغییر دهد، اما شغل جدید، موقعیت اجتماعی او را تغییر ندهد، تحرک اجتماعی………… دارد. (شهریور ۹۹)
گزینه صحیح: ۲ – افقی
پاسخ: افقی
ث) کدام گزینه صحیح نیست؟ (خرداد ۱۴۰۱)
گزینه صحیح: ۳ – فرایند جامعه‌پذیری همواره با موفقیت همراه است.
پاسخ: فرایند جامعه‌پذیری همواره با موفقیت همراه است.
ج)مثال‌های «فرزند وزیری که کارمند شده است» و «جوان بیکاری که کارآفرین شده است» به ترتیب بیانگر کدام نوع تحرک اجتماعی است؟ (شهریور ۱۴۰۲)
گزینه صحیح: ۱ – نزولی میان نسلی – صعودی میان نسلی
پاسخ: نزولی میان نسلی – صعودی میان نسلی
چ) مثال‌های زیر چه نوع تحرک اجتماعی هستند؟
«فرزند یک کشاورز که پزشک شده است – کارمند بانکی که از یک شعبه به شعبه دیگر منتقل شده است»
گزینه صحیح: ۳ – صعودی – افقی
پاسخ:صعودی – افقی
۱۲)جملات درست و نادرست را مشخص کنید.
الف) موقعیت اجتماعی افراد صرفاً تابع مشاغل آنها نیست. (دی ۹۷)
پاسخ: درست
ب) موقعیت اجتماعی افراد صرفاً تابع مشاغل آنهاست. (خرداد ۹۹ و شهریور ۱۴۰۰)
پاسخ: نادرست
پ) در همه کشورها رتبه‌بندی مشاغل وجود دارد، و این رتبه‌بندی در همه جا یکسان است. (دی ۹۹)
پاسخ: نادرست
ت) خانواده، اولین و مهم‌ترین آشنایی‌های فرد با جامعه‌ای که در آن متولد می‌شود را فراهم می‌کند. (خرداد ۱۴۰۰)
پاسخ: درست
ث) تحرک اجتماعی همیشه درون یک نسل، یعنی برای یک فرد در طول زندگی خودش اتفاق می‌افتد. (خرداد ۱۴۰۱)
پاسخ: نادرست
ج) فرزند کارمندی که مدیر شده، تحرک اجتماعی درون نسلی صعودی پیدا کرده است. (خرداد ۱۴۰۲)
پاسخ: نادرست
چ) فرصت‌های پیش روی افراد برای تحرک اجتماعی و کسب هویت‌های جدید در جوامع مختلف یکسان است. (شهریور ۱۴۰۳)
پاسخ: نادرست
۱۳) جای خالی را با کلمات مناسب تکمیل کنید.
الف) کارمند یک اداره وقتی مدیر بخشی از آن اداره می‌شود، تحرک اجتماعی …….. داشته است. (خرداد ۹۸)
پاسخ: صعودی
ب) از جمله راهکارهای اسلام برای جامعه‌پذیری و کنترل اجتماعی …….. و …….. است. (شهریور ۹۸)
پاسخ: امر به معروف و نهی از منکر
پ) تحرک اجتماعی گاه درون …….. و گاه …….. اتفاق می‌افتد. (دی ۹۸)
پاسخ: یک نسل – در دو نسل
ت) افراد در بدو تولد، هویت اجتماعی …….. خود را به صورت انفعالی می‌پذیرند. (خرداد ۹۹ و شهریور ۱۴۰۳)
پاسخ: انتسابی
ث) امر به معروف و نهی از منکر از جمله راهکارهای اسلام برای …….. و کنترل اجتماعی است. (شهریور ۱۴۰۰)
پاسخ: جامعه‌پذیری
ج) فرد با آموزش‌های اساسی و ماندگاری که در …….. می‌بیند، اولین و مهم‌ترین آشنایی‌ها را با جامعه خود پیدا می‌کند. (شهریور ۱۴۰۰)
پاسخ: خانواده
چ)هر جامعه‌ای که روش مناسبی برای …….. نداشته باشد، در معرض آسیب‌های بیشتری قرار می‌گیرد و دوام و بقای آن تهدید می‌شود. (دی ۱۴۰۰، خرداد و دی ۱۴۰۱)
پاسخ: کنترل اجتماعی
ح) به جابه‌جایی افراد از یک موقعیت اجتماعی به موقعیت اجتماعی دیگر …….. می‌گویند. (شهریور ۱۴۰۱)
پاسخ: تحرک اجتماعی
خ- کسب هویت‌های اجتماعی جدید با تغییراتی در …….. افراد همراه است. (خرداد ۱۴۰۲)
پاسخ: موقعیت اجتماعی
۱۴)به سوالات زیر پاسخ کوتاه دهید.
الف) راهکارهای اسلام را برای جامعه‌پذیری و کنترل اجتماعی نام ببرید. (دی ۹۸)
پاسخ: امر به معروف و نهی از منکر
ب) جامعه برای پیشگیری از کجروی‌های اجتماعی و کنترل آنها چه روش‌هایی به کار می‌گیرد؟ (شهریور ۹۹)
پاسخ: تبلیغ و اقناع، تشویق و پاداش، تنبیه و مجازات
پ) کارمندی که از یک بخش اداره به بخش دیگر منتقل می‌شود، چه نوع تحرک اجتماعی دارد؟ (خرداد ۱۴۰۰)
پاسخ: افقی
ت)برای تحرک اجتماعی نزولی مثال بزنید. (خرداد ۱۴۰۱)
پاسخ: مدیر اداره وقتی عزل می‌شود و به عنوان کارمند ساده به کار خود ادامه می‌دهد.
ث)به فرایندی که هر فرد برای مشارکت در زندگی اجتماعی دنبال می‌کند و مسیری که برای شکل دادن به هویت اجتماعی افراد طی می‌شود چه می‌گویند؟ (شهریور ۱۴۰۱)
پاسخ: جامعه‌پذیری
ج) جوامع مختلف بر چه اساسی برخی تحرکات هویتی را تشویق و برخی را منع می‌کنند؟ (خرداد ۱۴۰۲)
پاسخ: به تناسب عقاید و ارزش‌های خود
چ) موقعیت اجتماعی افراد علاوه بر شغل تابع چه عوامل دیگری است؟ (دی ۱۴۰۲)
پاسخ: علم، ایمان، تقوا، هنر، مهارت و احترام
ح) در کدام نوع از جوامع، هویت‌هایی که ابعاد متعالی و الهی وجود انسان را نادیده می‌گیرند، به رسمیت شناخته نمی‌شوند؟ (دی ۱۴۰۳)
پاسخ: جوامع سکولار (دنیوی – جهان غرب)
۱۵) مفاهیم زیر را تعریف کنید.
الف- تحرک اجتماعی (دی ۹۷ و خرداد ۹۸)
پاسخ: به جابه‌جایی افراد از یک موقعیت اجتماعی به موقعیت اجتماعی دیگر تحرک اجتماعی می‌گویند.
ب- جامعه‌پذیری (دی ۱۴۰۰)
پاسخ: به فرایندی که هر فرد برای مشارکت در زندگی اجتماعی دنبال می‌کند و مسیری که برای شکل دادن به هویت اجتماعی افراد طی می‌شود جامعه‌پذیری می‌گویند.
۱۶) کژروی اجتماعی را تعریف کرده و چه روش‌هایی برای پیشگیری از آن به کار برده می‌شود؟ (دی ۹۷، خرداد و شهریور ۹۸)
پاسخ: به کنش‌هایی که برخلاف عقاید، ارزش‌ها و هنجارهای جامعه هستند، کژروی اجتماعی می‌گویند.
روش‌های پیشگیری: تبلیغ و اقناع، تشویق و پاداش، تنبیه و مجازات.
۱۷) آیا فرصت‌های پیش روی افراد برای تحرک اجتماعی و کسب هویت‌های جدید در جوامع مختلف یکسان است؟ توضیح دهید. (دی ۹۸، خرداد ۹۹، شهریور ۹۹، خرداد ۱۴۰۱)
پاسخ: خیر، هر جامعه‌ای به تناسب عقاید و ارزش‌های خود برخی تحرک‌های اجتماعی و تغییرات هویتی را تشویق و برخی دیگر را منع می‌کند، برخی هویت‌ها را می‌پذیرد و برخی دیگر را نمی‌پذیرد.
۱۸) دو روش پیشگیری و کنترل کژروی اجتماعی را بنویسید. (خرداد ۹۹، شهریور ۱۴۰۰)
پاسخ: تبلیغ و اقناع، تشویق و پاداش، تنبیه و مجازات
۱۹) توضیح دهید و مثال بزنید که فرصت‌های پیش روی افراد برای تحرک اجتماعی و کسب هویت‌های جدید در جوامع مختلف یکسان نیست. (دی ۹۹)
پاسخ: هر جامعه‌ای به تناسب عقاید و ارزش‌های خود برخی تحرک‌های اجتماعی و تغییرات هویتی را تشویق و برخی دیگر را منع می‌کند؛ مثلاً جامعه‌ای که بر اساس ارزش‌های نژادی شکل می‌گیرد، صرفاً برای یک نژاد خاص امکان تحرک اجتماعی صعودی را فراهم می‌آورد.
۲۰)هر جامعه برای پیشگیری از کجروی‌های اجتماعی و کنترل آنها چه روش‌هایی را دنبال می‌کند؟ شرح دهید. (خرداد ۱۴۰۰، شهریور ۱۴۰۱، دی ۱۴۰۲)
پاسخ: روش‌های تبلیغ و اقناع، تشویق و پاداش، تنبیه و مجازات. جامعه می‌کوشد از طریق آموزش، افراد را قانع کند که عقاید و ارزش‌های جامعه را بپذیرند، به افرادی که مطابق با آن عمل می‌کنند پاداش دهد و افراد دارای کژروی را مجازات کند.
۲۱) اعضای یک جامعه بر چه اساسی می‌توانند تحرک اجتماعی صعودی و هویت جدید کسب کنند؟ توضیح دهید و مثال بزنید. (دی ۱۴۰۰)
پاسخ: به تناسب عقاید و ارزش‌های جامعه. مثلاً جامعه‌ای که بر اساس ارزش‌های نژادی شکل می‌گیرد، فقط برای یک نژاد خاص امکان تحرک صعودی فراهم می‌کند.
۲۲) افراد در بدو تولد، هویت اجتماعی انتسابی خود را به چه صورت می‌پذیرند و چگونه از موقعیت اجتماعی جدیدی برخوردار می‌شوند؟ (دی ۱۴۰۱)
پاسخ: به‌صورت انفعالی می‌پذیرند و سپس با فعالیت‌هایشان، هویت اکتسابی کسب می‌کنند.
۲۳) چه زمانی تغییرات هویتی افراد مورد تشویق و تأیید جامعه قرار می‌گیرد؟ مثال بزنید. (خرداد ۱۴۰۲)
پاسخ: زمانی که این تغییرات در چارچوب عقاید و ارزش‌های پذیرفته‌شده جامعه باشد. مثال: فردی که با تلاش و پشتکار، موقعیت اجتماعی خود را ارتقا دهد.
۲۴)هر عبارت به چه مفهومی اشاره دارد؟ (شهریور ۱۴۰۲)
الف- کنش‌هایی که برخلاف عقاید، ارزش‌ها و هنجارهای جامعه است.
پاسخ: کژروی اجتماعی
ب- مجموعه فعالیت‌هایی که برای پذیرش فرهنگ جامعه و انطباق افراد با انتظارات جامعه انجام می‌گیرد.
پاسخ: جامعه‌پذیری
درس هفتم
۱)هویت فرهنگی جامعه بر اساس …………….. آن شکل می‌گیرد. (شهریور ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰)
پاسخ: عقاید و ارزش‌های
۲)جوامع اسلامی در مواجهه با امپراتوری‌های یونان و روم، کدام عناصر از این دو فرهنگ را نپذیرفتند؟ (دی ۱۴۰۰)
پاسخ: عناصر اساطیری و خرافی
۳)اگر عقاید و ارزش‌های یک جامعه مانع آشنایی اعضای آن با حقیقت انسان و جهان شود، آن جامعه دچار …………. شده است. (خرداد ۱۴۰۱)
پاسخ: بیگانگی فرهنگی
۴)جامعه‌ای که با حفظ عقاید و ارزش‌های خود با جوامع دیگر ارتباط برقرار می‌کند و در سطح هنجارها و سبک زندگی، عناصری از جوامع دیگر را می‌گیرد، زمینه ……………………. خود را فراهم می‌آورد. (شهریور ۱۴۰۱)
پاسخ: تحول فرهنگی مثبت
۵)بسیاری از جوامع غیرغربی در رویارویی با جهان غرب، مبهوت و مرعوب قدرت …………………………… غرب شدند. (دی ۱۴۰۱)
پاسخ: علمی و تکنولوژیک
۶)جامعه خودباخته‌ای که در مواجهه با جامعه دیگر، هویت فرهنگی خود را از یاد می‌برد، گرفتار …….. شده است. (خرداد ۱۴۰۲)
پاسخ: استحاله فرهنگی
۷)کدامیک از گزینه‌های زیر صحیح است؟ (شهریور ۱۴۰۳)
پاسخ: مواجهه فرهنگ اسلامی با فرهنگ غرب، تجربه‌ای ناتمام است که همچنان ادامه دارد.
۸)هویت فرهنگی جامعه گسترده‌تر از هویت اجتماعی افراد است. (خرداد ۱۳۹۹)
پاسخ: درست
۹)در نخستین رویارویی‌ها، قدرت اقتصادی و فرهنگی جوامع غربی، جوامع اسلامی را به خودباختگی فرهنگی دچار ساخت. (شهریور ۱۳۹۹)
پاسخ: نادرست
۱۰)هویت فرهنگی جامعه در پرتو هویت اجتماعی افراد و متناسب با آن شکل می‌گیرد. (دی ۱۳۹۹)
پاسخ: نادرست
۱۱)ابداعات و نوآوری‌های مثبت و منفی افراد جامعه یکی از علل درونی تحولات فرهنگی است. (خرداد ۱۴۰۰)
پاسخ: درست
۱۲)تحولات جامعه جاهلی به جامعه نبوی، تحول فرهنگی منفی است.(خرداد۱۴۰۰)
پاسخ: نادرست
۱۳)هویت فرهنگی جامعه، فرصت شکل‌گیری هویت‌های اجتماعی متناسب با خود را فراهم می‌آورد. (دی ۱۴۰۱)
پاسخ: درست
۱۴)هویت اجتماعی افراد محصول عضویت گروهی آنهاست. (خرداد ۱۴۰۲)
پاسخ: درست
۱۵)علت بیرونی تحولات فرهنگی، روبه‌رو شدن و ارتباط جوامع با یکدیگر است. (دی ۱۴۰۲)
پاسخ: درست
۱۶)مواجهه فرهنگ جدید غرب با جوامع و فرهنگ اسلامی، تجربه جدیدی است که هنوز به پایان نرسیده است. (شهریور ۱۴۰۳)
پاسخ: درست
۱۷)تحول جامعه جاهلی به نبوی، تحول فرهنگی …….. و تحول جامعه نبوی به اموی تحول فرهنگی …….. است. (خرداد ۱۳۹۹)
پاسخ: مثبت – منفی
۱۸)فرهنگ اساطیری و فرهنگ …….. آدمی را از حقیقت جهان و حقیقت خود بیگانه می‌کنند. (خرداد ۱۳۹۹، دی ۱۴۰۰، دی ۱۴۰۲)
پاسخ: الحادی
۱۹)اگر فرهنگی که اعتبار اجتماعی خود را از دست می‌دهد، فرهنگ حق باشد و جهت تغییرات به سوی فرهنگ باطل باشد، تحول فرهنگی …….. است. (شهریور ۱۳۹۹)
پاسخ: منفی
۲۰)ایرانیان پس از آشنایی با اسلام، عناصر …….. و اساطیری خود را کنار گذاشتند. (شهریور ۱۴۰۰)
پاسخ: خرافی
۲۱)هویت فرهنگی جامعه، گسترده‌تر از …….. افراد است. (خرداد ۱۴۰۱)
پاسخ: هویت اجتماعی
۲۲)خودباختگی جوامع غیرغربی در برابر جهان غرب را …….. می‌نامند. (شهریور ۱۴۰۱)
پاسخ: غرب‌زدگی
۲۳)علت بیرونی تحولات فرهنگی، روبه‌رو شدن و …….. جوامع با یکدیگر است. (خرداد ۱۴۰۲)
پاسخ: ارتباط
۲۳)جوامع اسلامی در مواجهه با امپراتوری‌های یونان و روم، عناصر …….. فرهنگ آنها را اخذ کردند. (دی ۱۴۰۳)
پاسخ: عقلانی
۲۴)دو عامل درونی و بیرونی تحولات فرهنگی را نام ببرید. (خرداد ۱۳۹۹ و دی ۱۴۰۱)
پاسخ:
عامل درونی: نوآوری‌های مثبت یا منفی افراد جامعه
عامل بیرونی: ارتباط و برخورد جوامع با یکدیگر
۲۵)خودباختگی فرهنگی به چه معناست؟ (شهریور ۱۴۰۰ و دی ۱۴۰۲)
پاسخ:
یعنی فراموش کردن و از دست دادن هویت فرهنگی در برابر فرهنگ بیگانه و پذیرش بی‌چون‌وچرای آن.
۲۶)چرا جوامع اسلامی پس از آشنایی با اسلام، برخی عناصر فرهنگی پیشین خود را کنار گذاشتند؟ (شهریور ۱۴۰۱)
پاسخ:
چون آن عناصر (مانند اساطیر و خرافات) با حقیقت انسان و جهان ناسازگار بودند و اسلام آنها را نفی کرد.
۲۷)چگونه هویت فرهنگی جامعه زمینه‌ساز شکل‌گیری هویت‌های اجتماعی افراد است؟ (خرداد ۱۴۰۰ و دی ۱۴۰۱)
پاسخ:
هویت فرهنگی جامعه شامل عقاید و ارزش‌هایی است که معیارها و انتظارات اجتماعی را تعیین می‌کنند. این عقاید و ارزش‌ها، بستر شکل‌گیری گروه‌های اجتماعی را فراهم می‌کنند و افراد با عضویت در این گروه‌ها، هویت اجتماعی خود را کسب می‌کنند. بنابراین، هویت فرهنگی جامعه، فرصت‌ها و جهت‌گیری‌های لازم را برای شکل‌گیری هویت‌های اجتماعی مختلف فراهم می‌آورد.
۲۸)منظور از تحول فرهنگی مثبت و منفی چیست؟ با مثال توضیح دهید. (خرداد ۱۴۰۲)
پاسخ:
تحول فرهنگی مثبت، تغییری است که فرهنگ جامعه را به سوی حقیقت و رشد انسانی سوق می‌دهد؛ مانند تحول جامعه جاهلی به جامعه نبوی. تحول فرهنگی منفی، تغییری است که جامعه را از حقیقت دور کرده و به سوی فساد و انحراف می‌برد؛ مانند تحول جامعه نبوی به جامعه اموی.
۲۹)مواجهه فرهنگ اسلامی با فرهنگ غرب، چه ویژگی‌هایی دارد؟ (شهریور ۱۴۰۳)
پاسخ:
این مواجهه تجربه‌ای ناتمام است که همچنان ادامه دارد. برخی جوامع اسلامی دچار خودباختگی شدند و عناصر منفی فرهنگ غرب را پذیرفتند، اما در عین حال، تلاش‌هایی نیز برای بازسازی فرهنگی بر اساس اصول اسلامی و بهره‌گیری از عناصر مفید فرهنگ غرب صورت گرفته است. نتیجه این مواجهه به انتخاب و تلاش جوامع اسلامی برای حفظ هویت اصیل خود بستگی دارد.
درس هشتم
۱)گزینه مناسب را مشخص کنید:
الف- در نخستین رویارویی، قدرت…….و………جوامع غربی، جوامع اسلامی را به خودباختگی فرهنگی دچار ساخت. (خرداد ۴۰۱)
-
فرهنگی و نظامی
-
اقتصادی و فرهنگی
-
سیاسی و نظامی
- سیاسی و اقتصادی
پاسخ: سیاسی و نظامی
ب- نظریه پردازان غربی در طی قرن بیستم……………. همه فرهنگ‌ها را سرنوشت مشترک و حتمی بشریت می‌دانستند. (شهریور ۱۴۰۱)
-
توحیدی شدن
-
اساطیری شدن
-
معنوی شدن
-
دنیوی شدن
پاسخ: دنیوی شدن
پ- در دیدگاه مستشرقان، هویت فرهنگی جوامع اسلامی، توحیدی یا ……… نیست، بلکه …… است. (دی ۴۰۱)
-
دنیوی – توحیدی یا اساطیری
-
اساطیری – توحیدی
-
دنیوی – توحیدی
-
توحیدی یا اساطیری – دنیوی
پاسخ: توحیدی یا اساطیری – دنیوی
۲)در کدام گزینه به درستی بیان شده است؟ (خرداد ۱۴۰۲)
مواجهه جهان اسلام با فرهنگ جدید غرب
-
تجربه جدیدی که به پایان خود نرسیده است.
-
فرهنگ غرب را دفع کرد.
-
فرهنگ غرب را جذب و هضم کرد.
-
تجربه ای که به پایان خود رسیده است.
پاسخ: تجربه جدیدی که به پایان خود نرسیده است. -
ث- کدام گزینه صحیح است؟ (خرداد ۱۴۰۳)
-
روایتی از هویت ایرانی بعد از ظهور اسلام را در شاهنامه فردوسی می‌توان دید.
-
اقوام مختلف ایرانی پیش از اسلام، در عقاید و ارزش‌های زرتشتی مشترک بودند.
-
مسلمانان در جنگ‌های صلیبی، مهاجمان را درون فرهنگ خود، جذب و هضم کردند.
-
در دیدگاه مستشرقان، هویت فرهنگی جوامع اسلامی، توحیدی یا اساطیری است.
پاسخ: اقوام مختلف ایرانی پیش از اسلام، در عقاید و ارزش‌های زرتشتی مشترک بودند.
ج- هویت ایران قبل از ظهور اسلام چه نوع هویتی بود؟
-
توحیدی و دینی آمیخته با اساطیر
-
ناسیونالیستی و قومی
-
دنیوی و سکولار
-
توحیدی
پاسخ: توحیدی و دینی آمیخته با اساطیر
۳)جملات درست و نادرست را مشخص کنید:
الف- هویت ایرانی قبل از ظهور اسلام، هویتی توحیدی، دینی و در مواردی آمیخته با اساطیر بود. (خرداد ۹۹)
درست
ب- در نخستین رویارویی‌ها، قدرت اقتصادی و فرهنگی جوامع غربی، جوامع اسلامی را به خودباختگی فرهنگی دچار ساخت. (شهریور ۹۹)
نادرست (در واقع قدرت سیاسی و نظامی بود)
پ- تصویری که تاریخ‌نگاران غربی و مستشرقان از هویت جامعه اسلامی القا می‌کردند، اساطیری بود. (خرداد ۴۰۱)
نادرست (دیدگاه آنها دنیوی بود)
ت- یکی از مهم‌ترین بحث‌ها درباره هر انقلاب، دستاوردها و پیامدهای آن است. (خرداد ۴۰۲)
درست
ث- مواجهۀ فرهنگ جدید غرب با جوامع و فرهنگ اسلامی تجربۀ جدیدی است که هنوز به پایان خود نرسیده است. (شهریور ۴۰۳)
درست
۴)جای خالی را با کلمات مناسب تکمیل کنید:
الف- بازگشت ایران به اسلام، بازگشت به هویت ….. و ….. خویش بود. (شهریور ۹۸)
پاسخ: توحیدی و معنوی
ب- در دیدگاه مستشرقان هویت فرهنگی جوامع اسلامی، توحیدی یا ….. نیست، بلکه دنیوی است. (خرداد ۹۹)
پاسخ: اساطیری
پ- هویت ایرانی قبل از ظهور اسلام، هویتی توحیدی، دینی و در مواردی آمیخته با ….. بود. (دی ۹۹)
پاسخ: اساطیر
ت- جامعه ایران با بازگشت به هویت اسلامی خود به قلب تپنده ….. تبدیل شد. (خرداد ۱۴۰۰)
پاسخ: بیداری اسلامی
ث- ایرانیان پس از آشنایی با اسلام، عناصر ….. و اساطیری خود را کنار گذاشتند. (شهریور ۱۴۰۰)
پاسخ: مشرکانه
ج- ایرانیان پس از آشنایی با اسلام، عناصر مشرکانه و ….. خود را کنار گذاشتند. (شهریور ۴۰۱)
پاسخ: اساطیری
چ- متفکران ایرانی در نقد رویکرد ….. به فرهنگ غرب و هویت‌های کاذبی که از این طریق ساخته شده بود، کتاب‌هایی تدوین کردند. (خرداد ۴۰۲)
پاسخ: تقلیدی
ح- نظریه‌پردازان غربی در طی قرن بیستم ….. همه فرهنگ‌ها را سرنوشت مشترک و حتمی بشریت می‌دانستند. (خرداد ۴۰۳)
پاسخ: دنیوی شدن
۵)عبارت مناسب را از داخل کمانک انتخاب کنید:
جامعه ایران با بازگشت به (هویت اسلامی – هویت تاریخی) به قلب تپنده بیداری اسلامی تبدیل شد. (شهریور ۴۰۳)
پاسخ: هویت اسلامی
۶)به سوالات زیر پاسخ کوتاه دهید:
الف- جهان اسلام، از جمله ایران، چگونه با حمله مغول مقابله کرد؟ (خرداد ۹۹ و خرداد ۱۴۰۰)
پاسخ: مهاجمان را درون فرهنگ خود جذب و هضم کرد.
ب- چه عاملی باعث شد که پیش از اسلام اقوام مختلف ایرانی هویت فرهنگی واحدی پیدا کنند؟ (دی ۱۴۰۰)
پاسخ: عقاید و ارزش‌های زرتشتی
پ- نظریه پردازان غربی در طی قرن بیستم، سرنوشت مشترک و حتمی بشریت را در چه می‌دانستند؟ (خرداد ۴۰۱)
پاسخ: دنیوی شدن همه فرهنگ‌ها
ت- اقوام مختلف ایرانی که پیش از اسلام هویت‌های قومی متفاوتی داشتند، چگونه هویت فرهنگی واحدی پیدا کردند؟ (شهریور ۴۰۲)
پاسخ: مشترک بودن در عقاید و ارزش‌های زرتشتی
ث- کتاب‌های بازگشت به خویشتن و خدمات متقابل اسلام و ایران در نقد چه رویکردی نوشته شده است؟ (دی ۴۰۲ و شهریور ۴۰۳)
پاسخ: رویکرد تقلیدی به فرهنگ غرب و هویت‌های کاذبی که از این طریق ساخته شده بود.
ج- متفکران ایرانی دهه سی شمسی به بعد، با چه هدفی کتاب‌هایی نظیر «فطرت» و «غرب زدگی» تدوین کردند؟ (دی ۴۰۳)
پاسخ: نقد رویکرد تقلیدی به فرهنگ غرب و هویت‌های کاذبی که از این طریق ساخته شده بود.
۷)اسلام چه تاثیری در هویت ایرانی داشته است؟ (دی ۹۷ و دی ۹۹ و دی ۴۰۲)
پاسخ: ایرانیان پس از آشنایی با اسلام، عناصر مشرکانه و اساطیری خود را کنار گذاشتند، به تفسیر توحیدی از هویت خویش دست یافتند و با پذیرش عقاید و ارزش‌های اسلامی، ایران به جهان اسلام ملحق گردید و هویت ایرانی بخشی از هویت جهان اسلام شد.
۸)نقش امام خمینی در هویت جامعه ایرانی چگونه بوده است؟ (دی ۹۷)
پاسخ: جامعه ایران به رهبری امام خمینی و با تکیه بر آموزه‌های قرآن و اهل بیت به هویت اسلامی خود بازگشت؛ تاریخ و جغرافیای خود را ذیل آسمان معنوی توحید قرار داد و به این ترتیب از مرزهای جامعه ایمانی خود و در برابر جهانی که در مقابل او صف کشیده بود، به مدت هشت سال دفاع کرد.
۹)چگونه اسلام به عنوان یک قطب فرهنگی جدید در جهان ظاهر می‌شود؟ (خرداد ۹۸ و شهریور ۹۸ و شهریور ۴۰۲)
پاسخ: جوامع اسلامی دیگر با الهام گرفتن از انقلاب اسلامی ایران، هویت خود را بیرون از تصاویری که فرهنگ غربی القا می‌کرد، جست‌وجو می‌کنند.
۱۰)هویت فرهنگی ایرانیان پس از آشنایی با اسلام و پذیرفتن آن چه تغییری یافت؟ (خرداد ۹۸)
پاسخ: ایرانیان پس از پذیرفتن اسلام، عناصر اساطیری فرهنگ ایرانی را کنار گذاشتند، به تفسیر توحیدی عمیق‌تری از هویت خویش دست یافتند و جامعه‌ای اسلامی را بنا نهادند.
۱۱)هویت ایران چگونه بخشی از هویت جهان اسلام شد؟ (شهریور ۹۸ و خرداد ۴۰۲ و خرداد ۴۰۳)
پاسخ: ایرانیان پس از آشنایی با اسلام، عناصر مشرکانه و اساطیری خود را کنار گذاشتند، به تفسیر توحیدی از هویت خویش دست یافتند و با پذیرش عقاید و ارزش‌های اسلامی، ایران به جهان اسلام ملحق گردید و هویت ایرانی بخشی از هویت جهان اسلام شد.
۱۲)نخستین رویارویی‌های قدرت سیاسی و نظامی جوامع غربی چه اثری بر جوامع اسلامی گذاشت؟ (دی ۹۸)
پاسخ: جوامع اسلامی را به خودباختگی فرهنگی دچار ساخت.
۱۳)متفکران ایرانی بعد از دهه سی شمسی، با تدوین کتاب‌های خود به نقد کدام رویکرد فرهنگی غرب پرداختند؟ (دی ۹۸)
پاسخ: نقد رویکرد تقلیدی به فرهنگ غرب و هویت‌های کاذبی که از این طریق ساخته شده بود.
۱۴)دو نمونه از این کتاب‌ها را نام ببرید. (دی ۹۸ و خرداد ۹۹ و شهریور ۹۹ و خرداد ۱۴۰۰ و خرداد ۴۰۳)
پاسخ: «فطرت» و «غرب زدگی»
درس نهم
۱)گزینه مناسب را مشخص کنید
الف) به معنای حاکمیت اکثریت مردم براساس خواست خودشان است. (دی ۹۷ و شهریور ۹۸)
گزینه‌ها:
۱)دموکراسی
۲)لیبرالیسم
۳)جمهوری
۴)استبدادی
پاسخ: دموکراسی
ب) به معنای مباح دانستن همه امور برای انسان‌هاست. (دی ۹۹)
گزینه‌ها:
۱)جمهوری
۲)لیبرال دموکراسی
۳)دموکراسی
۴)لیبرالیسم
پاسخ: لیبرالیسم
پ) فارابی از جوامعی که آرمان‌ها و ارزش‌هایشان الهی و عقلانی نباشد به چه عنوان یاد می‌کند؟ (خرداد ۱۴۰۰)
گزینه‌ها:
۱)جاهله
۲)فاضله
۳)فاسقه
۴)جمهوری
پاسخ: جاهله
ت) در دسته‌بندی فارابی از نظام سیاسی، جامعه‌ای که براساس قوانین الهی شکل می‌گیرد چه نامیده می‌شود؟ (دی ۱۴۰۰ و خرداد ۱۴۰۱)
گزینه‌ها:
۱)مدینه فاضله
۲)جمهوری
۳)دموکراسی
۴)مدینه فاسقه
پاسخ: مدینه فاضله
ث) کدام گزینه به مفهوم اقتدار اشاره دارد؟ (شهریور ۱۴۰۲)
گزینه‌ها:
۱)قدرت مقبول که مشروعیت دارد.
۲)قدرت مقبول که به صورت رسمی پذیرفته شده باشد.
۳)قدرت مشروع که مقبولیت دارد.
۴)قدرت مشروع که به صورت رسمی پذیرفته شده باشد.
پاسخ: قدرت مشروع که به صورت رسمی پذیرفته شده باشد.
ج) نوع تبعیتی که گاندی و استالین همراه با قدرت داشتند چیست؟ (دی ۱۴۰۳)
گزینه‌ها:
تبعیت با رضایت – تبعیت با کراهت
تبعیت همراه با مشروعیت دروغین – تبعیت همراه با مشروعیت حقیقی
تبعیت همراه با مقبولیت اجتماعی – تبعیت همراه با اقتدار
تبعیت همراه با رضایت – تبعیت با کراهت
پاسخ: تبعیت همراه با مشروعیت دروغین – تبعیت همراه با مشروعیت حقیقی
۲)جملات درست و نادرست را مشخص کنید:
الف) ارسطو شش نوع نظام سیاسی را نام برده است. (دی ۹۷)
پاسخ: درست
ب) لیبرالیسم به معنای مباح دانستن همه امور برای انسان‌ها است. (خرداد ۹۸)
پاسخ: درست
پ) نظام سیاسی اگر به ارزش‌های فرهنگی جامعه وفادار بماند، با استفاده از مدیریت سیاسی خود به بسط و توسعۀ فرهنگ کمک می‌کند. (خرداد ۱۴۰۰)
پاسخ:درست
ت) قدرتی که بدون استفاده از تهدید و با رضایت تبعیت کنندگان به دست می‌آید، مقبولیت و مشروعیت دارد. (شهریور ۱۴۰۱)
پاسخ: نادرست
ث) مقبولیت و مشروعیت حقیقی نمی‌توانند با هم باشند. (دی ۱۴۰۱)
پاسخ: نادرست
ج) لیبرال دموکراسی نوعی نظام سیاسی است که با فرهنگ جدید غرب سازگار است. (شهریور ۱۴۰۲)
پاسخ: درست
چ) قدرت اجتماعی یعنی تأثیرگذاری بر اراده دیگران و به خدمت گرفتن کار ارادی دیگران. (دی ۱۴۰۲)
پاسخ: درست
ح) اگر قدرت مخالف با ایدئولوژی‌های ساختگی بشری باشد، مشروعیت دروغین دارد. (خرداد ۱۴۰۳)
پاسخ: نادرست
۳)جای خالی را با کلمات مناسب تکمیل کنید:
الف) دانشمندان علوم سیاسی از نارضایتی مردم از نظام سیاسی لیبرال دموکراسی با عنوان «پارادوکس دموکراسی» یاد کرده‌اند. (خرداد ۱۳۹۸)
ب) کسانی که توان تأثیرگذاری بیشتری بر اراده دیگران دارند، از «قدرت اجتماعی» بیشتری برخوردارند. (خرداد ۱۴۰۰)
پ) قدرتی که با مقبولیت همراه باشد و به صورت رسمی پذیرفته شده باشد «اقتدار» نامیده می‌شود. (شهریور ۱۴۰۰)
ت) هرگاه قدرت برای رسیدن به هدفی معین سازمان پیدا کند، «سیاست» پدید می‌آید. (خرداد ۱۴۰۱)
ث) در دسته‌بندی فارابی از نظام سیاسی، مدینه «فاضله» جامعه‌ای است که بر اساس قوانین الهی شکل می‌گیرد. (دی ۱۴۰۱)
ج) قدرتی که بدون استفاده از تهدید و با رضایت طرف مقابل به دست می‌آید دارای «مقبولیت» است. (دی ۱۴۰۲)
۴)اصطلاحات زیر را تعریف کنید:
لیبرال دموکراسی: (دی ۱۴۰۱)
نوعی نظام سیاسی است که ادعا می‌کند با خواست و اراده اکثریت مردم سازمان می‌یابد. این نظام سیاسی هیچ حقیقت و فضیلتی را به رسمیت نمی‌شناسد و حکومتی دنیوی و این جهانی است.
۵)مفاهیم زیر را توضیح دهید:
لیبرالیسم: (خرداد ۱۴۰۱)
مباح دانستن همه امور برای انسان‌ها.
دموکراسی: (خرداد ۱۴۰۱)
حاکمیت اکثریت مردم بر مدار خواسته‌های آنها.
لیبرال دموکراسی: (خرداد ۱۴۰۱)
حاکمیت دنیوی و این جهانی که هیچ حقیقت و فضیلتی را به رسمیت نمی‌شناسد.
آریستوکراسی: (خرداد ۱۴۰۱)
حاکمیت اکثریت مردم بر اساس حقیقت و فضیلت.
۶)تعاریف زیر مربوط به کدام مفهوم است؟
الف) قدرتی که بدون استفاده از تهدید و با رضایت طرف مقابل به دست می‌آید. (خرداد ۱۴۰۲)
پاسخ: مدار مقبولیت
ب) توان تأثیرگذاری بیشتر بر اراده دیگران. (خرداد ۱۴۰۲)
پاسخ: قدرت اجتماعی
پ) قدرتی که با مقبولیت همراه باشد و به صورت رسمی پذیرفته شده باشد. (خرداد ۱۴۰۲)
پاسخ: اقتدار
ت) خواست و اراده کسانی که قدرت بر آنها اعمال می‌شود. (خرداد ۱۴۰۲)
پاسخ: مقبولیت قدرت
۷) عبارت مناسب را از داخل پرانتز انتخاب کنید:
الف) تنها راه تأثیر گذاشتن بر اراده دیگران و به خدمت گرفتن فعالیت ارادی ایشان، جلب «تبعیت» آنهاست. (خرداد ۱۴۰۳)
ب) قدرتی که بدون استفاده از تهدید و با رضایت تبعیت‌کنندگان به دست می‌آید، «مقبولیت» دارد. (شهریور ۱۴۰۳)
۸) پاسخ کوتاه دهید:
الف) دوملاک نظام سیاسی از دیدگاه فارابی چیست؟ (شهریور ۹۸)
پاسخ: دین مدار و دنیا مدار
ب) چه نوع قدرتی دارای مقبولیت است؟ (دی ۹۸)
پاسخ: قدرتی که بدون استفاده از تهدید و رضایت تبعیت‌کنندگان به دست می‌آید.
پ) منظور از اقتدار چیست؟ (دی ۹۹)
پاسخ: قدرتی که با مقبولیت همراه باشد و به صورت رسمی پذیرفته شده باشد.
ت) در آموزه‌های اسلامی عبادات چه هنگامی ارزش بیشتری می‌یابند؟ (خرداد ۱۴۰۰)
پاسخ: هنگامی که بعد اجتماعی وسیع‌تری پیدا می‌کند.
ث) ارسطو حکومتی را که در آن اکثریت بر اساس حقیقت و فضیلت حضور و فعالیت دارند چه می‌نامد؟
پاسخ: جمهوری
ج) تنها راه تأثیر گذاشتن بر اراده دیگران چیست؟
پاسخ: جلب تبعیت افراد
چ) ارسطو حکومتی را که در آن اکثریت براساس خواسته‌ها و تمایلات خود حاکمیت دارند چه می‌نامد؟ (شهریور ۱۴۰۲)
پاسخ: دموکراسی
درس دهم
۱) گزینه مناسب را مشخص کنید:
الف) افزایش جمعیت یک جامعه زمینه ساز گسترش چه عامل مهمی است؟ (دی ۹۷)
۴) گسترش جمعیت جوان
۳)گسترش فرهنگ
۲)گسترش شهرنشینی
۱)گسترش وضع اقتصاد
پاسخ: (گزینه ۳)
ب) هرچه حاملان وعاملان یک فرهنگ بیشتر باشد چه تاثیری بر آن فرهنگ دارد؟ (شهریور ۹۸)
۲) فرهنگ گسترش پیدا می‌کند
فرهنگ متزلزل می‌شود
فرهنگ عقب مانده‌تر می‌شود
گزینه دیگر: به ضدفرهنگ تبدیل می‌شود
پاسخ: فرهنگ گسترش پیدا می‌کند (گزینه ۲)
پ) کدام یک از گزینه‌های زیر راه گسترش فرهنگ نیست؟ (دی ۹۹)
۴) اصلاح کردن
عمل کردن
شناختن
پذیرفتن
پاسخ: اصلاح کردن (گزینه ۴)
ت) در چه صورت فرهنگ گسترش بیشتری می‌یابد؟ (شهریور ۱۴۰۰)
دنیوی باشد
بعد اقتصادی مطلوبی داشته باشد
دینی باشد
۱)حاملان و عاملان آن بیشتر باشند
پاسخ: حاملان و عاملان آن بیشتر باشند (گزینه ۱)
ث) کدام مورد از ویژگی‌های اقتصاد وابسته به نفت نیست؟ (دی ۱۴۰۱)
-
-
تولید ملی شکننده و ضعیف
-
ایجاد درآمد هنگفت و بدون زحمت
-
رفاه اقتصادی ناشی از رواج کسب و کار
-
احساس رفاه در کوتاه مدت
پاسخ: رفاه اقتصادی ناشی از رواج کسب و کار (گزینه ۴)
-
ج) بسط و گسترش یک جامعه از طریق ……………. صورت می‌گیرد. (خرداد ۱۴۰۳)
۴) رشد اقتصاد
۳)گسترش فرهنگ
۲)سیاست‌های جمعیتی
۱)تسلط بر جوامع دیگر
پاسخ: رشد اقتصاد (گزینه ۴)
چ) کدام گزینه از ویژگی‌های اقتصاد مقاومتی نیست؟ (شهریور ۱۴۰۳)
-
-
حضور فعال و موثر در تعاملات جهانی
-
تکیه بر ظرفیت‌های مولد مردمی و دولتی
-
روحیه خلاقیت و نوآوری
-
احساس رفاه بیشتر در کوتاه مدت
پاسخ: احساس رفاه بیشتر در کوتاه مدت (گزینه ۳)
-
۲) جملات درست و نادرست را مشخص کنید:
رفاهی که از درآمدهای نفتی بوجود می‌آید پایدار است. (نادرست – خرداد ۹۸)
شناخت فرهنگ، پذیرش و عمل به آن صرفاً از عهدة افراد و اعضای جامعه برمی‌آید. (درست – خرداد ۱۴۰۰)
از کارکردهای مهم خانواده تامین جمعیت است. (درست – شهریور ۱۴۰۰)
اولین شرط بقای هر جامعه، اقتصاد قوی و پیشرفته آن است. (نادرست – خرداد ۱۴۰۱)
غرب، شیوه‌های اقتصادی سازگار با اقتصاد سرمایه‌داری را در سراسر جهان نابود می‌کند. (نادرست – شهریور ۱۴۰۱)
هرچه حاملان و عاملان فرهنگ و معانی آن بیشتر باشند، امکان تحول فرهنگی بیشتر است؟ (نادرست – دی ۱۴۰۱)
کاهش بیش از حد رشد سالانه جمعیت در سال‌های اخیر، تغییر و بازنگری در سیاست افزایش جمعیت را ضروری ساخت. (نادرست – دی ۱۴۰۳)
۳) جای خالی را با کلمات مناسب تکمیل کنید:
اولین شرط بقای هر جامعه جمعیت آن است. (دی ۹۷)
عامل اصلی هویت‌یابی افراد و جوامع غربی سرمایه‌داری است. (دی ۱۴۰۳ و خرداد ۱۴۰۰)
غرب، هویت خود را بر اساس اقتصاد شکل می‌دهد و سرمایه‌داری عامل اصلی هویت‌یابی افراد و جوامع غربی است. (خرداد ۱۴۰۲)
کاهش بیش از حد رشد سالانه جمعیت در سال‌های اخیر، تغییر و بازنگری در سیاست کاهش جمعیت را ضروری ساخت. (شهریور ۱۴۰۲)
راه حل‌های نظام سیاسی برای حل مشکلات جمعیت سیاست‌های جمعیتی نامیده می‌شود. (شهریور ۱۴۰۳)
وقتی یک جامعه با کاهش یا افزایش جمعیت روبرو می‌شود، نظام سیاسی آن برای حل مشکل جمعیت چاره‌اندیشی می‌کند. (دی ۱۴۰۳)
۴) اصطلاحات زیر را تعریف کنید:
سیاست‌های جمعیتی:
وقتی یک جامعه با کاهش یا افزایش جمعیت مواجه می‌شود، نظام سیاسی آن برای حل مشکل جمعیت چاره‌اندیشی می‌کند و با همراهی مردم راه‌حل‌هایی را به اجرا در می‌آورد که سیاست‌های جمعیتی نامیده می‌شود.
۵) پاسخ کوتاه دهید:
هویت جوامع غربی بر چه اساسی شکل می‌گیرد؟ (شهریور ۹۸)
جواب: اقتصاد
انواع سیاست‌های جمعیتی را نام ببرید. (خرداد ۱۴۰۰)
جواب: افزایش‌دهنده یا کاهش‌دهنده جمعیت
تدابیر و راه‌حل‌هایی که برای حل مشکل جمعیتی اندیشیده می‌شود چه نام دارد؟ (شهریور ۱۴۰۰ و دی ۱۴۰۲)
جواب: سیاست‌های جمعیتی
چرا کشورهای سلطه‌گر غرب جنگ اقتصادی تمام عیاری علیه کشور ما به راه انداخته‌اند؟ (خرداد ۱۴۰۱)
جواب: زیرا پاشنه آشیل ایران اسلامی را اقتصاد می‌دانند.
کشورهای غربی پاشنه آشیل ایران اسلامی را چه می‌دانند؟ (دی ۱۴۰۱)
جواب: اقتصاد
به اهمیت چه موضوعی اشاره دارد: پیامبر اسلام روز محشر به کثرت پیروان خود مباهات می‌کند؟ (خرداد ۱۴۰۲)
جواب: جمعیت مناسب
سیاست‌های جمعیتی در چند جهت است؟ نام ببرید. (خرداد ۱۴۰۳)
جواب: افزایش و کاهش جمعیت
۶) اقتصاد مقاومتی چیست؟ (دی ۹۷)
پاسخ: اقتصادی پیشرفته، مستقل و مستحکم است که با اعتقاد به تعالیم اسلام و تکیه بر دانش و فناوری، هویت اقتصادی نوینی برای ایران می‌سازد.
۷) چهار مورد از ویژگی‌های اقتصاد مقاومتی را بنویسید. (خرداد ۹۸)
پاسخ:اقتصادی پیشرفته، مستقل و مستحکم – اعتقاد به تعالیم اسلام – تکیه بر دانش و فناوری – خودکفا بودن، روحیه جهادی، خلاقیت، نوآوری، درون‌زایی در عین برون‌گرایی.
۸)منظور از سیاست‌های جمعیتی چیست؟ (خرداد ۹۸ و دی ۹۸)
پاسخ: وقتی یک جامعه با کاهش یا افزایش جمعیت مواجه می‌شود، نظام سیاسی آن برای حل مشکل جمعیت چاره‌اندیشی می‌کند و با همراهی مردم راه‌حل‌هایی را به اجرا در می‌آورد که سیاست‌های جمعیتی نامیده می‌شود.
۹)چرا رفاه حاصل از اقتصاد تک‌محصولی پایدار نیست؟ (شهریور ۹۸)
پاسخ: زیرا اقتصاد تک‌محصولی وضعیتی ناپایدار به وجود می‌آورد که زمینه سوءاستفاده قدرت‌های جهانی را فراهم می‌کند؛ آنها از این ضعف اقتصادی به عنوان ابزاری برای فشار آوردن به جامعه استفاده می‌کنند.
۱۰) فرهنگ در چه شرایطی بیشتر گسترش می‌یابد؟ (دی ۹۸)
پاسخ: وقتی حاملان و عاملان یک فرهنگ بیشتر باشند، آن فرهنگ بیشتر گسترش می‌یابد.
۱۱)چهار مورد از عوامل کاهش جمعیت و سالمندی جمعیت در غرب را بنویسید. (خرداد ۹۹)
پاسخ: بالا رفتن سن ازدواج، افزایش بی‌ثباتی، فروپاشی خانواده‌ها و طلاق، رفاه‌زدگی، مصرف‌گرایی، هزینه‌پنداشتن فرزندان.
۱۲) آسیب‌های مبتنی بر اقتصاد نفتی را بنویسید. (خرداد ۹۹ و دی ۱۴۰۳)
پاسخ:
شکل‌گیری تولید ملی ضعیف و شکننده
در کوتاه مدت احساس رفاه بیشتری به ارمغان می‌آورد اما پایدار نیست
وضعیت شکننده‌ای به وجود می‌آورد که زمینه سوءاستفاده قدرت‌های جهانی را فراهم می‌آورد
دولت بزرگی به وجود می‌آید که می‌کوشد به کمک درآمدهای نفتی و نه رواج کسب و کار، رفاه اقتصادی را تامین کند
۱۳)کاهش جمعیت یک جامعه چه تاثیراتی برهویت آن جامعه دارد؟ (دی ۱۴۰۲)
پاسخ: کاهش جمعیت یک جامعه به محدود شدن گسترة فرهنگ آن منجرمی شود و امکان تسلط جوامع و فرهنگ های دیگر برآن جامعه را
فراهم می آورد از این رو تأمین جمعیت مناسب برای یک جامعه، مسئله ای هویتی است.
۱۴)انواع تحریم های اقتصادی نفتی و مالی قدرت های جهانی علیه کشورما ، به چه دلایلی اتخاذ شده است؟ (خرداد ۱۴۰۳)
پاسخ: اولا درآمدنفتی کشور را محدود کند ، ثانیا از انتقال آن به کشور ممانعت ورزند.
۱۵)حمایت از تولید ملی ، جهت تحقق اقتصادمقاومتی به چه معناست؟ (خرداد ۱۴۰۲)
الف)یکی از وظایف دولت یا تولیدکننده را در این زمینه بنویسید.
پاسخ: حمایت ازتولید ملّی یعنی کمک به صنعت کشور برای تولید کالایی با کیفیت و قیمت مناسب . وظیفه دولت : ارائۀ تسهیلات به تولید کننده،ممنوعیت واردات کالاهایی که مشابه داخلی دارند، افزایش تعرفه های گمرکی بر کالاهای وارداتی . وظیفه تولید کنندگان : سودجویی و فرصت طلبی را کنار بگذارد و خدمت به مردم و جامعه را هدفی مهم بداند.
