شستشوی گوش چه زمانی انجام می‌شود و آیا شستشوی گوش ضرر دارد؟

ستاره | سرویس سلامت – ممکن است برای شما هم پیش آمده باشد که با گرفتگی گوش مواجه شوید و در شنیدن صداها دچار اختلال گردید. این گرفتگی به دلیل تجمع جرم‌ها و یا به اصطلاح موم‌های داخل گوش است که بیشتر به هنگام سرماخوردگی رخ می‌دهد. معمولا در این مواقع به سراغ قطره شستشوی گوش می‌روید و یا از گوش‌ پاک‌کن استفاده می‌کنید اما بهتر است بدانید این راه‌حل‌ها گاهی اوقات اوضاع را بدتر کرده و ممکن است به گوش شما صدمه وارد کنند. در این مواقع بهترین کار مراجعه به پزشک است.

چرا گوش‌هایمان جرم می‌گیرند؟

جرم گوش برای گوش همانند اشک چشم برای چشم بسیار پرفایده است و سلامت گوش را تضمین می‌کند؛ بنابراین تخلیه آن در مواقع عادی توصیه نمی‌شود. گفتیم در مواقع عادی چون این ماده گاهی مضر می‌شود و زمانی که بیش از حد ترشح شود راه شنوایی را مسدود می‌کند. در این زمان است که باید به پزشک متخصص مراجعه شود تا شستشوی گوش را برای شما انجام دهد و جرم گوش به شکل صحیح تخلیه شود.

جرم گوش در حالت عادی نه آنقدر کم است که گوش را دچار خارش کند و نه آنقدر زیاد که منجر به کاهش شنوایی شود. این ماده وظیفه نرم‌کردن پوست گوش و جلوگیری از خارش و خشکی پوست گوش را دارد و از ورود حشرات به داخل گوش جلوگیری می‌کند. در واقع اگر به اندازه کافی داخل گوشتان جرم وجود داشته باشد، یعنی گوشتان خیلی هم سالم و نرمال است. اگر جرم گوش مرتب تمیز شود، گوش دچار خشکی و عفونت می‌شود.

آیا باید گوش را مرتب تمیز کنیم؟

در حالت عادی گوش نیاز به تمیز کردن ندارد ولی اگر جرم بیش از حد باشد باید آن را تخلیه کرد؛ البته این کار به دست متخصص انجام می شود و افراد نباید خودسرانه افدام به تخلیه جرم گوش کنند. متاسفانه بیشتر افراد عادت دارند با استفاده از گوش پاک کن که خود منبع آلودگی است و یا اشیای دیگر جرم گوش خود را تمیز کنند؛ این کار نه تنها کمکی به آنها نمی‌کند بلکه باعث بیشتر شدن جرم گوش و فرو رفتن آن در انتهای کانال می‌شود تا حدی که متخصص به سختی می‌تواند آن را تخلیه کند. درست این است که تنها زمانی گوش را تمیز کنیم که تجمع جرم در گوش به حد مشکل ساز بودن رسیده باشد.

این مشکلات عبارتند از

• گوش درد، پر شدن داخل گوش به طوری که احساس کنید گوشتان کیپ شده است
• کم شدن قدرت شنوایی که روز به روز نیز افزایش پیدا کند
• سوت کشیدن داخل گوش
• خارش، بوی نامطبوع یا خروج بیش از حد ترشحات از گوش به بیرون
• سرفه کردن

چرا نباید از گوش‌ پاک‌کن استفاده کنیم؟

زمانیکه سر پنبه‌ای و پهن گوش پاک‌کن را داخل گوش فرو می‌کنید، یا دستمال کاغذی را لوله می‌کنید و آن‌ را در گوشتان پیچ و تاب می‌دهید، در واقع خودتان دستی دستی جرم‌های گوشتان را هل می‌دهید جلوی پرده گوش تلمبار می‌کنید و با این کار شستشوی گوش را سخت‌تر می‌کنید. واضح است بعد از مدتی قدرت شنوایی‌‌تان کاهش می‌یابد.

بهترین روش خانگی برای شستشوی گوش

برای تمیز کردن و یا شستشوی گوش ابتدا سطح خارج آن‌ را با یک پارچه تمیز پاک کنید. هیچ چیزی داخل گوش خود فرو نکنید. بیشتر موارد گرفتگی داخل مجرای گوش با درمان خانگی قابل رفع شدن است. روزی چند قطره روغن معدنی، روغن بچه یا گلیسیرین را داخل گوش خود بچکانید تا جرم‌های داخل گوش نرم شوند.

شستشوی گوش با سرنگ آب رایج‌ترین کاری است که برای خارج کردن جرم از گوش انجام می‌شود. این کار را می‌توانید داخل منزل هم انجام دهید و خیلی تخصص نمی‌خواهد. بهتر است محلولی که به داخل گوش پمپاژ می‌کنید حاوی آب ولرم و نمک (به مقدار کم) باشد.

نکته: اگر به بیماری دیابت دچار هستید، سیستم ایمنی بدنتان ضعیف است یا پرده گوشتان سوراخ شده است از شستشوی گوش با سرنگ آب اکیداً خودداری کنید.

روش‌های شسشوی گوش توسط پزشک

معمولا گوش به دو روش توسط پزشک شستشو داده می‌شود

روش اول

از راه مکش به وسیله ساکشن که بهترین روش است و کاربرد بیشتری دارد. به این صورت که ابتدا بیمار به مدت سه تا چهار روز مرتب از قطره «گلیسیرین فنیکه» برای چرب کردن گوش استفاده می‌کند تا جرم‌ها حالتی نرم پیدا کنند و تخلیه‌شان راحت‌تر شود. سپس پزشک با دستگاه ساکشن جرم نرم‌شده را از گوش خارج می‌کند. فشار این دستگاه استاندارد است و به گوش آسیب نمی‌رساند.

روش دوم

در روش دیگر که معمولاً کمتر انجام می‌شود، ‌ متخصص با شستشوی گوش با آب استریل و یا آبی که داخل آن مواد ضدعفونی ریخته شده است جرم‌ها را تخلیه می‌کند. این روش در ۱۰ تا ۱۵ درصد از بیماران انجام می‌شود؛ یعنی زمانی که بیمار به خوبی از قطره گلیسیرین استفاده نکرده؛ بنابراین جرم به خوبی چرب نشده و سفت مانده است و امکان تخلیه با ساکشن وجود ندارد. در این شرایط پزشک مجبور به شستشوی گوش است. با این حساب، طرز استفاده صحیح از قطره اهمیت زیادی دارد.

توصیه‌های مراقبتی

1. اگر زیاد شنا می‌کنید و آب زیاد به داخل گوشتان می‌رود برای پیشگیری از آلودگی گوش بهتر است پس از شنا و حمام به وسیله باد گرم سشوار گوشتان را خشک کنید. برای این کار بهتر است لاله گوش را به سمت بالا و پایین بکشید تا کانال باز شود و به مدت دو دقیقه آن را خشک کنید.
2. اگر زمانی که از خواب بیدار می‌شوید متوجه شدید مایعی از گوشتان بالشتان را کثیف کرده بدانید که گوشتان دچار عفونت خارجی شده و ربطی به جرم آن ندارد. خروج هر گونه جرم مایع از گوش نشان دهنده عفونی شدن آن است و باید هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید.
3. از دستکاری کردن گوش خودداری کنید و از گوش پاک‌کن برای تمیز کردن گوش استفاده نکنید زیرا نیازی به این کار وجود ندارد.
4. جرم گوش نیازی به تمیز کردن ندارد و وجود آن در گوش ضروری است. در صورت غیرطبیعی شدن آن فقط پزشک حق دارد آن را تخلیه کند؛ بنابراین اگر خودسرانه آن را تمیز کنید، شرایط را بدتر کرده، ‌ تخلیه جرم توسط پزشک سخت‌تر می‌شود.
5. اگر سیگار می‌کشید با روش‌های مختلف مانند ترک سیگار با داروی یا گیاهی و یا ترک سیگار با آمادگی روانی آن را کنار بگذارید. افرادی که سیگار می‌کشند، بیشتر مستعد آلودگی‌های گوش و ازدیاد جرم گوش هستند.
6. از مصرف لوازم آرایش تقلبی خودداری کنید زیرا این محصولات حساسیت ایجاد می‌کنند و موجب خارش و خشکی گوش و در نتیجه کاهش جرم گوش می‌شوند.
7. از قرار گرفتن در معرض گرد و غبار خودداری کنید و اگر مجبور به قرار گرفتن در چنین فضاهایی هستید، حتماً از پنبه استفاده کنید.
8. ریختن یک تا دو قطره محلول گلیسیرین ماهانه در گوش باعث می‌شود از انسداد جرم‌ها جلوگیری شود.
9. اگر گوش دچار انسداد شد، به هیچ وجه تلاش نکنید موم را با استفاده از چوب و گوش پاک‌کن بیرون بکشید زیرا باعث انسداد بیشتر و عفونت گوش می‌شود.
10. به هیچ وجه اقدام به شستشوی گوش نکنید، به خصوص اگر بیمار کودک است و همراه با گرفتگی گوش علائمی نظیر تب و گوش درد نیز دارد.
11. برای کاهش درد می‌توانید از قرص استامینوفن استفاده کنید.
12. پس از ریختن قطره گلیسیرین در گوش ۲۰ دقیقه استراحت کنید تا قطره کاملاً جرم‌ها را چرب و آماده تخلیه کند و سپس به شستشوی گوش بپردازید.

13. از آنجا که انسداد گوش و فشار به آن می‌تواند منجر به پارگی پرده گوش نیز شود، این موضوع را سرسری نگیرید و هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید.