نویسنده: ریحانه نعمتی
بروزرسانی: 1 اسفند 1403
ایرج رضایی دوبلور، از تولد تا درگذشت
ایرج رضایی، نامی که در عرصه دوبله و صداگذاری ایران همیشه با احترام و ستایش یاد می‌شود، در مهرماه سال ۱۳۱۴ در روستای گوراب، بخش آسارای کرج به دنیا آمد. او که به عنوان یکی از پیشگامان صنعت دوبله ایران شناخته می‌شود، فعالیت حرفه‌ای خود را در زمینه دوبله از سال ۱۳۳۸ آغاز کرد.
ایرج رضایی دوبلور بااستعدادی بود که توانست با استفاده از صدای خاص و منحصر به فرد خود، شخصیت‌های متعددی را به زبان فارسی زنده کند. او پس از بیش از دو دهه تجربه در حوزه دوبله، از سال ۱۳۵۸ به عنوان مدیر دوبلاژ نیز وارد صحنه شد و نقش کلیدی در ارتقای کیفیت دوبله در ایران ایفا کرد.
رضایی گوینده‌ای باسابقه بود که صدای او را در بسیاری از آثار داخلی و خارجی می‌توان شنید. از جمله پروژه‌های معروف او می‌توان به دوبله سریال «ارتش سری» و کارتون «معاون کلانتر» اشاره کرد که هر دو از سریال‌های شناخته شده و محبوب در زمان خود بودند.
در نهایت، ایرج رضایی، هنرمند پیشکسوت دوبله ایران، در سن ۸۹ سالگی به علت کهولت سن در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ از دنیا رفت.
والدین، همسر و فرزندان ایرج رضایی
ایرج رضایی، فرزند محمدرضا رضایی، یک کشاورز سخت‌کوش و زینب رضایی، معلمی فداکار بود. این محیط سرشار از تلاش و ادب، نقش عمیقی در شکل‌گیری شخصیت و عشق ایرج رضایی به هنر و ادبیات ایفا کرد.
در سال ۱۳۳۸، ایرج رضایی با فرح‌استارا رضایی، معلمی که همچون مادرش در آموزش و پرورش مشغول بود، ازدواج کرد. حاصل ازدواج آنها چهار فرزند بود که هر کدام به شیوه‌ای منحصر به فرد، میراث هنری و انسانی ایرج رضایی را زنده نگه داشتند.
محمدرضا رضایی، فرزند اول، به عنوان مهندس عمران در پروژه‌های ساختمانی و عمرانی کشور فعالیت می‌کند.
مهدی رضایی، فرزند دوم، پزشک متخصص، است.
زهرا رضایی، فرزند سوم، در عرصه آموزش و پرورش مشغول به کار است.
سیمین رضایی، فرزند چهارم، به عنوان نوازنده و آهنگساز، در عرصه موسیقی حضوری درخشان دارد.
فعالیت‌های هنری ایرج رضایی از دوبله تا مدیریت دوبلاژ و فیلمنامه نویسی
نقش هایی که ایرج رضایی صدا پیشه آنها بود
او با استعداد خاص خود، حضوری تأثیرگذار در عرصه دوبله ایجاد کرد و به جای بازیگران سرشناسی چون باد اسپنسر در فیلم «آس برنده»، رابرت دووال در نسخه کلاسیک «شهامت واقعی»
ریچارد هریس در «رابین و ماریان»، و پیتر سلرز در کمدی معروف «پارتی» صحبت کرد. از جمله نقش‌های برجسته او می‌توان به صدای هرکول پوارو در سریال معمایی «پوارو» با بازی دیوید سوشی اشاره کرد. در سریال «ارتش سری»، صدای آلبرت فواره با بازی برنارد هپتون و «دایی بیللئو جی کارول» در «برف‌های کلیمانجارو» نیز از جمله آثار اوست.
صدای ارج رضایی نه تنها در فیلم‌های خارجی، بلکه در آثار داخلی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. ایرج رضایی در مختارنامه صدای محمدبن حنفیه را با بازی محمدرضا شریفی‌نیا زنده کرد، که یکی از نقش‌های کلیدی این سریال تاریخی است. او در فیلم «محمد رسول الله» به کارگردانی مجید مجیدی، صدای یاسر (پدر عمار) را با بازی ایون سولونرسالت اجرا نمود.
آثاری که رضایی در آنها مدیر دوبلاژ بود
ایرج رضایی همچنین سرپرستی گویندگی آثار سینمایی ایرانی همچون «بلندی‌های صفر»، «بازیچه»، «تماس شیطانی»، «وسوسه»، «مسافران مهتاب»، «بی‌پناه»، «پدربزرگ»، «فرمان» و «مرز» را بر عهده داشت که همه این فیلم‌ها، با مدیریت صوتی او، به آثاری پرفروغ تبدیل شدند که در حافظه سینمای ایران جایگاه ویژه‌ای دارند.
در کنار این فعالیت‌ها، رضایی با سرپرستی گویندگی فیلم‌های خارجی نیز چهره‌ای تأثیرگذار در دوبله بین‌المللی بود. او با هنر خود توانست جلوه‌های هنری آثار جهانی چون «جدال در اوکی کرال»، «برف‌های کلیمانجارو» و «آسمان‌خراش جهنمی»، را برای مخاطبان ایرانی زنده کند.
نویسندگی و فیلمنامه های مرحوم ایرج رضایی
این دوبلور باسابقه علاوه بر فعالیت‌های درخشانش در حوزه دوبله، تجربه نوشتن فیلمنامه را نیز در کارنامه هنری خود دارد. فیلم‌نامه‌های شاخصی چون «بهار در پاییز»، «حریص» و «قصه ماهان» به قلم ایرج رضایی، آثار ارزشمندی در سینمای پس از انقلاب ایران به حساب می‌آیند.
مستند “زاده مهر” درباره ایرج رضایی، صدای ماندگار دوبله
در مراسم رونمایی از مستند «زاده مهر» به کارگردانی ابوالفضل توکلی، که در تاریخ ۱۶ شهریورماه ۱۳۹۵ برگزار شد، ایرج رضایی دوبلور برجسته ایرانی، با اشاره به ۵۵ سال فعالیت خود در عرصه دوبله، اظهار داشت: «صحبت درباره این مسیر طولانی و پر فراز و نشیب در چند دقیقه، کاری دشوار است. اما آنچه را که با اطمینان می‌توانم بگویم این است که هنوز همان عشق ۵۵ سال پیش را به دوبله در دلم حفظ کرده‌ام.»
وی در ادامه گفت: «قبل از انقلاب، دوبله به نوعی تحقیر می‌شد و جایگاه واقعی خود را در صنعت سینما و تلویزیون نداشت. اما امروزه، خوشبختانه این هنر به بها و ارزش خاصی دست یافته است.» ایرج رضایی همچنین تأکید کرد که: «دوبله تنها خواندن جملات به زبان فارسی نیست؛ بلکه هنر انتقال مناسب حس و حال از طریق کلام است. نباید فراموش کرد که نه هر کسی که جمله‌ای را به فارسی می‌خواند، دوبلور محسوب می‌شود. »
این سخنان ایرج رضایی، نشان‌دهنده عشق عمیق وی به این هنر است. نام او همواره به عنوان الگویی برای نسل جدید دوبلوران کشورمان مطرح خواهد بود.
