جواب سوالات علوم نهم؛ فصل اول کامل و فعالیت های درس ۱

فصل اول کتاب علوم نهم با عنوان “مواد و نقش آن ها در زندگی”، یکی از فصل‌های مهم این کتاب است که برای پیدا کردن تسلط کافی بر مطالب آن، لازم است سوال و جواب‌های بیشتری از این فصل را مطالعه کنید. بخش محتوای کمک درسی ستاره، سوالات متن درس فصل اول علوم نهم به همراه جواب‌های تشریحی همچنین فعالیت‌های کتاب درسی را برای شما آماده کرده است که به شما کمک می‌کند با آمادگی کامل سر جلسه امتحان حضور پیدا کرده و از این فصل نمره عالی بگیرید.

۱- دو گروه اصلی مواد را نام ببرید؟

جواب:

۱) موادخالص

۲) موادمخلوط

۲- دو دسته از مواد خالص را نام ببرید؟

جواب:

۱) عنصر

۲) ترکیب

۳- علاوه بر تقسیم بندی مواد به خالص و مخلوط می‌توان آن‌ها را به چند گروه دیگر تقسیم کرد؟

جواب:

۱) موادطبیعی

۲) مصنوعی

۴- دو دسته ی عنصر ها را نام ببرید؟

جواب:

۱) فلز

۲) نافلز

۵- عنصر و ترکیب را به همراه مثال تعریف کنید:

جواب:

عنصر: موادی که از یک نوع اتم ساخته شده است؛ به عنوان مثال: نقره خالص

ترکیب: از دو یا چند نوع اتم تشکیل شده است؛ به عنوان مثال :هوا= اکسیژن + نیتروژن

۶- اولین فلز استخراج شده از سنگ معدن چیست؟

جواب: فلز مس

۷- ویژگی های عنصرمس را نام ببرید:

جواب:

۱) مس فلزی جامد است.
2) سطح براق و سرخ رنگ دارد.
3) سخت و چکش خوار است.
4) رسانای جریان برق و گرما است.
5) اولین فلز استخراج شده از سنگ معدن است.
6) فلز مس از طریق ذوب سنگ معدن آن در دمای بالا به دست می‌آید و نقش مهمی در صنعت کشور دارد.

۸- کاربرد‌های  مس را نام ببرید:

جواب:

۱) پختن غذا
2) قابلیت مفتول شدن
3) سیم کشی ساختمان
4) رسانایی الکتریکی زیاد
5) مقاومت در برابر خوردگی

۹- اولین معدن فلز مس چه نام دارد؟

جواب: معدن مس سرچشمه

۱۰- معادله نوشتاری تولید مس اکسید را بنویسید؟

جواب: مس اکسید گاز اکسیژن + فلز مس

۱۱- معادله‌ی نوشتاری تولید آهن اکسید را بنویسید؟

جواب: آهن اکسید گاز اکسیژن + فلزآهن

۱۲- اگر یک تکه ……… را روی شعله چراغ بگیرید، به سرعت می‌سوزد و نور خیره کننده‌ای تولید می‌کند.

جواب: نوار منیزیم

۱۳- چرا از مس به جای آهن در ساختن ظروف استفاده می‌گردد؟

جواب: چون میل ترکیبی مس با اکسیژن کمتر از آهن است.

۱۴- فلز‌ها واکنش پذیری یکسانی ندارند. (مثال بزنید)

جواب:

واکنش پذیری کند با اکسیژن مثل فلز آهن و مس.

واکنش پذیری تند با اکسیژن مثل منیزیم.

بدون واکنش مثل طلا.

۱۵- یک مخلوط گازی و همگن را نام ببرید؟

جواب: هوا

۱۶– مهم‌ترین اجزای تشکیل دهنده‌ی هوا را نام ببرید؟

جواب: نیتروژن و اکسیژن و آرگون و کربن دی اکسید

۱۷- فرمول شیمیایی اکسیژن و ازون را بنویسید؟

جواب:

اکسیژن: O2 دو اتمی ماده‌ی خالص عنصر نافلز

اوزون: O3سه اتمی ماده‌ی خالص عنصر نافلز

۱۸- گاز ازون چه فایده ای دارد؟

جواب: از رسیدن پرتو‌های پر انرژی و خطرناک فرابنفش جلوگیری می‌کند.

۱۹- اوزون چیست و نقش آن را بیان کنید؟

جواب: گاز اوزون با فرمول ۱۳ در لایه‌های بالایی زمین وجود دارد. گاز اوزون از رسیدن پرتوهای پرانرژی و خطرناک فرابنفش به زمین جلوگیری می‌کند و به صورت یک لایه محافظ عمل می‌کند.

۲۰- هدف از رسم آرایش اتمی چیست؟

جواب:

۱) تعداد الکترون‌های مدار آخر هر اتم
۲) جایگاه اتم در جدول تناوبی

۲۱- کاربرد فسفر و کربن را بیان کنید؟

جواب: گاز نیتروژن به عنوان ماده اولیه برای تولید آمونیاک به کار می‌رود، آمونیاک نیز در تهیه کودهای شیمیایی و مواد منفجره کاربرد دارد.

۲۲- چرخه نیتروژن چیست؟

جواب: به گردش مداوم نیتروژن بین خاک، آب، هوا و موجودات زنده چرخه نیتروژن می‌گویند.

۲۳- کاربرد گاز نیتروژن را بیان کنید؟

جواب: از کربن در ساخت مداد و از فسفر در کبریت سازی استفاده می‌شود.

۲۴- فرمول شیمیایی سولفوریک اسید را بنویسید؟

جواب: H2so4

۲۵- کاربرد‌های سولفریک اسید را بنویسید؟

جواب: کود شیمیایی – کفش – مواد شوینده – رنگ خودرو – باتری – رنگ

۲۶-در اسید سولفوریک چه عناصری وجود دارد؟

جواب: هیدروژن – گوگرد – اکسیژن

۲۷- یتروژن در طبیعت چند اتمی است؟

جواب: دو اتمی

۲۸- سدیم چیست؟

جواب: سدیم فلزی جامد است که با آب و اکسیژن به شدت واکنش می‌دهد و از این رو بسیار واکنش پذیر است.

۲۹- معادله‌ی شیمیایی تولید آمونیاک را بنویسید؟

جواب: گاز آمونیاک گاز هیدروژن + گاز نیتروژن

۳۰- برخی کاربردهای کلر و ترکیب های آن را بنویسید.

جواب:

۱) جرم‌گیری
۲) ضدعفونی کننده آب
3) تهیه هیدروکلریک اسید
4) کشاورزی

۳۱- کدام یک جز شبه فلزات به شمار می‌روند؟ (منیزیم – سیلسیم – پلاتین)

جواب: سیلسیم، شبه فلز، یک عنوان برای طبقه‌بندی عناصر شیمیایی است که به عناصری اطلاق می‌گردد که خواصشان میان فلز و نافلز است شبه فلز‌ها معمولا نیمه رسانا هستند.

۳۲- دو کاربرد گاز آمونیاک را بیان کنید؟

جواب: تهیه‌ی کود شیمیایی و مواد منفجره

۳۳- چرا طبقه‌بندی‌ها مطالعه‌ی عنصر‌ها را آسان می‌کند؟

جواب: زیرا عنصر‌هایی که در یک طبقه قرار می‌گیرند خواص نسبتا یکسانی دارند.

۳۴- پلیمر را به همراه مثال تعریف کنید.

جواب:

تعریف پلیمر: دسته‌ای از درشت مولکول‌ها که از هزاران واحد – کوچک‌تر به نام (مونومر) این مونومرها می‌توانند یکسان باشند، مانند گلوکز در ساختار سلولز ونشاسته و یا یکسان نباشند مانند ۶۲ نوع آمینواسید در ساختار پروتئین‌ها ساخته شده‌اند.

۳۵- انواع پلیمر را به همراه مثال نام ببرید:

جواب:

پلیمر طبیعی: مانند پروتئین پشم ابریشم پنبه سلولز گلیکوژن نشاسته هموگلوبین روغن زیتون
پلیمر غیر طبیعی (مصنوعی): مانند پلاستیک تفلون پی وی سی و…

۳۶- مثال‌هایی از پلیمرهای طبیعی را نام ببرید.
جواب: پشم، ابریشم و پنبه.

 ۳۷- معایب استفاده از پلاستیک‌ها چیست؟

جواب:
1) پلاستیک‌ها در محیط زیست به راحتی تجزیه نمی‌شوند و برای مدت‌های طولانی در طبیعت باقی می‌مانند.
2) سوزاندن آن‌ها نیز بخارات سمی وارد هوا می‌کند. به همین دلیل آن‌ها را بازگردانی می‌کنند.

۳۸- کاربردهای اصلی پلیمرهای مصنوعی کدامند؟
جواب:
1) تولید قطعات خودرو
2) استفاده در مصالح ساختمانی
3) بسته‌بندی انواع محصولات
4) ساخت بطری‌ها و وسایل شخصی

۳۹- نقش مهم عناصر آهن، سدیم و پتاسیم در بدن چیست؟
حواب:
1) آهن برای تولید هموگلوبین خون ضروری است.
2) سدیم و پتاسیم در عملکرد مناسب قلب موثرند.
3) ید در تنظیم فعالیت‌های متابولیک بدن نقش دارد.
4) کلسیم در فرآیند رشد استخوان‌ها مؤثر است.

۴۰ – مزایا و معایب پلیمر مصنوعی را به همراه مثال نوضیح دهید:

جواب:

مزایای پلیمرهای مصنوعی: دچار خوردگی نمی‌شوند شکل پذیرند سبک‌اند عایق حرارتی الکتریکی هستند ارزان‌اند استحکام نسبتا بالایی دارند عمر طولانی دارند.
معایب پلیمرهای مصنوعی: به‌راحتی در طبیعت تجزیه نمی‌شوند در هنگام سوختن بخارات -سمی وارد هوا می‌کنند کیفیت الیاف طبیعی را ندارند.

۴۱- فلوئور چیست و چه کاربردی دارد؟
جواب: فلوئور یکی از عناصر شیمیایی است که به خمیر دندان افزوده می‌شود تا از پوسیدگی دندان جلوگیری کند. اتم این عنصر در مدار آخر خود ۷ الکترون دارد و به همین دلیل خواص خاصی دارد.

۴۲- ویژگی‌های ظاهری و مکان یافتن گوگرد چیست؟
جواب: گوگرد یک ماده جامد زرد رنگ است که معمولا در منطقه‌های نزدیک به دهانه آتشفشان‌های خاموش و نیمه فعال یافت می‌شود.

۴۳- واکنش‌پذیری فلزات با اکسیژن چگونه است؟
جواب:
1) آهن به آرامی با اکسیژن واکنش می‌دهد و زنگ آهن تولید می‌کند.
2) مس به کندی با اکسیژن ترکیب می‌شود و مس اکسید تولید می‌کند.
3) منیزیم به سرعت می‌سوزد و نور زیادی تولید می‌کند.
4) طلا با اکسیژن ترکیب نمی‌شود و بنابراین به عنوان یک فلز پایدار شناخته می‌شود.

۴۴- چه فلزاتی جزو پرکاربردترین فلزات محسوب می‌شوند؟
جواب: مس، طلا، آلومینیوم و آهن.

۴۵- ماده اولیه تولید الیاف مصنوعی از چه منبعی به دست می‌آید؟
جواب: ماده اولیه الیاف مصنوعی از صنایع نفت به دست می‌آید.

۴۶- نقش عنصرها در فعالیت های بدنی را نام ببرید.

جواب:
1) آهن در ساختمان هموگلوبین خون
2) سدیم و پتاسیم در فعالیت های قلبی
3) ید در تنظیم فعالیت‌های بدن (سوخت وساز سلول ها)
4) کلسیم در رشد استخوان‌ها و دندان

۴۷- ……. یک پلیمر طبیعی است.

جواب: سلولز

جواب جمع‌آوری اطلاعات صفحه ۲ فصل یک علوم تجربی نهم

با مراجعه به منابع معتبر درباره چگونگی به کارگیری فلزهای مختلف از زمان کشف تاکنون اطلاعاتی را جمع‌آوری کنید و به کلاس گزارش دهید.

جواب:

آهن: چهار هزار سال قبل از میلاد، سومریان و مصریان با آهن کشف شده از شهاب سنگ‌ها اقلام کوچکی مانند سرنیزه و زیورآلات ساختند، ذوب آهن در کوره از سال‌های دو تا سه هزارسال قبل از میلاد انجام گرفت.
مس: تاریخ استفاده از مس به ده هزار سال قبل از میلاد مربوط می‌باشد. ۵ هزار سال قبل از میلاد در ایران ظروف مسی ساخته شد و ۳ تا ۴ هزار سال قبل از میلاد در ایران با مس اقلامی مانند گوشواره و چاقو می‌ساختند.
طلا: قدیمی‌ترین معدن طلا در ۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در بین‌النهرین توسط سومریان کشف شد. در هزارة دوم قبل از میلاد در مصر کارگاه‌هاي زرگری وجود داشت، در سده هفتم و هشتم قبل از میلاد در یونان باستان و در سده اول قبل از میلاد در ارمنستان اولین سکه‌های طلا رایج شد.

جواب خود را بیازمایید صفحه ۳ فصل ۱ علوم تجربی نهم

متن بالا را یک بار دیگر به دقت بخوانید و به موارد زیر پاسخ دهید.

۱- کدام فلز واکنش پذیری بیشتری دارد؟

جواب: فلز منیزیم واکنش پذیری بیشتری دارد.

۲-کدام فلز با اکسیژن واکنش نمی‌دهد؟
جواب: فلز طلا
3- کدام فلزها واکنش پذیری کمتری دارند؟
جواب: فلز مس و فلز آهن واکنش‌ پذیری کمتری دارند.

جواب آزمایش کنید صفحه ۳ فصل اول علوم تجربی نهم

وسایل و مواد لازم: بشر، کات کبود، تیغهٔ آهن، تیغهٔ منیزیم، تیغهٔ روی

۱) سه بشر را شماره گذاری کنید و درون هر یک تا یک سوم حجم آن، آب بریزید.

۲) یک قاشق چای‌خوری کات کبود در هر یک از بشرها حل کنید.

۳) در بشر شمارهٔ (۱) تیغهٔ آهن، در بشر شمارهٔ (۲) تیغهٔ منیزیم و در بشر شمارهٔ (۳) تیغهٔ روی را قرار دهید.

۴) سرعت تغییر رنگ در سه بشر را با هم مقایسه کنید.

جواب: سرعت تغییر رنگ بشر شماره (۲) که درون آن تیغۀ منیزیم است از همه بیشتر و بشر شماره (۱) که درون آن تیغۀ آهن است، از همه کمتر است.
۵) کدام فلز واکنش پذیرتر است؟

جواب: فلز منیزیم از روی و فلز روی از فلز آهن واکنش ­پذیرترند.

جواب فکر کنید صفحه ۳ فصل اول علوم تجربی نهم

در شرایط یکسان ظروف مسی زودتر زنگ می‌زند یا ظروف آهنی؟ چرا؟

جواب: ظروف آهنی – زیرا واکنش‌پذیری آهن از مس بیشتر است.

جواب فکر کنید صفحه ۵ فصل ۱ علوم تجربی نهم

شکل زیر مدل اتمی بور برای اتم عنصرهای اکسیژن (_۸O) و گوگرد (_۱۶S) را نشان می دهد؛ تشابه و تفاوت این دو مدل اتمی را بیان کنید (در این فصل در مدل اتمی، هسته اتم نشان داده نشده است).

 

 

 

 

جواب: تشابه این است که در مدار آخر هر دو، شش الکترون وجود دارد. تفاوت این است که اکسیژن داراي دو مدار و گوگرد داراي سه مدار است.

جواب گفت و گو کنید صفحه ۵ فصل ۱ علوم تجربی نهم

تصویر زیر چرخهٔ ساده‌ای از نیتروژن را در طبیعت نشان می‌دهد. دربارهٔ این چرخه و نقش آن در زندگی، در کلاس گفت‌وگو کنید.

جواب: هنگام رعد و برق، نیتروژن هوا به ترکیباتی تبدیل می‌شود که از طریق باران وارد خاك می‌شوند و بعد جذب گیاهان شده و حیوانات با خوردن گیاهان، نیتروژن را وارد بدن خود می‌کنند و بعد از مرگ حیوانات و تجزیۀ جسد آن‌ها، نیتروژن دوباره وارد هوا می‌شود.

پاسخ فکر کنید صفحه ۶ فصل اول علوم تجربی نهم

مدل اتمی بور را برای (_۷N)، (_۶C)، (_۱۴Si)، (_۱۵P) رسم کنید، مدل اتمی چه عنصرهایی به هم شباهت دارند؟ چرا؟

جواب: مدل اتمی کربن و سیلیسیم مشابه هستند، زیرا چهار الکترون در آخرین مدار خود دارند. مدل اتمی نیتروژن و فسفر مشابه هستند زیرا دارای ۵ الکترون در آخرین مدار خود هستند.

جواب فعالیت صفحه ۷ و ۸ فصل ۱ علوم تجربی نهم

جدول عنصرها را به دقت مشاهده کنید و به موارد زیر پاسخ دهید.

الف) عنصرهایی که در هر ستون قرار گرفته‌اند چه ویژگی مشترکی دارند؟

جواب: تعداد الکترون مدار آخر اتم آن‌ها برابر است

ب) با توجه به مدل اتمی عنصرهای (_۱۷Cl)، (_۱۲Mg)، (_۱۴Si) مشخص کنیدهر یک از این عنصرها به کدام ستون جدول تعلق دارند. آنها را در جدول بنویسید.

جواب:

سیلسیم: ستون (گروه) ۴

منیزیم: ستون (گروه) ۳ 

کلر: ستون (گروه)۷ 

پ) سدیم، فلزی جامد است که با آب و اکسیژن به شدت واکنش می‌دهد و از این رو بسیار واکنش پذیر است. تصویرهای زیر برخی ویژگی‌های این فلز را نشان می دهد. کدام یک از عنصرهای (_۱۲Mg) و (_۳Li) ویژگی هایی شبیه به سدیم (_۱۱Na) دارند؟ چرا؟

 

جواب: لیتیم، چون که این عنصر مانند سدیم دارای یک الکترون در آخرین مدار خود است، پس آن‌ها در یک ستون (گروه) قرار می‌گیرند، اما منیزیم در آخرین مدار خود ۲ الکترون دارد، بنابراین در ستونی دیگر قرار می گیرد.

جواب گفت و گو کنید صفحه ۸ فصل ۱ علوم تجربی نهم

در شکل زیر درصد تقریبی برخی عنصرها در پوستهٔ زمین و بدن انسان، نشان داده شده است. دربارهٔ داده‌های این دو شکل گفت و گو کنید.

جواب:

اکسیژن: به صورت ترکیباتی مانند آب و اکسیدهای فلزی در زمین و جو آن وجود دارد وبراي سوختن و تولید انرژی در بدن لازم است.
کربن: از عناصر اصلی تشکیل دهندة چربی‌ها، قندها، پروتئین‌ها و ویتامین‌های بدن است.
هیدروژن: از عناصر ضروري بدن است که در ساختار آب، قندها، چربی ها، پروتئین ها و غیره وجود دارد.
نیتروژن: در ساختمان پروتئین‌ها وجود دارد. در تهیۀ آمونیاک و تولید کودهای شیمیایی و مواد نگهدارنده نقش دارد.
کلسیم: در ساختمان (ساختار) استخوان‌ها و دندان‌ها وجود دارد.
دیگر عناصر: مانند آهن در تشکیل سلول‌های خون، ید در تنظیم رشد بدن و سدیم و پتاسیم در تنظیم فعالیت قلب و سلول‌های عصبی نقش دارند.

جواب گفت و گو کنید صفحه ۱۱ فصل اول علوم تجربی نهم

درباره کاربردهای گوناگون بسپارهای طبیعی در زندگی گفت و گو کنید.

جواب:

سلولز: براي تولید نخ، انواع پوشک بچه، دیوارپوش‌ها به جاي رنگ‌های شیمیایی و …

پشم: براي تولید کاموا، پارچه‌های پشمی، قالی، گلیم، نمد

ابریشم: برای تولید پارچه و فرش‌های ابریشمی و قیمتی

 پنبه: برای تولید نخ، پارچه و لباس‌های پنبه‌ای، پنبۀ استریل و …

جواب جمع آوری اطلاعات صفحه ۱۲ فصل ۱ علوم تجربی نهم

با مراجعه به منابع معتبر درباره کاربرد انواع پلاستیک، ویژگی‌ها، میزان تولید سالیانه و کد بازگردانی آن‌ها اطلاعاتی را جمع‌آوری کنید و به کلاس گزارش دهید.

جواب:

پلاستیک‌ها به دو گروه تقسیم‌بندی می‌شوند:
الف) ترموپلاست‌ها (پلاستیک‌های گرمانرم): یعنی پلاستیک‌هایی که در اثر حرارت نرم شده و در اثر از دست دادن حرارت سخت می‌شوند؛ مثل نایلون، ظروف پلاستیکی و …
ب) ترموست‌ها (پلاستیک‌های گرماسخت): یعنی پلاستیک‌هایی که در اثر حرارت تغییر شکل نمی‌دهند و ذوب نمی‌شوند؛ همچنین مقاومت‌شان در برابر حرارت زیاد است. مانند ملامین، لاستیک تایر، فایبرگلاس. هر سال بیش از یکصد میلیون تن پلاستیک در دنیا تولید می‌شود که سهم ایران ۱۷۷ هزار تن می‌باشد. به منظور تفکیک آسان زباله‌های پلاستیکی هنگام بازگردانی آن‌ها، کارخانه‌های پلاستیک سازي، برای هر نوع پلاستیک  کد ویژه‌ای اختصاص داده‌اند، به عنوان مثال ماده را که برای تولید بطری شامپو و شلنگ آب کاربرد دارد با کد (P.V.C) پلاستیکی پی وي سی نمایش می‌دهند. وجود این کد مشخص می‌کند کالای موردنظر دورانداختنی نیست و می‌توان آن را به چرخۀ مصرف بازگرداند.

جواب گفت و گو کنید صفحه ۱۲ فصل اول علوم تجربی نهم

با توجه به آنچه در این فصل درباره مواد محیط زندگی خود آموخته‌اید درباره نقش مواد در زندگی و مسئولیت هر یک از انسان‌ها در قبال آن‌ها، گفت‌و‌گو کنید.

جواب: زندگی ما وابسته به مواد محیط اطراف ما است. این مواد از منابع طبیعی تهیه می‌شوند و منابع طبیعی دو دسته می‌باشند که عبارتند از تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر. منابع تجدیدناپذیر مانند منابع فلزات، سوخت‌های فسیلی پس از تمام شدن یا تولید نمی‌شوند و یا میلیون‌ها سال طول می‌کشد تا تشکیل شوند بنابراین باید در مصرف آن‌ها صرفه‌جویی نماییم.