بهترین درمان غیبت با کمک قرآن و دعا

غیبت، همچون تیغی برنده است که دریچه‌های ارتباطی انسان‌ها را مسدود و روابط را تیره و تار می‌کند. هنگامی که فردی از دیگری غیبت و بدگویی می‌کند، در واقع به حریم خصوصی او تجاوز کرده و اعتماد او را به کلی از بین می‌برد. این عمل، زخم عمیقی بر دل فرد غیبت‌شونده ایجاد می‌کند که به‌سادگی التیام نمی‌یابد. حس ناامنی، بدبینی و کینه از جمله پیامدهای روانی غیبت است که می‌تواند زندگی افراد را تحت تأثیر قرار دهد؛ البته دانستن اینکه غیبت در چه مواردی مجاز است، نیز می‌تواند احساس گناه فرد غیبت‌کننده را کاهش دهد، ولی در مجموع گفته شده است که حتی‌الامکان بهتر است از هرگونه غیبت پرهیز کنید و در برابر وسوسه شیطان به خداوند پناه ببرید.

ذکر حضرت الیاس نبی (ع) برای غیبت نکردن

نقل شده است که روزی یکی از اولیاء نزد حضرت الیاس (ع) شکایت کرد: «مردم بسیار غیبت می‌کنند، درحالی‌که غیبت از گناهان کبیره است و هرچقدر هم آن‌ها را نصیحت و از غیبت کردن منع می‌کنم، سخن مرا نمی‌شنوند و آن عمل قبیح را ترک نمی‌کنند».

حضرت الیاس (ع) در پاسخ فرمود: « از این پس، هرکس وارد مجلس شد به او بگو که بگوید: «بِسمِ الله الرَّحمنِ الرَّحیمِ وَ صَلّی اللهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» که در این صورت خداوند ملکی را بر اهل آن مجلس موکّل می‌گرداند که هرگاه کسی شروع به غیبت نماید، آن ملک او را از آن باز دارد و از حق تعالی بخواهد تا آن قوم را از غیبت کردن نگاه دارد. همچنین، چون کسی در وقت بیرون رفتن از مجلس بگوید «بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ وَ صَلّی الله عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» حق تعالی ملکی را می‌فرستد که نگذارد اهل آن مجلس غیبت او را نمایند.

دعای امام سجاد (ع) برای دوری از غیبت

جایگاه غیبت در روایات مختلف به‌صورت‌های گوناگونی عنوان شده است اما امام سجاد(ع) برای غیبت کردن، راهکار متفاوتی دارند. ایشان در فراز سیزدهم از دعای بیستم صحیفه سجادیه برای افراد غیبت‌کننده، پرهیز تجویز نمی‌کنند، بلکه دستورات ساده و نسخه‌هایی از درمان غیبت با کمک دعا و قرآن ارائه می‌فرمایند تا شخص به وسیله این فکر و ذکرها نسبت به آن گناهان بی‌رغبت شود و به سمت آن‌ها نرود.

امام سجاد(ع) در دعای مکارم الاخلاق به این صورت دعا می‌فرمایند:

اللَّهُمَّ اجْعَلْ ما یُلْقِى الشَّیْطانُ فى رُوعى مِنَ التَّمَنّى وَالتَّظَنّى وَالْحَسَدِ ذِکْراً لِعَظَمَتِکَ، وَ تَفَکُّراً فى قُدْرَتِکَ، وَ تَدْبیراً عَلى‏ عَدُوِّکَ

الهى عنایت کن که به‌جاى آنچه شیطان در دلم مى‏‌افکند (از آرزوى باطل و بدگمانى و حسد)، یاد عظمت تو کنم و در قدرت تو اندیشه نمایم و در دفع دشمنان تو چاره‏‌سازى نمایم

ذکر مجرب برای جلوگیری از غیبت

غیبت به‌معنای صحبت و بدگویی درباره یک فرد در غیاب او است و یکی از عوامل اصلی پراکندگی و تفرقه در جامعه به‌شمار می‌رود و به‌جای سعی در توانمند شدن باعث احساس پیروزی ناسالم و بیمارگونه در افراد می‌گردد. هنگامی که افراد به‌جای تمرکز بر نقاط قوت یکدیگر، به‌دنبال کشف عیوب دیگران باشند، اعتماد و همدلی بین آن‌ها از بین رفته و جوّی از رقابت ناسالم و حسادت در جامعه حاکم می‌شود. این امر، به‌تدریج به تضعیف بنیان‌های اجتماعی منجر شده و باعث می‌شود تا افراد نتوانند در کنار هم زندگی مسالمت‌آمیزی داشته باشند. 

یکی از توصیه‌های مجرب و سفارش‌شده برای جلوگیری از عادت به این رفتار ناپسند کمک گرفتن از حدیث مشهور زیر است:

اَلغِیبَةُ اَشَدُّ مِنَ الزِّنا

گناه غیبت از زنا بیشتر است

حدیث فوق به نقل از چهار صحابی پیامبر اسلام (ص) ابوذر غِفاری، ابوسعید خُدری، جابر بن عبدالله انصاری و انس بن مالک) در منابع شیعه و اهل سنّت گزارش شده است. شما می‌توانید این حدیث را بعد از نمازهای پنج‌گانه و ۱۰۰ بار پس از هر نماز با نیت خالص در ۴۰ روز متوالی قرائت کنید و پس از ۴۰ روز ان‌شاءالله قلبتان به نور الهی روشن خواهد شد و غیبت کردن را کنار خواهید گذاشت.

چله ترک غیبت

غیبت از آن دسته اعمالی به شمار می‌رود که مسلمانان به دفعات از آن نهی شده‌اند و درصورت انجام این عمل لازم است آدابی مانند کفاره و حلالیت طلبیدن از شخص غیبت‌شونده را به‌جا آورند. دعاهای قوی برای حفاظت از شر غیبت و بدزبانی نیز توصیه شده اما یکی از بهترین راه‌ها برای ترک غیبت، چله گرفتن است. چله غیبت، آداب خاصی ندارد و بین چند نفر به‌صورت توافقی و گروهی انجام می‌شود، به این صورت که چند نفر با یکدیگر قرار می‌گذارند که در یک بازه ۴۰ روزه، غیبت نکنند و اگر وارد جمعی شدند که افراد آن جمع غیبت می‌کردند نیز حرف را عوض کنند. این عمل به‌عنوان یک تمرین روحانی و اخلاقی مورد توجه قرار گرفته و هدف از آن، تقویت خودکنترلی، بهبود روابط اجتماعی و ایجاد فضایی مثبت در زندگی فردی و اجتماعی است.

در چله ترک غیبت، علاوه بر پرهیز از غیبت و صحبت‌های منفی، می‌توانید به ذکرها و دعاهای زیر توجه کنید که به تقویت روحیه مثبت و خودسازی کمک می‌کنند:

ذکر استغفار

گفتن «أستغفر الله» به‌طور مکرر، نه تنها برای طلب بخشش، بلکه برای پاکسازی دل و ذهن از افکار منفی نیز مفید است.

ذکر لا اله الا الله

این ذکر می‌تواند به آرامش روح و تقویت ایمان کمک کند.

سوره‌های قرآن

خواندن سوره‌های فاتحه، بقره و نصر می‌تواند روحیه فرد را برای استقامت در برابر وسوسه غیبت کردن تقویت کند.

دعای کمیل

دعای کمیل از مشهورترین دعاهای استغفار و طلب رحمت شناخته می‌شود و می‌تواند در این چله مفید باشد.

دعای فرج

دعای فرج امام زمان (ع) برای طلب یاری از خداوند و تقویت امید و صبر در برابر مشکلاتی از جمله ترک غیبت موثر است.

اذکار ثلاثه

ذکرهای سه‌گانه «سبحان الله، الحمدلله، الله اکبر» در جلوگیری از غیبت کردن موثر هستند و می‌توانند به آرامش روحی کمک کنند.

ذکر ترک غیبت

دعاها و ذکرهای زیادی برای پرهیز از غیبت کردن وجود دارند که باعث می‌شوند نفس اماره از این موضوع دور شود. از آن جمله می‌توان به تکرار ذکر زیر بعد از نمازهای صبح و ظهر اشاره کرد:

لا اله الاالله و لا حَولَ و لا قُوّةَ إلّاباللَّه العلىّ العظیم

هیچ خدایی جز خدای یگانه نیست و هیچ نیرویی جز به یاری خداوند متعال وجود ندارد

راهکار آیت الله بهجت برای ترک غیبت

آیت الله محمدتقی بهجت (ره) برای ترک غیبت، خصوصا در افرادی که عادت به این امر ناپسند دارند، چند راهکار ارائه داده‌اند. ایشان گفته‌اند فرد باید در درجه اول، روی زبان و گفتار خود نظارت دقیق داشته و از دوستان و آشنایانی که او را تشویق به غیبت می‌کنند یا مجالسی که به نظر می‌رسد برای غیبت آماده شده‌اند، دوری کند. همچنین، فرد غیبت‌کننده باید به این نکته توجه کند که غیبت نشانه ناتوانی، عقده و خودکمی‌بینی است و قبل از تخریب شخصیت دیگری در واقع شخصیت گوینده را نشان می‌دهد و درهم‌می‌شکند اما اگر فرد، نیروی تخریبگر درونی خود را به نیرویی سازنده تبدیل کند، در زمانی کوتاه و به لطف الهی خواهد توانست بدون تخریب دیگران بر رقبای خود پیشی بگیرد و رشد کند.