مراحل انحصار وراثت چیست؟

• ارائه اصل گواهی فوت و کپی برابر اصل شده آن به ضمیمه درخواست الزامی است .
• اسامی کلیه وراث می‌بایست در فرم مخصوصی که توسط دادگستری در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد نوشته و توسط ۲ نفر از اشخاصی که وراث و متوفی را می‌شناسند در یکی از دفاتر اسناد رسمی امضاء شده و امضاء ایشان نیز توسط دفاتر اسناد رسمی گواهی شود .
• وراث باید پس از فوت متوفی لیست کلیه اموال و دارایی‌های منقول و غیرمنقول متوفی را به اداره دارایی حوزه محل سکونت متوفی ارائه نمایند و رسید آن را دریافت داشته و به همراه تقاضای گواهی انحصار وراثت به دادگاه تقدیم نمایند .
• متقاضی می‌بایست علاوه بر شناسنامه خود کپی برابر اصل شده شناسنامه سایر وراث را نیز تهیه و به دادگاه تقدیم نماید ارائه اصل شناسنامه‌ها جهت ملاحظه توسط مدیر دفتر دادگاه الزامی است .
• پس از تهیه مدارک فوق‌الذکر متقاضی باید دادخواستی به خواسته صدور گواهی انحصار وراثت تنظیم و همراه مدارک یادشده به دادگاه ارائه نماید.

مرجع صلاحیت‌دار جهت صدور گواهی دادگاهی است که آخرین محل سکونت متوفی بوده است. مطابق با  ماده ۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی دعاوی راجع به ترکه متوفی در دادگاه محلی اقامه می‌شود که آخرین اقامتگاه متوفی در ایران،آن محل بوده و اگر آخرین اقامتگاه متوفی معلوم نباشد رسیدگی در صلاحیت دادگاهی است که آخرین محل سکونت متوفی در ایران در حوزه‌ی آن بوده است.

اشخاص صلاحیت‌دار برای ارائه دادخواست انحصار وراثت

وراث متوفی و اشخاص ذینفع (هر شخصی که منفعتی در اموال متوفی دارد) می‌توانند از شورای حل اختلاف تقاضای صدور گواهی انحصار ورثه نمایند نکته قابل‌توجه اینکه چنانچه وراث و یا اشخاص ذینفع متعدد باشند نیازی به درخواست همگی آن‌ها نمی‌باشد و اقدام یک نفر از افراد مذکور برای امضاء و ارائه دادخواست کافی است . درگذشته زوجه از اموال غیرمنقول مانند زمین اعم از عین یا قیمت آن ارث نمی‌برد و به‌طور طبیعی در گواهی انحصار ورثه نیز منعکس می‌شد که زوجه حسب مورد از یک‌چهارم یا یک‌هشتم اموال منقول ارث می‌برد. این در حالی است که با اصلاح قانون مدنی که بر اساس آن زوجه از قیمت اموال غیرمنقول نیز ارث می‌برد، به‌طور طبیعی این موضوع در گواهی انحصار وراثت نیز منعکس می‌شود. در حقیقت زوجه از حیث اینکه در همه اموال سهم دارد، مشابه سایر وراث است. چنانچه در زمان فوت متوفی، مورث (ارث‌بر) جنینی باشد که در صورت زنده متولد شدن از متوفی ارث خواهد برد، نمی‌توان درخواست گواهی انحصار ورثه را تا تعیین وضعیت جنین ارائه کرد و چنانچه درخواست شده باشد رسیدگی باید متوقف شود.

روند دادرسی پس از تقدیم دادخواست

شورا پس از ملاحظه اسناد و مدارک مربوطه با هزینه متقاضی درخواست وی را یک نوبت در یکی از روزنامه‌ی کثیرالانتشار یا محلی آگهی می‌نماید. پس از گذشت یک ماه از تاریخ نشر آگهی درصورتی‌که کسی به آن اعتراض ننماید. بدون تشکیل جلسه رسیدگی و دعوت از وراث گواهی انحصار ورثه که بیانگر مشخصات و تعداد وراث و نسبت آن‌ها با متوفی و سهم ایشان از ماترک است صادر می‌نماید. درصورتی‌که پس از نشر آگهی کسی به مفاد دادخواست معترض باشد و اعتراض خویش را تقدیم دادگاه نماید شورا جلسه‌ای را جهت رسیدگی تعیین نموده و به متقاضی و معترض ابلاغ می‌نماید پس از رسیدگی حکم مقتضی صادر می‌نماید که قابل‌تجدید نظر خواهد بود.

اعتراض به گواهی انحصار وراثت

اگر فردی به گواهی صادرشده درباره انحصار وراثت اعتراضی داشت، می‌تواند اعتراض خود را اعلام کند، به‌طور مثال یکی از ورثه ممکن است اعتراض داشته باشد که نامش در گواهی قید نشده است همچنین ممکن است موصی‌له (فردی که وصیت به نفع او انجام‌شده است) یکی از اعتراض‌کنندگان به گواهی انحصار ورثه باشد.

اشخاصی که می‌توانند به گواهی انحصار ورثه اعتراض کنند، عبارت‌اند از:

• دادستان یا رییس حوزه قضایی
• اشخاص ذینفع

1. درصورتی‌که برای محجور قیم مشخص نشده باشد دادستان می‌تواند به درخواست گواهی انحصار وراث اعتراض نماید.
2. درصورتی‌که بهای ترکه بیش از ۱۰ میلیون ریال نباشد ضرورتی برای نشر آگهی نیست در این حالت دادگاه باملاحظه مستند است و مدارک تقدیمی اتخاذ تصمیم می‌نماید.
3. در مورد وراث روستاییان درصورتی‌که بهای ترکه بیش از ده میلیون ریال باشد آگهی برای یک‌بار و در یک روز در معابر و اماکن عمومی روستای محل اقامت متوفی نصب خواهد شد و نیازی به نشر آگهی در جراید نیست.
4. درصورتی‌که متقاضی نام یک یا چند تن از وراث را در دادخواست اعلام ننماید، عمل وی در حکم کلاه‌برداری بوده با شکایت ایشان قابل‌تعقیب و مجازات خواهد بود.