احکام عملی شامل چه مواردی است؟

بر هر مسلمانی واجب و لازم است که احکام عملی دین اسلام را بداند و به آنان عمل کند و رفتارهای لازم را انجام داده و از رفتارهای نامطلوب از نظر دین اسلام پرهیز نماید.

احکام عملی در دین اسلام نقطه مقابل احکام اعتقادی است و قوانینی هستند که درباره وظایف عملی مسلمانان صادر شده و درباره  گفتار ، کردار ، تصرف و دخالت در امور مختلف زندگی مسلمانان است و به عبارت دیگر احکام متعلق به افعال مکلفان را احکام عملی می‌گویند. 

احکام عملی دین اسلام
احکام عملی دین اسلام

احکام عملی شامل چه مواردی است؟

احکام عملی در اسلام به پنج شکل هستند: 

احکام عملی واجب

احکام واجب در دین اسلام احکامی هستند که لازم، ناگزیر و حتمی هستند و مسلمان باید این احکام را انجام دهد و ترک آن عذاب دارد. از آنجا که عقل انسان محدود است و نمی‌تواند حکمت پشت تمامی جزئیات احکام را بفهمد، اگر عقل آدمی نتوانست به جزئیات برخی کلیات احکام پی ببرد، نباید احکام عملی واجب را ناقص دانسته و آن‌ها را رد نماید.

۱- تحقیق در اصول دین

۲- اجتهاد تحقیق یا احتیاط در فروع

۳- طهارت بدن لباس و مکان سجده در نماز

۴- طهارت مسجد و قرآن متنجس

۵- طهارت نام خدا و معصومین تربت از نجاست

۶- وضو غسل یا تیمم برای نماز

۷- غسل کفن حنوط دفن و نماز میت

۸- نمازهای یومیه

۹- سایر نمازهای واجب (۵مورد)

۱۰- واجبات نماز (۱۱مورد)

۱۱- رعایت اوقات نماز

۱۲- رو به قبله کردن محتضر

۱۳- ستر عورت در نماز برای مرد

۱۴- پوشش کامل زن در نماز

۱۵- شناخت قبله برای نماز

۱۶- سجده‌های واجب و سهو

۱۷- روزه ماه مبارک رمضان

۱۸- خمس در موارد مذکوره

۱۹- زکات مال

۲۰- زکات فطره

۲۱- یک بار حج در عمر

۲۲- نجات جان مسلمان

۲۳- پیگیری شغل برای تأمین معاش

۲۴- امر به معروف و نهی از منکر

۲۵- وجوب ازدواج در شرایط خطر

۲۶- آگاهی از مسائل معاملات

۲۷- وفای به عهد

۲۸- ستر عورت جز برای زوجین

۲۹-جسم سالم

احکام عملی حرام

اعمال حرام اعمالی هستند که نباید انجام شوند و انجام دادن آن‌ها عذاب اخروی دارد. احکام حرام توسط فقها از قرآن و احادیث برداشت شده‌اند و شامل چندین حوزه رفتاری مانند فتارهای فردی در حوزه سبک زندگی شامل خوراک و پوشاک، رفتارهای اخلاقی و تعامل با دیگران، مجموعه معاملات و روابط تجاری و اقتصادی، حوزه حقوق مدنی مثل ازدواج و طلاق، و حتی برخی عبادات هستند.

۱- اُفتا توسط غیر مجتهد

۲- عبادات برای حائض و نفساء

۳- تخلی در معابر عمومی و موقوفات خاص و روی قبر مؤمن و رو به قبله یا پشت به آن

۴-نجس کردن مسجد و اموال آن

۵- نجس کردن قرآن و تربت و حرم پیامبر و معصومین

۶- بردن نجاست به مساجد

۷- رفتن به مسجدالحرام و مسجد پیامبر و سایر مساجد و توقف در آن در حالت جنابت

۸- گذاشتن چیزی در موارد یاد شده در حالت جنابت حیض و نِفاس

۹- تخریب یا فروش اموال مساجد

۱۰- مسح قرآن یا نام خدا و پیامبر و معصوم بی وضو یا در حالت جنابت حیض و نِفاس

۱۱- نوشتن قرآن با مرکّب نجس

۱۲- دادن قرآن به کافر

۱۳- ایستادن یا نشستن روی قرآن یا نام خدا

۱۴- قرائت آیات سجده در حالت جنب حائض و نِفاس

۱۵- سجده برای غیر خدا

۱۶- وضو یا غسل از ظروف مرداری یا نجس‌العین

۱۷- سه بار یا بیشتر شستن در وضو

۱۸- روزه یوم الشک به عنوان رمضان

۱۹- روزه در عید فطر و قربان

۲۰- روزه مستحبی زن بی اجازه شوهر

۲۱- روزه مضر به بدن

۲۲- حرام‌ها در مراسم حج

۲۳- مخالفت با مقررات حکومت اسلامی

۲۴- تقویت اسرائیل

۲۵- ازدواج با محارم

۲۶- ازدواج با خواهر زن

۲۷- ازدواج زن مسلمان با کافر

۲۸- ازدواج دائم مرد مسلمان با کافر

۲۹- ازدواج با زن شوهردار که با او زنا شده‌ است

۳۰- ازدواج با زنی که در عده عقد شده‌ است

۳۱- ازدواج با مادر و دختر و خواهر پسر مدخوله

۳۲- ازدواج در حال احرام

۳۳- ازدواج با همسر سه طلاقه

۳۴- طلاق در حین حیض

۳۵- سفر زن بدون اجازه شوهر

۳۶- سفر فرزند با نهی والدین

۳۷- نزدیکی با همسر زیر ۹ سال

۳۸- نزدیکی به هنگام حیض

۳۹- نزدیکی در ماه رمضان

۴۰- نگاه کردن به زن نامحرم

۴۱- رؤیت عورت دیگری به جز همسر

۴۲- نگاه مرد به بدن مرد دیگر با شهوت

۴۳- تماس بدنی با نامحرم

۴۴- معامله عین نجاست

۴۵- معامله اموال غصبی

۴۶- تجارت اشیائی که منافع حرام دارند

۴۷- تجارت آلات موسیقی

۴۸- معامله مالی که مالیت ندارد

۴۹- معاملات رَبَوی

۵۰- معامله طلا به طلا و نقره به نقره

۵۱- معامله چیزی که به قصد حرام باشد

۵۲- معامله مسکرات

۵۳- قمار و دزدی

۵۴- ترک تعهد نذر و قسم

۵۵- غصب مال یا حق دیگری

۵۶- ساختن و مزدوری ساخت طلا و نقره

۵۷- رقص جز برای همسر

۵۸- نشستن بر سفره شراب

۵۹- بازی با پاسور و نرد

۶۰- استماع موسیقی مطرب

۶۱- حضور در مکان خطر

۶۲- نبش قبر

۶۳- ورود نطفه به رحم نامحرم

۶۴- استعمال مواد مخدر

۶۵- استعمال ظروف طلا و نقره در اتاق

۶۶- اکل و شرب نجاست و متنجس

۶۷- نوشیدن از ظروف طلا و نقره

۶۸- آشامیدن از ظروف مرداری و نجس العین

۶۹- نوشیدن آب جو و سایر مسکرات

۷۰- خوردن گوشت حیوان و طی شده

۷۱- خوردن گوشت و شیر حیوان مرده در آب

۷۲- خوردن گوشت درندگان

۷۳- خوردن گوشت فیل خرگوش و حشرات

۷۴- خوردن گوشت پرندگان دارای چنگال

۷۵- خوردن گوشت پرندگان با بال صاف در پرواز

۷۶- خوردن ۱۴ قسمت از بدن حلال گوشت

۷۷- خوردن قطعه جداشده از بدن زنده

۷۸- خوردن اشیاء خبیث و پلید

۷۹- خوردن خاک و گل

۸۰- خوردن مال حرام

۸۱- خورانیدن مال نجس یا متنجس

۸۲- فرار از جهاد

۸۳- اتهام زنا به زن پارسا

۸۴- زنا

۸۵- لواط

۸۶- مساحقه

۸۷- قیادت

۸۸- قتل نفس

۸۹- ضرب و جرح

۹۰- عاق والدین

۹۱- محاربه و اِفساد فِی‌الَارض

۹۲- سحر و جادو

۹۳- سخن چینی

۹۴- تجسّس در کار دیگران

۹۵- کذب

۹۶- خیانت در امانت

۹۷- غیبت

۹۸- کفر

۹۹- شرک

۱۰۰- ارتداد

۱۰۱- اجبار گویی

احکام عملی مستحب

معنای لغوی مستحب دوست داشته شده و پسندیده است و اعمال مستحب اعمالی هستند که انجام آن‌ها بر مسلمان مطلوب است و پاداش دارد اما ترک آن عذاب ندارد. البته باید بدانید که قطع کردن عمل عبادی مستحب، پس از شروع آن مکروه است، به‌خصوص نیمه‌کاره رها کردن نمازِ مستحبی و شکستنِ روزه مستحبی در بعد از ظهر؛ البته به پایان نرساندن برخی اعمال مستحبی حرام است و باید آن عمل به پایان برسد. تعداد مستحبات در دین اسلام بسیار زیاد است اما معروف‌ترین آن‌ها عبارتند از:

۱- نمازهای مستحب مانند نماز شب، نماز جعفر طیار، نماز عید فطر و قربان

۲- روزه‌های مستحب مانند روزه عید غدیر

۳- غسل‌های مستحب مانند غسل زیارت

۴- نمازهای نافله

۵- اذان اعلام

۶- اذان برای نماز

۷- دعاهای مستند و ماثور مانند دعای جوشن صغیر، دعای عهد، دعای کمیل، دعای ندبه، زیارت عاشورا، دعای غریق، دعای مشلول، دعای نور

۸- قرآن خواندن

۹- گفتن ذکر الحمد لله

۱۰- گفتن ذکر لااله الا الله

۱۱- خواندن تعقیبات نماز

۱۲- خواندن برخی زیارت‌ها مانند زیارت عاشورا، زیارت امین الله

۱۳- دائما با وضو بودن

۱۴- گفتن ذکر سبحان الله

۱۵- زیارت حرم معصومین

۱۶- خواندن تعقیبات نماز

احکام عملی مکروه

معنای مکروه در لغت به معنای ناپسند، ناخوشایند و ناگوار است و اعمال مکروه اعمالی هستند که ترک آن‌ها مطلوب است و پاداش دارد ولی انجامش عذاب ندارد. همه مکروهات در یک درجه نیستند و کراهت برخی از کارها شدیدتر است. برخی از فقها بر این نظر هستند که اگر مکروهی به صورت فراگیر متداول شود و جزء فرهنگ جامعه‌اى شود، آن جامعه در خور مذمّت و سرزنش است تعداد مکروهات در دین اسلام بسیار زیاد است اما معروف‌ترین آن‌ها عبارتند از:

۱- کراهت خوردن گوشت اسب و الاغ

۲- کراهت ادرار کردن در آب

۳- سربریدن حیوان در مقابل حیوان دیگری

۴- نزدیکی با همسر از پشت

۵- پوشیدن لباس سیاه

۶- نماز خواندن در حمام و قبرستان

احکام عملی مباح

معنی مباح روا و جایز است و احکام مباح احکامی هستند که انجام و ترک آن‌ها بر مکلف نه عذاب و نه پاداش ندارد؛ مانند راه رفتن و هر حکمی که جز چهار دسته بالا نباشد، در این قلمرو جای می‌گیرد. مباح عام‌ترین حکم در میان احکام پنجگانه است و بیشتر رفتارهای انسان، ذیل این حکم قرار می‌گیرند.

لطفا نظرات و پیشنهادات خود را در انتهای همین مطلب با ما و کاربران محترم سایت ستاره به اشتراک بگذارید.

یادتون نره این مقاله رو به اشتراک بگذارید.
مطالب مرتبط

نظر خود را بنویسید