نویسنده: آیه محمدی
بروزرسانی: 21 مهر 1403
داریوش مهرجویی کارگردان، فیلم نامه نویس و مترجم مطرح و معروف ایرانی دوران قبل و پس از انقلاب بود که آثار ارزشمند زیادی به یادگار گذاشت. در این مطلب نگاهی خواهیم داشت به فیلم‌های داریوش مهرجویی قبل از انقلاب.
فیلم‌های داریوش مهرجویی قبل از انقلاب
الماس ۳۳ (سال ۱۳۴۶)
این فیلم ۹۰ دقیقه‌ای، اولین فیلم بلند سینمایی داریوش مهرجویی در مقام کارگردان بود اگرچه جزو جریان موج نوی سینمای ایران نبود، اما از آثار متفاوت سینمای پیش از انقلاب است که در شمار سینمای بدنه یا فیلم‌فارسی نیز نمی‌گنجد. ساخته شدن الماس ۳۳ در ایران دههٔ ۱۳۴۰ اتفاقی خبرساز بود. هرچند خود داریوش مهرجویی به‌عنوان فیلم‌ساز جوانی که از آمریکا آمده بود و داشت اولین فیلمش را می‌ساخت، به‌خودی‌خود خبرساز بود، اما بودجهٔ دو میلیون تومانی فیلم حضور بازیگرانی خارجی و مسائل حاشیه‌ای بازیگران غوغای زیادی داشتند. هر چند فیلم در گیشه شکست خورد اما توسط منتقدان مورد بررسی فراوان قرار گرفت و نقدهای متعددی در نشریات آن روزها دربارهٔ آن منتشر شد.
داستان فیلم الماس ۳۳ از این قرار بود که: پروفسوری در تهران به قتل می‌رسد. این پرفسور موفق به کشف فرمولی برای ساخت الماس از نفت، شده بود. از طرفی، برادرزاده‌ی این پروفسور توسط اینترپل به تهران اعزام می‌شود. وی وظیفه دارد تا فرمول را بدست آورد و …
- نویسنده: داریوش مهرجویی؛ رضا فاضلی
- تهیه‌کننده: رضا فاضلی؛ نصرت‌الله منتخب
- فیلم‌بردار: مصطفی عالمیان
- موسیقی: مرتضی حنانه؛ فریدون ناصری
- بازیگران: رضا فاضلی، نانسی كواك، تقی ظهوری، گیزلا ناكس، كنعان كیانی، داریوش طلایی، حمیده خیرآبادی، تقدسی، گارلندمك راث، یدالله شیراندامی، زکریا هاشمی
گاو (سال ۱۳۴۸)
فیلم گاو در سال ۱۳۴۷ خورشیدی (۱۹۶۸ میلادی) ساخته شد و در سال ۱۳۴۸ آماده نمایش شد. این فیلم بر پایهٔ قصهٔ «گاو» از کتاب عزاداران بَیَل نوشتهٔ غلامحسین ساعدی ساخته شده است و در اسناد فیلم بارها از این فیلم به نام “زنگولان” یاد شده است. گاو جز اولین فیلم‌های ایرانی بود که در غرب و اروپا مورد توجه و تحسین قرار گرفت. فیلم گاو با مدیریت هوشنگ لطیف‌پور در استودیوی وزرات فرهنگ و هنر دوبله شد. تمامی بازیگران به جای خودشان حرف زدند و فقط ایرج دوستدار به‌جای یکی از بازیگران جوان که با گروه اختلاف پیدا کرده بود، صحبت کرد. این فیلم اولین تجربه موفقیتآمیز داریوش مهرجویی بود و جز اولین فیلم‌های ایرانی بود که در غرب و اروپا مورد توجه و تحسین قرار گرفت.
داستان فیلم گاو از این قرار بود که: در روستایی کوچک مردی به نام مشدی حسن زندگی می‌کند که صاحب تنها گاو روستا است. روزی گاو مشدی حسن به علت نامعلومی می‌میرد و مردم روستا که می‌دانند او تا چه اندازه به گاوش وابسته است تصمیم می‌گیرند به او بگویند که گاوش فرار کرده است و…
- فیلمنامه: داریوش مهرجویی، غلامحسین ساعدی
- تهیه‌کننده: داریوش مهرجویی
- هرمز فرهت
- بازیگران: عزت‌الله انتظامی، علی نصیریان، جعفر والی، جمشید مشایخی، فیروز بهجت محمدی، عزت‌الله رمضانی‌فر، پرویز فنی‌زاده، خسرو شجاع‌زاده، محمود دولت‌آبادی، مهین شهابی، عصمت صفوی، مهتاج نجومی
جوایز و نامزدی‌های فیلم گاو
- بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران
- برندۀ جایزۀ بهترین فیلمنامه از جشنواره سینمایی سپاس در سال ۱۳۴۸
- برندۀ جایزۀ بهترین فیلم از جشنواره سینمایی وزارت فرهنگ و هنر در سال ۱۳۴۹
- نامزد هوگو طلایی از جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو در سال ۱۹۷۱
- برندۀ جایزۀ فیپرشی از جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز در سال ۱۹۷۱
- برندۀ جایزۀ بهترین فیلم از جشنواره بین‌المللی فیلم لاروشل در سال ۱۹۷۲
- برندۀ جایزۀ ویژه هیئت داوران از جشنواره بین‌المللی فیلم برلین در سال ۱۹۷۲
آقای هالو (۱۳۴۹)
این فیلم ۹۰ دقیقه‌ای اولین فیلم بلند تولید شده در استودیو کاسپین بود که براساس نمایشنامه هالو از علی نصیریان، فیلمنامه‌ی فیلم با همکاری داریوش مهرجویی و علی نصیریان نوشته شد. فیلم آقای هالو در منابع غیرفارسی به نام‌های Mr. Naive و Mr. Gullible نیز منتشر شده است.
داستان فیلم آقای هالو از این قرار بود که: مردی شهرستانی و ساده‌دل به قصد یافتن همسری مناسب به تهران می‌آید. او در تهران با زن بدکاره‌ای آشنا می‌شود و…
- نویسنده: داریوش مهرجویی؛ علی نصیریان
- تهیه‌کننده: طبیبیان
- تدوینگر: داریوش مهرجویی
- فیلم‌بردار: هوشنگ بهارلو
- موسیقی: هرمز فرهت
- بازیگران: علی نصیریان؛ عزت‌الله انتظامی؛ فخری خوروش؛ محمدعلی کشاورز؛ عزت‌الله نوید؛ نبی‌پور؛ اسماعیل داورفر؛ عنایت بخشی؛ مصطفی‌زاده؛ اصغر سمسارزاده
جوایز و نامزدی‌های فیلم آقای هالو
- مجسمهٔ طلای سپاس (جایزهٔ اول) بهترین فیلم
- جایزه بهترین کارگردانی برای داریوش مهرجویی از سومین جشنواره سپاس
- جایزه بهترین بازیگر نقش دوم مرد برای عزت‌الله انتظامی از سومین جشنواره سپاس
- مجسمه طلای سپاس (جایزهٔ اول) برای هنرپیشه اول زن به فخری خوروش
- جایزه بهترین فیلمنامه به علی نصیریان و داریوش مهرجویی از سومین جشنواره سپاس
- دیپلم بهترین فیلم از نگاه منتقدین از سومین جشنواره سپاس
- نامزد جایزه تندیس طلایی جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم مسکو، روسیه (۱۹۷۱)
بیشتر بخوانید: لیست اسامی بازیگران زن قدیمی قبل از انقلاب (عکس و سرگذشت آن ها پس از انقلاب)
پستچی (۱۳۵۱)
پستچی چهارمین فیلم داریوش مهرجویی است که در زمان خود موفق‌ترین ساختهٔ این کارگردان در محافل جهانی بود. در این فیلم ۱۱۵ دقیقه‌ای نیز مهرجویی دغدغه، مسئله‌مندی و نگاه عمیق را درون فیلم انعکاس داد و نیز این دغدغه را به ساختار نشانه‌ای تبدیل کرد که مختص جهان اثرش بود اما نتوانست این ساختار را به درستی نشان دهد. این فیلم اقتباسی از نمایشنامه ویتسک نوشته گئورک بوشنر است.
داستان فیلم پستچی از این قرار بود که: تقی پستچی در خانهٔ اربابیش با همسر زیبای خود زندگی می‌کند. او به سبب ناتوانی جنسی شخصیت عصبی و نامتعادلی دارد و تحت درمان یک دکتر دامپزشک است و …
- تهیه‌کننده: مهدی میثاقیان
- تدوینگر: طلعت میرفندرسکی
- فیلم‌بردار: هوشنگ بهارلو
- موسیقی: هرمز فرهت
- صدابردار: واروژ
- بازیگران: علی نصیریان، عزت‌الله انتظامی، ژاله سام، بهمن فرسی، احمدرضا احمدی، عصمت صفوی، امراله صابری، ایرج راد، ناصر نجفی، عزت‌الله رمضانی فر، محمد کرباسی، داوود آریا، صنعان کیانی، آوریل فیش، کریم مراعی، همایون دانایی
جوایز و نامزدی‌های فیلم پستچی
- برنده جایزه بخش نگاه نو جشنواره فیلم برلین، آلمان (۱۹۷۲)
- فیلم هفتم ار ده فیلم برگزیدهٔ جهان توسط منتقدان انگلیسی سالنامهٔ فیلم بولتن (۱۹۷۲)
- نامزد هوگو طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو، آمریکا (۱۹۷۳)
- برنده جایزه ویژه هیت داوران بخش بین‌الملل جشنواره بین‌المللی فیلم روتردام، هلند (۱۹۷۵)
دایره مینا (۱۳۵۳)
این فیلم محصول مشترک تل‌فیلم، شرکت سینمایی و فیلم‌بردای ایران، وزارت فرهنگ و هنر و شرکت تعاونی سینماگران ایران بود و بر اساس داستان ‘آشغالدونی’ نوشته غلامحسین ساعدی در سال۱۳۵۳ ساخته شد، اما در حالی‌که فیلم در جشنواره های بین‌المللی معتبر از جمله در برلین به نمایش درآمده، مورد استقبال قرار گرفته و برنده جوایزی هم شده بود، تا سال ۱۳۵۶ توقیف شد و در ایران اجازه نمایش نیافت. این فیلم پنجمین فیلم داریوش مهرجویی و نخستین فیلم رنگی او و دومین کار مشترک او و غلامحسین ساعدی بعد از فیلم گاو بود.
داستان فیلم مینا از این قرار بود که: پسر جوانی به نام علی که با خانواده‌اش در محله‌های حاشیه‌نشین تهران زندگی می‌کند پدر بیمارش را برای معالجه به بیمارستان بزرگی می‌برد اما نمی‌تواند پدرش را بستری کند و…
- تهیه‌کنندگان: پرویز صیاد، ملک‌ساسان ویسی، بهمن فرمان‌آرا
- مدیر فیلم‌برداری: هوشنگ بهارلو
- طراح صحنه: فرشید مثقالی
- تدوین: طلعت میرفندرسکی
- دستیار کارگردان: محمد بزرگ‌نیا
- منشی صحنه: پریناز نوایی، نسرین فرخی
جوایز و نامزدی‌های فیلم دایره مینا
- برنده جایزهٔ بزرگ آنتن دو از جشنواره فیلم پاریس، فرانسه (۱۹۷۷)
- برنده جایزه ویژهٔ بین‌المللی کاتولیک‌ها، جشنواره فیلم برلین، آلمان (۱۹۷۸)
- برنده جایزهٔ فیپرشی سینمای نو از جشنواره فیلم برلین، آلمان (۱۹۷۸)
- نامزد هوگو طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو، آمریکا (۱۹۷۸)
- برنده جایزه بهترین فیلم، جشنواره فیلم پراد، فرانسه (۱۹۸۰)
مستند‌های کوتاه داریوش مهرجویی قبل از انقلاب
مستند ایثار (۱۳۵۵)
فیلم مستند کوتاه برای سازمان انتقال خون ایران
مستند المون (۱۳۵۵)
فیلم بلند مستند داستانی در بارهٔ اسلام، تشیع و اسماعیلیان برای تلویزیون ملی ایران که تاکنون نمایش داده نشده است.
مستند انفاق (۱۳۵۶)
فیلم کوتاه مستند ۱۰ دقیقه‌ای برای مرکز انتقال خون
مستند بخشش (۱۳۵۶)
فیلم کوتاه مستند برای مرکز انتقال خون.
مستند پیوند کلیه (۱۳۵۷)
فیلم کوتاه مستند برای وزارت بهداشت و درمان
لطفا نظرات و پیشنهادات خود را در انتهای همین مطلب با ما و کاربران محترم سایت ستاره به اشتراک بگذارید.
