آرزوی و دعا برای مرگ نکنید: مراقب خواندن هر دعایی برای مرگ باشیم!

زندگی بزرگترین نعمتی است که پروردگار به ما داده است. پس باید از آن بهره برد و تا زمانی که خداوند متعال مقدر نموده است از آن در راه صحیح استفاده کرد.

گاهی سختی‌ها و گرفتاری‌های زندگی باعث می‍‌شود صبر انسان کم شده و وقتی راه‌حل مشکل خود را پیدا نمی‌کند، دست به دعا برداشته و به جای کمک خواستن از خدای متعال، آرزوی مرگ می‌کند.

اما آیا ما جایز هستیم که آرزوی مرگ کنیم و برای تعجیل در مرگ خودمان دعا بخوانیم؟

اگر برای خواندن دعایی برای مرگ این صفحه را باز کردید؛ باید بدانید که هیچ یک از امامان و بزرگان دینی طلب مرگ را جایز نمی‌دانند. ممکن است در مقطعی از زمان ناامید شده باشید و یا آنقدر ظلم و ستم از شخصی دیده باشید که برای وی آرزوی مرگ کنید و به دنبال دعایی برای مرگ باشید؛ اما اگر به خدای بزرگ اعتقاد دارید بهتر است این افکار منفی را از خود دور کنید. 

 از پیغمبراکرم روایت است که:

«رُوِیَ عَن رَسوُلِ‏الله(ص) لاَ یَتَمَنَّیَنَّ أَحَدٌ مِنْکُمُ الْمَوْتَ إِمَّا مُحْسِنًا فَلَعَلَّهُ أَنْ یَزْدَادَ خَیْرًا وَ إِمَّا مُسِیئًا فَلَعَلَّهُ أَنْ یَسْتَعْتِبَ»،
هیچ‎کدام از شما درخواست و آرزوی مرگ نکند، چرا؟ چون یا از افراد نیکوکار محسوب می‏شود و چون آدم نیکوکاری است اگر در اینجا بماند، مرتّباً کار نیک می‏کند و بر نیکی‏هایش افزوده می‏شود. پس چرا بمیرد؟ نیکی کند، خوبی کند، تا به خوبی‎های خود اضافه کند، «وَ إِمَّا مُسِیئًا فَلَعَلَّهُ أَنْ یَسْتَعْتِبَ»، نعوذبالله!

 

طلب مرگ به خودی خود گناه نیست، اما باید دقت کرد علت طلب مرگ چه می تواند باشد؟

اگر طلب مرگ برای رهایی از مشکلات و سختی های موجود است، آیا اعمال ما به گونه ای بوده که مرگ مرحله ای برای رسیدن به آرامش و رهایی از آن مشکلات باشد یا اینکه نیاز است تا جایی که می توانیم از مزرعه دنیا برای آخرتمان سود بیشتری ذخیره کنیم؟

بیشتر بخوانید: دعای عدیله برای حفظ ایمان هنگام مرگ

آیا خواندن دعایی برای مرگ خود یا دیگران جایز است؟

اگرچه به یاد مرگ بودن، عامل بسیار مهمی در جلوگیری از گناهان است؛ از این‌رو، در روایات فراوان به آن سفارش شده است:

«وَ أَکْثِرْ ذِکْرَ الْمَوْتِ وَ مَا بَعْدَ الْمَوْتِ»
فراوان از مرگ و بعد مرگ یاد کنید

اما باید توجه داشت که فرصت زندگی در این جهان، از نعمت‌‏های بزرگی است که خداوند به انسان ارزانی داشته، و آرزوی مرگ در حقیقت نادیده گرفتن و کفران این نعمت است.

البته به طور طبیعی و ذاتی، انسان‌ها دوست‌دار زندگی و عمر طولانی در این دنیا بوده و زندگی عموم مردم نیز بیان‌گر همین معنا است؛ چرا که تلاش می‌کنند از خوردنی‌ها و آشامیدنی‌هایی استفاده کنند که باعث طول عمر می‌شود. و در برابر کوچک‌ترین بیماری مبارزه کرده و خواهان درمان آن برای ادامه زندگی هستند.

در روایات و دعاهای پیشوایان دین نیز به مواردی بر خورد می‌کنیم که خواستار عمر طولانی برای شناخت بیشتر و عبادت و بندگی خدای متعال بودند:

«وَ عَمِّرْنِی مَا کَانَ عُمُرِی بِذْلَةً فِی طَاعَتِکَ»؛ «أَنْ تُطِیلَ عُمُرِی»،«أَنْ تُطِیلَ عُمُرِی، وَ أَنْ تُقَوِّیَ ضَعْفِی».‏

لذا درخواست مرگ در حالت عادی پذیرفتنی نیست؛ زیرا نعمت عمر چیزی است که خدای متعال به انسان ارزانی داشته و انسان باید از آن نهایت استفاده و بهره برداری را در راه اهداف خلقت بکند.

در روایت آمده است؛ روزی پیامبر اکرم(ص) به عیادت بیماری رفت؛ از او احوال‌پرسی کرد؛ بیمار از درد و مشکلاتش نالید و آرزوی مرگ کرد.

پیامبر به او فرمود:

«لَا تَتَمَنَّ الْمَوْتَ فَإِنَّکَ إِنْ تَکُ مُحْسِناً تَزْدَدْ إِحْسَاناً وَ إِنْ تَکُ مُسِیئاً فَتُؤَخَّرُ تُسْتَعْتَبُ فَلَا تَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ»
آرزوی مرگ نداشته باش؛ زیرا اگر تو آدم خوب و نیکوکار باشی، با طولانی‌تر شدن عمرت بر کارهای نیک تو افزوده می‌شود، و اگر گناه‌کار باشی، فرصت پیدا می‌کنی و مورد رضایت خدا قرار مى‌‏گیرى،‏ پس تمنای مرگ نکنید».

از این‌رو در جایی دیگر فرمود:

«لَا یَتَمَنَّیَنَّ أَحَدُکُمُ الْمَوْتَ بِضُرٍّ نَزَلَ بِه»
هیچ‌یک از شما به دلیل مشکلاتی که برایتان پیش آمده، آرزوی مرگ نکنید.

از امام علی(ع) نیز نقل شده است:

«آرزوی مرگ نکنید؛ زیرا ترس و اضطراب لحظه‌های جان دادن و سکرات مرگ، بسیار شدید و سخت است. یکی از خوشبختی‌های انسان، این است که عمرش طولانی باشد و در نتیجه، با توبه و انابه به سوی قیامت و سرای ابدی برود».

علی(ع) در همین رابطه می‌فرماید:‏

« بَقِیَّةُ عُمُرِ الْمُؤْمِنِ لَا قِیمَةَ لَهَا یُدْرِکُ بِهَا مَا قَدْ فَاتَ وَ یُحْیِی مَا مَات»
باقی مانده عمر مؤمن برایش قیمتی نیست؛ چرا که در بقیه عمر فرصت‌هایی را که از دست داده جبران می‌کند.

بنابر این و با توجّه به آنچه را که بیان شد، روشن می‌شود که نعمت عمری را که خداوند به انسان داده، باید هر چه بیش‌تر از این فرصت استفاده کرده و بهترین بهره برداری را از آن داشته باشد. بهره‌‏ای که همراه با کمال انسانی و تقرّب به خدا باشد و سبب رستگاری در آخرت شود.

البته از این قانون کلی مواردی را می‌توان استثنا نمود؛ مانند:

۱. شهادت در راه خدا: شهادت در راه خدا یکی از آرزوهای اولیای الهی بود که برای رسیدن به آن لحظه شماری می‌کردند. علی(ع) می‌فرماید: «به خدا قسم، عشق پسر ابوطالب به مرگ از علاقه کودک شیرخوار به پستان مادر بیشتر است».

امام صادق(ع) در دعاهای ماه مبارک رمضان چنین مرگی را از خداوند درخواست می‌کرد:

«وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تَجْعَلَ وَفَاتِی قَتْلًا فِی سَبِیلِک‏»

از آن‌جا که درخواست و آرزوی چنین مرگی عین سعادت است، با تقاضای مرگی که به جهت مشکلات مادی باشد، فرق می‌کند؛ لذا می‌‏بینیم که در دعاها به آن سفارش شده است. و به عبارت دیگر شهادت، مرگی عادی نیست؛ زیرا خدای متعال فرموده است که شما شهیدان را مرده مپندارید.

۲. عمر همراه با گناه: اگر عمر انسان در مسیر گناه و در مخالفت با احکام و قوانین الهی سپری می‌شود، و به تعبیر معصوم(ع) تبدیل به چراگاه شیطان شده و نمی‌‌تواند خود را از معصیت خدا باز دارد، و برای ترک گناه راهی جز مرگ ندارد، این‌جا آرزوی مرگ آخرین چاره کار است:

«… فَإِذَا کَانَ عُمُرِی مَرْتَعاً لِلشَّیْطَانِ فَاقْبِضْنِی إِلَیْکَ قَبْلَ أَنْ یَسْبِقَ مَقْتُکَ إِلَیَّ، أَوْ یَسْتَحْکِمَ‏ غَضَبُکَ‏ عَلَی»
و هر گاه بنا شد زندگى من جولان‌گاه شیطان (و پیروى از او) گردد، تو خود پیش از آن‌که نفرین تو بر من فرو بارد، یا خشم برگشت‌ناپذیرت مرا فرا گیرد، جانم را بگیر و مرا نزد خویش بر.

یعنی آرزوى مرگ هنگامى بجا است که بر اثر اطاعت و بندگى و دارا بودن توشه سفر آخرت یقین داشته باشى سرنوشت تو پس از مرگ از این زندگانى بهتر است، و گر نه این آرزوى مردمی است که پایه‌های ایمانشان سست، و از ‏خرد بی‌بهره‌اند که توشه آخرت مهیا نکرده آرزوی مرگ می‌‏نمایند.

در داستان حضرت مریم(س) نیز در قرآن کریم آمده است:

«فَأَجاءَهَا الْمَخاضُ إِلى‏ جِذْعِ النَّخْلَةِ قالَتْ یا لَیْتَنی‏ مِتُّ قَبْلَ هذا وَ کُنْتُ نَسْیاً مَنْسِیًّا»
هنگامی که درد وضع حمل مریم را به کنار تنه درخت خرمایى کشاند، (آن‌قدر ناراحت شد که) گفت اى کاش پیش از این مرده بودم و به کلى فراموش مى‏شدم!

در رابطه با این سخن حضرت مریم نیز باید گفت:

۱ . این آرزوی مرگ ناشی از حیا و عفت فراوان حضرت مریم بود، آن هم نه برای مسائل مادی و دنیوی، بلکه برای آن بود که در میان مردم خود آدم رشید و صاحب فراستی را نمی‌‏یافت که او را از اتهام مبرا کند.
۲ . این آرزوی او برای این بود که مردم به دلیل اتهامی که به وی می‌زنند دچار معصیت الهی نشوند.
۳. این آرزوی مرگ برای آینده نیست که با موضوع گفت‌وگوی ما در ارتباط باشد؛ یعنی مریم از خدا نخواست که مرا بمیران و مرگم را برسان، بلکه تنها در دلش آرزو کرد که کاش قبلاً مرده بود و چنین اتفاقی که پای آبرویش در میان بود، رخ نمی‌داد.

بیشتر بخوانید: دعا برای رفع عذاب قبر به نقل از روایات و احادیث

نفرین و دعا برای مرگ کسی چه حکمی دارد؟

برای آن دسته از دشمنان اسلام که هیچ امید برای هدایت آنان نیست، می‌توان لعن و نفرین فرستاد، اما در غیر این موارد، بویژه در ارتباط با درگیری‌ها و دلگیری‌های شخصی نفرین و آرزوی مرگ کار شایسته‌ای نیست، به خصوص نفرین علیه والدین که حق بزرگی بر گردن فرزند دارند، بلکه برخی مراجع این کار را نوعی عاق والدین و بی‌احترامی به آنان شمرده و آن‌را جایز نمی‌دانند.

پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:

• حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):

۱. نفرین کردن فی نفسه کار خوبی نیست، ولی نفرین بر دشمنان اسلام، اشکال ندارد.

۲. در فرض مذکور کار شایسته‌ای نیست، و بهتر است برای هدایت دیگران دعا کنید.

 

• حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

چنین دعایی عقوق والدین است و حرام است.

 

• حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی):

نفرین فرد، اهانت و بی‌احترامی به اوست لذا در مورد والدین جایز نیست.

 

• حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):

دعا به نحوی که در سؤال آمده صحیح نیست و همیشه برای دیگران از خداوند متعال خیر و عافیت و هدایت و ارشاد و رفع مشکلات بخواهید.

 

• حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

هرگز نفرین به کسی نکنید و به همه دعای خیر کنید.

 

• حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

سزاوار است دعا به خیر باشد.

 

سخن آخر

طبق این روایات جایز نیست که نه برای مرگ خودمان و نه برای مرگ دیگران در درگاه خداوند دعا بخوانیم.

بهترین راه در برابر سختی‌ها و بیماری‌ها، توکل به خدای یکتا، توسل به ائمه اطهار علیهم‌السلام و دعا و تلاش برای حل گرفتاری در کنار صبر است. بنابراین درخواست مرگ با صبر همخوانی ندارد و روا نیست.

در این ورد وقتی سیره و سبک زندگی پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم‌السلام را مرور می‌کنیم، این نکته مشخص می‌شود که آن بزرگان که الگوی کامل و جامع در سبک زندگی هستند به هیچ عنوان در مقابل سختی‌ها و مشکلات دنیا آرزوی مرگ نمی‌کردند. بلکه با مشکلات دنیا به سختی مبارزه کرده و با اعلام رضایت از قضای الهی صبور بودند.

اگر از آن دسته افرادی هستید که به مرگ زیاد فکر می‌کنند، نگاهی به مطلب یاد مرگ در قرآن و روایات بیاندازید. کارشناسان مذهبی سایت ستاره، مشتاقانه منتظر دریافت نظرات شما درباره این مقاله هستند.