حکایت اصطلاح و ضرب المثل بادمجان دور قاب چین چیست؟

بادمجان دور قاب چین اصطلاحی است که شاید این روزها بیشتر از هر زمان دیگری به گوشمان خورده است. در واقع این اصطلاح برای کسانی به کار می‌رود که قصد گرفتن سود و منفعت بیشتر از طرف بزرگان در برابر کارهای بیهوده دارند. اما آیا می‌دانید ریشه این اصطلاح به کجا باز می‌گردد؟

حکایت بادمجان دور قاب چین‌ها و ناصرالدین شاه قاجار

در زمان قاجار و به‌خصوص دوران سلطنت ناصرالدین شاه، درباریان و افراد بانفوذ در دربار برای کسب منافع بیشتر سعی می‌کردند تا جایی که ممکن است و با هرکاری که می‌توانند خود را به شاه و خاندان سلطنتی نزدیک کنند و نظر مثبت قبله عالم را به خود جلب کنند. آنها در این مسیر از هیچ کاری اجتناب نمی‌کردند و سعی داشتند از هم سبقت بگیرند.

گاه پیش می‌آمد که پادشاه چند روزی را برای شکار یا کنترل اوضاع در زمان جنگ، بیرون از شهر اردو می‌زد و به این ترتیب چادرهای بزرگی برپا می‌شد. یکی از مهمترین چادرها، چادر مخصوص آشپزخانه بود که سرآشپزهای دربار در آن مشغول پخت و پز و تهیه غذای شاه و اطرافیان بودند. در این میان درباریانی که می‌خواستند توجه شاه را جلب کنند، به چادر آشپزها می‌رفتند.

آنها روی زمین می‌نشستند و بادمجان پوست می‌کندند و یا بادمجان‌های سرخ شده را دورتادور قاب پلو یا بشقاب‌های خورش می‌چیدند. آنها مخصوصا زمانی به این کار می‌پرداختند که مطمئن بودند شاه درحال پیاده روی در اردوگاه است و حتما از جلوی چادر آشپزخانه رد می‌شود و آنها را می‌بیند که درحال کمک به آشپزها بودند.

کسانیکه در امر طبخ و آشپزی مطلقا چیزی نمی­دانستند و کاری از آن­ها ساخته نبود. این عده که در صدر آن­ها صدر اعظم قرار داشت دو وظیفه­ مهم و خطیر !! بر عهده داشتند:

یکی آن­که چهار زانو بر زمین بنشینند و مثل خدمه­ های آشپزخانه بادنجان را پوست بکنند.

دیگر آن­که این بادمجان­ها را پس از پخته شدن در دور و اطراف قاب­های آش و خورش بچینند.

بیشتر بخوانید: داستان و حکایت ضرب المثل خر بیار و باقالی بار کن

شادروان عبدالله مستوفی می­نویسد: «من خود عکسی از این آشپزان دیده ­ام که صدر اعظم مشغول پوست کردن بادنجان، و سایرین هریک به کاری مشغول بودند.» این آقایان رجال و بزرگان کشور طوری حساب کار را داشتند که بادمجان‌ها را موقعی که شاه سری به چادر آن­ها می­زد به دور قاب می­چیدند و مخصوصا دقت و سلیقه به کار می­بردند که بادنجان­ها را به طرزی زیبا و شاه پسند دور قاب­ها بچینند تا مسرت خاطر ناصرالدین شاه فراهم آید و نسبت به مراتب اخلاص و چاکری آن­ها اظهار تفقد و عنایت فرماید.

دکتر فورویه طبیب مخصوص ناصرالدین شاه می­نویسد: « اعلیحضرت مرا هم دعوت کرد که در این آشپزان شرکت کنم. من هم اطاعت کردم و در جلوی مقداری بادمجان نشستم و مشغول شدم که این شغل جدید خود را تا آن­جا که می‌­توانم به خوبی انجام دهم.

در همین موقع ملیجک به شاه گفت بادمجان­‌هایی که به دست یک نفر فرنگی پوست کنده شود نجس است. شاه امر را به شوخی گذراند و محمد خان پدر ملیجک تمام بادمجان­‌هایی را که من پوست کنده بودم جمع کرد و عمدتا آن­ها را با نوک کارد بر می­چید تا دستش به بادمجان­‌هایی که دست من به آن­ها خورده بود نخورد. بعد بادمجان­‌ها و سینی و کارد را با خود بیرون برد…»

در هر صورت اصطلاح بادمجان دور قاب چین از آن تاریخ ناظر بر افراد متملق و چاپلوس گردیده رفته رفته به صورت ضرب المثل درآمده است.

از آن به بعد مردم درباره هرکسی که مشغول چاپلوسی و تملق بود، اصطلاح بادمجان دور قاب چین را به کار می‌بردند و می‌گفتند که فلانی بادمجان دور قاب چین است.

بیشتر بخوانید: حکایت و داستان ضرب المثل کشک چی!؟ پشم چی!؟ به همراه معنی

بادمجان دور قاب چین کنایه از چیست؟

به کسی می گویند که برای خودنمایی، چاپلوسی دیگران را می کند و کارهایی انجام می دهد که خودش را بیشتر مطرح کند.

متملق و چاپلوس و سوء استفاده گر.

مثلا: فلانی در اداره خیلی دور و بر رئیس می پیچد و خود شیرینی می کند. الحق که بادمجان دور قاب چین اداره‌مان است!

آیا تابحال در اطراف خود افراد بادمجان دور قاب چین مشاهده کرده‌اید؟ لطفا نظرات و پیشنهادات خود را در انتهای همین مطلب با ما به اشتراک گذارید.