گسل چیست؟ + خطرناک ترین گسل های تهران

 

 

داده‌ها نشان می‌دهد که در منطقه تهران حدود هر ۱۵۸ سال یک زمین لرزه اتفاق می‌افتد. آخرین زلزله تهران مربوط به سال ۱۸۳۰ میلادی و به بزرگی ۷.۲ ریشتر بود. با یک حساب سر انگشتی می توان فهمید که زلزله ای در سال ۱۹۸۸ باید رخ می داد که این واقعه هنوز رخ نداده است.

زلزله در تهران حتمی است

به گفته کارگروه سیستم اطلاع مکان یابی دانشگاه تهران “وقوع زلزله در تهران حتمی است و طبق تحقیقات زلزله دارای یک دوره بازگشت است که طبق برآوردها هر ۱۵۰ سال یک بار یک زلزله بزرگ رخ می‌دهد و با توجه به اینکه بزرگترین زلزله در تهران در ۱۷۰ سال گذشته رخ داده‌است باید خود را برای وقوع زلزله بزرگ در کلانشهرها آماده کنیم.”

شمال و جنوب تهران مناطق دارای بیشترین خطر زمین لرزه بودند اما با توجه به یافته های جدید تمامی شهر در معرض خطر زمین لرزه قرار دارد البته سایر پیامد های زمین لرزه چون مسدود شدن راه ها ، قطع شریان های حیاتی ،آتش سوزی، شیوع بیماری ها و عدم امکان کمک رسانی به موقع را نباید کمتر از خطر تخریب ساختمان ها دانست و می تواند تمامی شهر را تحت تاثیر قرار دهد. تهران به عنوان یکی از بزرگترین شهرهای جهان در بخش میانی کمربند لرزه خیزی که از اروپا تا هیمالیا ادامه دارد قرار گرفته است. البرز مرکزی گسل های شناخته شده ای دارد که در گذشته زمین لرزه های بزرگی را ایجاد کرده اند. در بخش شمالی البرز، گسل خزر یا کاسپین ، بزرگترین گسلی است که توان لرزه زایی بالایی دارد و کلیه شهر های حاشیه شمالی البرز را تهدید می کند. شهر های حاشیه جنوبی البرز مانند شهر دماوند و شهر فیروزکوه نیز در نزدیکی گسل های فعال همچون گسل شمال تهران قرار دارند که جنبش هرکدام از آن ها می تواند فاجعه انسانی به بار آورد. زمین‌شناسان پیش بینی کرده اند که طی چند سال آینده زلزله‌ای با مقیاس ۷ ریشتر در تهران اتفاق بیفتد که نتیجه آن فاجعه‌ای مخرب‌تر از بم خواهد بود، و بحرانی ایجاد می‌شود که شاید در هیچ کجای دنیا مشابه آن اتفاق نیافتاده باشد.

گسل های تهران فعال شده اند

گسل به شکستگی‌هایی اطلاق می‌شود که سنگ‌های دو طرف صفحهٔ شکستگی نسبت به یکدیگر حرکت کرده باشند. این جابه‌جایی می‌تواند از چند میلی‌متر تا صدها متر باشد. انرژی آزادشده به هنگام حرکت سریع گسل‌های فعال، عامل وقوع اغلب زمین‌لرزه‌ها است. با توجه به زمین لرزه های چند وقت اخیر به نظر می رسد که گسل های  تهران فعال شده اند که می تواند نشانه ای از زلزله تهران باشد.بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی مرکز اطلاعات جغرافیایی شهر تهران و براساس نقشه مکان یابی بلند مرتبه‌سازی، محله قدیم تهران موسوم به ارگ قدیم، امن ترین ناحیه از نظر وجود گسل‌های زلزله مي‌باشد.

محلات امن تهران

 از محلات به نسبت امن تر شهر تهران مي‌توان به راه آهن، محور نواب، محور خیابان انقلاب و آزادی، هفت چنار به علاوه ارگ قدیم تهران اشاره کرد. ارگ قدیم تهران حد فاصل خیابان شوش، هفده شهریور، انقلاب و کارگر جنوبی را شامل مي‌شود که بازار تهران، خیابان مولوی، میدان بهارستان، میدان امام خمینی، محله امیریه و خیابان جمهوری اسلامی را نیز شامل مي‌شود.

ساخت و ساز روی گسل های تهران

• ساختمان در حال تکمیل و مدرن اسناد ملی ایران دقیقا روی گسل معظم سید خندان و درفاصله ۱۰۰ متری محل تقاطع این گسل با گسل داوودیه.
• ساختمان عظیم بانک مرکزی که شبیه برجهای دوقلوی نیویورک است مابین فاصله ۲۰۰متری از گسل داوودیه و ۴۰۰ متری گسل سید خندان.
• ساختمان بلند مرتبه و سنگین روزنامه اطلاعات در کنار گسل واقع در زیر بزرگراه جهان کودک واقع است وهمچنین در پشت آن ساخنمان گسل سید خندان قرار دارد.
• مجموعه ساختمان های در حال تکمیل کتابخانه ملی ایران -که یکی از سازه هایی است که مورد بازدید دانشجویان مهندسی عمران قرار می گیرد بر روی طاقدیسهای داوودیه قرار دارد.
• ساختمان بلند مرتبه بنیاد مستضعفان در کنار گسل تلویزیون واقع شده است.
• ساختمان عظیم وزارت راه مابین دوگسل تلویزیون باختری و عباس آباد در فاصله حدودا ۲۰۰متری مابین واقع شده است.
• برج میلاد دقیقا روی سامانه گسل شهرک قدس واقع شده است!!
• ساختمانهای بلند مرتبه مسکونی و مدرن و در حال ساخت آتی ساز در کنار هتل اوین، در محل تقاطع گسل محمودیه و گسل عمود بر آن قرار دارند.
• تنها پل معلق تهران یعنی پل پارک وی که در تقاطع خیابان ولیعصر و بزرگراه چمران واقع است دقیقا روی گسل محمودیه قرار دارد.
• پل بزرگراه صدر روی خیابان دکتر شریعتی گسل قیطریه را قطع کرده است.

۱۰ گسل خطرناک تهران

در ميان تعداد زياد گسل های تهران ، گسل‌هاي زير از خطر بالاتري برخوردارند:

۱. گسل مشا- فشم به طول ۴۰۰ کیلومتر

گسل فشاری مشا، گسل بزرگی است که شامل زیر شاخه‌هاي فراوانی نیز مي‌شود زلزله ۱۸۳۰میلادی به منطقه شرقی فعالیت این گسل نسبت داده مي‌شود علاوه براین زلزله بزرگی هم که در سال ۹۵۸ میلادی با بزرگای گشتاوری ۷/۷ در ۵۰ کیلومتری تهران رخ داده است.این گسل یکی از خطرناکترین گسل های تهران است.

۲. گسل شمال تهران به طول ۷۵ کیلومتر

گسل شمال تهران بین شاخه غربی گسل مشا و شهر قرار دارد اگر گسل شمال تهران فعال شود میزان خسارت به مراتب خیلی حادتر از زلزله‌ای است که در سال ۱۹۶۸ میلادی رخ داده است گسل شمال تهران از این لحاظ مي‌تواند یک چشمه لرزه زا، باشد گسل شمال تهران در فاصله بین کوه‌های شمال تهران و شهر و در روی پهنه‌هاي جنوبی کوه‌های شمال تهران به طول ۷۵ کیلومتر قرار گرفته است

۳. گسل جنوب ری به طول ۲۰ کیلومتر

گسل جنوب ری – ایوانکی در جنوب تهران به طول ۲۰ کیلومتر قرار گرفته است تمامی این گسل مي‌تواند به عنوان یک چشمه لرزه زا برای تهران باشد گسل جنوب ری در قسمت جنوبی خود دچار انشعابی است که در شمال آن قرار دارد و گسل شمال ری نامیده مي‌شود و فاصله بین این دو گسل فقط ۳ تا ۵ کیلومتر است، به نظر مي‌رسد ریشه این دو گسل یکی باشد و آنها نشانه‌هاي سطحی یک گسل باشند.

۴. گسل شمال ری

در حوالی عظیم آباد در کناره جنوبی بزرگراه ری ـ بهشت زهرا قرار دارد و دیواره‌اي به ارتفاع ۲ متر را به‌وجود آورده است امتداد آن شرقی ـ غربی بوده و طولی حدود ۱۶/۵ کیلومتر دارد.

۵. گسل معکوس آهار

این گسل قسمتی از گسل معروف مشا-فشم را تشکیل داده است که باطولی در حدود ۴۰۰ کیلومتر از جنوب غربی شاهرود در شرق تا آبیک در غرب ادامه دارد و شیبی در حدود ۳۵ تا ۷۰ درجه به سمت شمال دارد قسمتی از این گسل در ناحیه آهار که یکی از سه شاخه فرعی آن است گسل آهار نامیده مي‌شود.

۶. گسل معکوس امامزاده داوود

راستای شمال غرب ـ جنوب غرب دارد و از حوالی امامزاده داوود عبور مي‌کند این گسل معکوس دارای شیبی معادل ۸۰ درجه به سمت شمال شرق است در حوالی ولنجک این گسل به گسل شمال تهران مي‌پیوندد.

۷. راندگی پورکان ـ وردیج

از حوالی پورکان در مسیر جاده کرج چالوس تا وردیج و سپس شمال کن و فرحزاد ادامه مي‌یابد ودارای راستای شمال غرب جنوب شرق است.

۸. گسل کهریزک

از شمال سلطان آباد در غرب تا کهریزک و سپس شمال شمس آباد در شرق امتداد یافته و راستایش شرقی غربی و طولش بیش از ۴۰ کیلومتر است این گسل دیواره‌اي به ارتفاع ۱- ۱۰ متر در آبرفت‌هاي جنوب تهران ایجاد کرده است.

۹. راندگی نیاوران

با راستای شمال شرقی ـ جنوب غربی وبا طولی حدود ۱۳ کیلومتر از سعادت آباد تا نیاوران و شمال اقدسیه امتداد مي‌یابد.

۱۰. گسل محمودیه

گسلی با سازوکار کششی با راستای شرقی ـ غربی است.