معنی درس آخرین پرسش با معنی کلمات و آرایه های ادبی

معنی کلمات و آرایه های ادبی آخرین پرسش

پیرمردی که سال‌های عمرش به هفتاد و هفت رسیده بود، در بستر بیماری، واپسین لحظات زندگی را می‌گذرانید. در تن رنجورش رمقی باقی نمانده بود و کم کم شمع وجودش به خاموشی می‌گرایید.

بستگانش با چشمانی اشکبار نگران حال وی بودند. آن‌گاه که نفس او به شماره افتاده بود، دوستی فقیه و دانشمند بر بالین وی حاضر آمد و با اندوهی بسیار، دست نوازش بر سر و رویش کشید.

واژه های مهم:

• واپسین: آخرین
• رنجور: بیمار، دردمن
• رمق: نیرو، نا، توان
• می گرایید: گرایش داشت
• بستگان: خویشاوندان، اقوام
• اشکبار: گریان
• فقیه: دانشمند
• بالین: بستر
• حاضر آمد: حاضر شد
• اندوه: غم، ناراحتی

کلمات مترادف:

• بیمار: رنجور، ناتوان

کلمات متضاد:

• بیماری# سلامت
• اندوه# شادی

نکته های ادبی:

• شمع وجودش: اضافه تشبیهی (وجود: مشبّه، شمع: مشبّه به)
• شمع وجودش به خاموشی می گرایید: کنایه از اینکه در حال مرگ بود
• نفس به شماره افتادن: کنایه از در حال مردن بودن و به سختی نفس کشیدن
• دست، سر، روی: مراعات نظیر

دانش زبانی:

• نگران حال وی بودند/ ماضی ساده: بودند
• دوستی فقیه و دانشمند بر بالین وی حاضر آمد/ ماضی ساده: حاضر آمد (حاضر شد)
• با اندوهی بسیار، دست نوازش بر سر و رویش کشید/ ماضی ساده: کشید

✿☆✿

مرد بیمار با کلماتی مقطع از دوست دانشمندش تمنا کرد که یکی از مسائل علمی را که زمانی با وی در میان گذاشته بود، باز گوید. فقیه گفت: «ای دوست گرامی، اکنون چه جای این پرسش است؟»، بیمار با تعرض پاسخ داد: «ای مرد، کدام‌یک از این دو امر بهتر است: اینکه مسئله را بدانم و بمیرم یا نادانسته و جاهل درگذرم؟»

واژه های مهم:

• مقطّع: قطع شده، ناپیوسته، بریده بریده
• تمنّا: خواهش
• تعرّض: حالتی از اعتراض به خود گرفتن، شکایت، شِکوه
• نادانسته: نادان، ناآگاه
• جاهل: نادان

کلمات مترادف:

• جاهل: نادان

کلمات متضاد:

• جاهل# دانا

دانش ادبی:

• درگذرم: کنایه از بمیرم
• دانشمند، مسائل علمی، فقیه، پرسش، مسئله، پاسخ، دانستن و…: مراعات نظیر

دانش زبانی:

• مسائل: جمعِ مکسّر مسئله
• چه جای این پرسش است: جای این سؤال نیست. (استفهام انکاری)
• از دوست دانشمندش تمنا کرد/ ماضی ساده: تمنا کرد
• فقیه گفت/ ماضی ساده: گفت
• بیمار با تعرض پاسخ داد/ ماضی ساده: پاسخ داد

✿☆✿

مرد فقیه مسئله را باز گفت و سپس از جای برخاست و دوست بیمار را ترک کرد. هنوز چند قدمی دور نشده بود که شیون از خانه بیمار برخاست. بیمار پاسخ خویش را یافت و آرام و خندان دیده از جهان فرو بست. او دانشمند بلند آوازه ایرانی، ابوریحان بیرونی در قرن پنجم هجری است. این شیوۀ علم‌جویی و یادگیری همان سفارش پیامبر بزرگوار اسلام (ص) است که فرمود: «اطلبوا العلم من المهد الى اللحد» (ز گهواره تا گور دانش بجوی.)

واژه های مهم:

• برخاست: بلند شد
• شیون: گریه و زاری، ناله بلند
• یافتن: فهمیدن
• بلند آوازه: نام آور، معروف، مشهور
• شیوه: روش
• سفارش: توصیه

کلمات متضاد:

• خندان# گریان

نکته های ادبی:

• دیده از جهان فرو بست: کنایه از مردن
• «اُطلبُ العلمَ مِنَ المَهدِ اِلَى اللَّحِدِ»: تضمین
• آوردن عینِ آیه، حدیث، مصراع یا بیتی از دیگران را تضمین گویند. تضمین از آرایه های ادبی است.

دانش زبانی:

• ابوریحان بیرونی: نهاد
• دانشمند بلند آوازه ایرانی: بدل
• قرن پنجم هجری: متمم مسندی
• است: فعل
• این شیوه علم جویی و یادگیری: نهاد
• همان سفارش پیامبر بزرگوار اسلام(ص): مسند/ است: فعل.
• گهواره: متمم
• تا: حرف اضافه
• گور: متمم
• دانش: مفعول
• بجوی: فعل
• مرد فقیه مسئله را باز گفت/ ماضی ساده: بازگفت
• سپس از جای برخاست/ ماضی ساده: برخاست
• دوست بیمار را ترک کرد/ ماضی ساده: ترک کرد
• شیون از خانه بیمار برخاست/ ماضی ساده: برخاست
• بیمار پاسخ خویش را یافت/ ماضی ساده: یافت
• آرام و خندان دیده از جهان فرو بست/ ماضی ساده: فرو بست

درباره ابوریحان بیرونی

ابوریحان محمّد بن احمد، ریاضیدان و فیلسوف ایرانی (۴۴۰-۳۶۲ ه.ق) اوایل عمر را در دربار خوارزمشاهیان گذرانید؛ سپس چند سال در گرگان، دربار قابوس بن وشمگیر به سر برد و کتاب «آثارالباقیه» را به نام آن پادشاه تألیف کرد. پس از آن محمود غزنوی او را با خود همراه ساخت و در بیشتر جنگ های محمود در هندوستان همراه او بود. با دانشمندان هند مصاحبت داشت و مواد لازم را برای تألیف کتاب «تحقیق ماللهند» فراهم آورد. از آثار مهمّ او می توان به کتاب «التّفهیم» اشاره کرد.