علت و علائم افتادگی مثانه چیست و چگونه درمان می‌شود؟

ستاره | سرویس سلامت – مثانه عضوی کیسه مانند و توخالی‌ای است که درون لگن قرار گرفته و وظیفه آن انباشتن ادراری است که از کلیه‌ها و از طریق لوله حالب (میزنای) به درون آن ریخته می‌شود. این عضو از بدن، توسط عضلات نگهدارنده در مکان مناسبی قرار می‌گیرد و اگر به هر دلیلی این عضلات نگهدارنده، توانایی خود را در نگهداشتن از دست دهند، مثانه از مکان خود جابه جا شده و مشکلاتی برای فرد پدید می‌آید. در این مطلب به علت و علائم افتادگی مثانه می‌پردازیم.

 

انواع افتادگی مثانه

به این بیماری افتادگی مثانه یا سیستوسل گفته می‌شود. در این عارضه مثانه به داخل واژن می‌افتد و از نظر شدت به چهار نوع تقسیم بندی می‌شود.

• نوع اول: در این نوع به هنگام معاینه کمی از مثانه در داخل واژن لمس می‌شود.
• نوع دوم: در افتادگی متوسط قسمت بیشتری از مثانه وارد واژن شده و تقریبا نصف آن را اشغال می‌کند
• نوع سوم: در افتادگی نوع سوم، مثانه تا پایین واژن لمس می‌شود
• نوع چهارم: در افتادگی نوع چهارم مثانه کاملا از دهانه واژن بیرون زده و گاه خود بیمار آن را به داخل می‌برد و با یک فشار اندک به حالت قبل برمی‌گردد.

با افزایش شدت و نوع افتادگی مثانه، احتمال بروز عفونت‌های واژن بالاتر می‌رود.

 

 

علت افتادگی مثانه چیست؟

افتادگی مثانه بیماری‌ای است که بیشتر اوقات زنان به آن دچار می‌شوند. مثانه در حالت طبیعی توسط قسمت قدامی دیواره واژن (قسمت جلویی واژن) در جایگاه خودش حفظ می‌شود؛ در واقع این دیواره به عنوان پشتیبان مثانه محسوب می‌شود. وقتی این دیواره تحت فشار قرار بگیرد، عضلات حفاظت کننده کش آمده و شل می‌شوند و نقش حمایتی خود را در نگهداری از مثانه از دست می‌دهند. در ادامه به برخی از عللی که منجر به این عارضه می‌گردند اشاره خواهیم کرد:

• زایمان طبیعی: مهمترین علت افتادگی مثانه، انجام زایمان‌های متعدد طبیعی است که منجر به افتادگی مثانه به داخل واژن می‌شود. در زایمان‌های دو قلو و زایمان‌های سخت نیز احتمال بروز این عارضه بالا می‌رود.
• عمل هیسترکتومی (در آوردن رحم): عمل هیسترکتومی و در آوردن رحم باعث ضعف در نگهداری مثانه می‌شود. بنابراین هیسترکتومی شانس ابتلا به افتادگی مثانه را افزایش می‌دهد.
• شل شدن عضلات کف لگن: شل شدن عضلات کف لگن به دنبال افزایش سن، عدم تحرک و ورزش نکردن و ضعف در جدار عضلات به دلیل تغییرات هورمونی بوجود می‌آید.
• یائسگی: یائسگی یکی دیگر از دلایلی است که زنان را در معرض ابتلا به این اختلال قرار می‌دهد؛ زیرا هورمون استروژن در بدن، باعث قوام و استحکام خوب عضلات در بدن می‌شود. پس از یائسگی و قطع هورمون استروژن، عضلات تمام نقاط بدن از جمله قسمت قدامی واژن شل شده و افتادگی مثانه در زنان مشاهده می‌شود.
• ژنتیک: برخی از زنان به طور ژنتیکی دچار یائسگی زودرس می‌شوند؛ برخی از زنان نیز به طور مادرزادی عضلات کف لگن‌شان شل است. زور زدن و یبوست مزمن هم فشار زیادی به عضلات کف لگن وارد می‌کند.
• برخی بیماری‌ها: سرفه‌های مزمن و آسم نیز می‌توانند علت افتادگی مثانه باشند.
• حمل اجسام سنگین: حمل و برداشتن اجسام سنگین فشار زیادی به لگن وارد می‌کند که این خود می‌تواند به این عارضه منجر شود.

 

 

علائم افتادگی مثانه چیست؟

• احساس فشار در ناحیه واژن (احساس وجود توپ در ناحیه واژن)
• احساس درد به هنگام رابطه جنسی نیز از علائم افتادگی مثانه است.
• احساس نیاز به فوریت در دفع ادرار
• کمر درد و درد لگنی
• شب ادراری زیاد
• عفونت‌های ادراری عودکننده (زیرا در این وضعیت مثانه به طور کامل تخلیه نمی‌شود و ادرار باقی مانده در آن باعث تجمع باکتری و عفونت می‌شود.)
• بی‌اختیاری ادرار که فرد ناخواسته با یک عطسه، سرفه یا خنده به طور ناگهانی ادرار دفع می‌کند

نکته: تمام بی‌اختیاری‌های ادراری را نباید به این بیماری مرتبط دانست؛ موارد زیادی وجود دارد که بیمار در اثر سرفه یا ورزش دچار ریزش ادرار می‌شود. به این نوع بی‌اختیاری، بی‌اختیاری استرسی گفته می‌شود. بی‌اختیاری استرسی در خانم‌ها بسیار زیاد است و این عارضه در دخترها هم دیده می‌شود و اینگونه نیست که هیچ دختری بی‌اختیاری استرسی نداشته باشد.

 

 

درمان افتادگی مثانه

ورزش

شل و سفت کردن عضلات ناحیه پرینه و انجام تمرینات کیگل می‌تواند به تسكین علائم افتادگی مثانه و پیشگیری از آن کمک کند.

 

جراحی

دیگر راه درمان افتادگی مثانه عمل جراحی است. در افتادگی مثانه از نوع متوسط به بعد، جراحی ضرورت پیدا می‌کند. بعد از عمل جراحی به مدت ۴۸ ساعت به بیمار سوند متصل می‌شود. بررسی و تحت نظر بودن میزان ادارا خروجی در روز اول مهم است و این امر باید نرمال باشد. در ۲۴ ساعت دوم راه سوند بیمار هر یک ساعت یکبار كلمپ و باز می‌شود تا مثانه بیمار كنترل طبیعی خود را به دست آورد و بتواند ادرار را نگه دارد و یا دفع كند. سپس سوند بیمار خارج می‌شود و بیمار به راه رفتن، ادرار کردن و خوردن مایعات تشویق می‌شود. در صورتی كه بیمار بیواند بدون مشکل ادرار كند و خونریزی نداشته باشد، پد واژن خارج می‌شود و از بیمارستان مرخص می‌شود.

توصیه می‌شود بعد از عمل جراخی به مدت دو ماه از برقراری رابطه جنسی پرهیز شود؛ در صورت عدم مشکل مایعات زیادی مصرف شود، تحریک کافی و پیاده روی داشته باشید و از بلند کردن اجسام سنگین پرهیز نمائید.

 

تزریق کلاژن

تزریق کلاژن دور مجرای ادراری به منظور افزایش سایز و تقویت آن یکی دیگر از عمل‌های جراحی است که در راستای بهبود این عارضه انجام می‌گیرد.

 

دارو

استفاده از دارو بیشتر در افرادی که علائم خفیف و متوسطی دارند موثر واقع می‌شود. چندین نوع دارو وجود دارند که به تنهائی و یا ترکیبی از آنها می‌توانند موثر واقع شوند نظیر:

• ترکیبات آنتی کلینرژیک (اکسی بوتینین و…)
• ترکیبات آنتی موسکارین (نظیر بوتاکس)
• ترکیبات آنتی آدرنرژیک (نظیر پسودو افدرین)

 

هورمون درمانی

هورمون درمانی (استروژن) در زنان یائسه تکرر ادراری و سوزش ادراری را تسکین می‌بخشد. همچنین جریان خون بافت مثانه را افزایش داده و منجر به افزلیش قدرت عضلات دور مجرای ادرار می‌شود.

در نظر داشته باشید که با بروز اولین علت و علائم افتادگی مثانه به پزشک مراجعه کنید تا با تشخیص به موقع، درمان مناسب را دریافت کنید.