نویسنده: حسین بیگی
بروزرسانی: 20 اردیبهشت 1402
استعداد یابی چیست؟
استعداد یابی شناخت توانمندی‌هایی است که در هر کس وجود دارد. این بسیار مهم است که شما بفهمید در چه نوع کارهایی موفق‌تر هستید. کشف استعداد و پرورش آن نه‌تنها باعث پیشرفت فرد در زندگی تحصیلی و شغلی خود می‌شود، بلکه کیفیت زندگی او را ارتقاء می‌دهد.
در واقع استعداد و علاقه رابطه مستقیمی با هم دارند. وقتی در کاری استعداد داشته باشید، به آن علاقه هم دارید؛ در نتیجه از وقتی که صرف پرداختن به آن کار می‌کنید لذت می‌برید و این باعث افزایش رضایت شما از زندگی می‌شود.
عکس این قضیه نیز صادق است. اینکه زمان طولانی را صرف کاری کنید که در آن استعداد ندارید، انرژی شما را کاهش می‌دهد و تاثیر منفی در اعتماد به نفس و رضایت شما از زندگی دارد.
علاوه‌بر این به موفقیتی که انتظار دارید هم نمی‌رسید؛ زیرا افراد زیادی هستند که در زمینه فعالیت شما استعداد دارند و می‌توانند با تلاش کمتر به‌مراتب بهتر از شما عمل کنند.
ویژگی‌های افرادی که استعداد خود را کشف کرده‌اند
افرادی که استعداد خود را کشف کردند و در مسیر آن حرکت می‌کنند ویژگی‌های زیر را دارند:
- مسئولیت‌پذیر هستند.
- رضایت شغلی دارند.
- از زندگی خود لذت می‌برند.
- به پیشرفت شغلی علاقه دارند.
- به ادامه تحصیل علاقه‌‌مند هستند.
- از خلاقیت خود استفاده می‌کنند.
ویژگی‌های افرادی که از توانمندی‌های خود آگاه نیستند
افرادی که نسبت به توانایی‌های خود آگاه نیستند ویژگی‌های زیر را دارند:
- رضایت شغلی ندارند.
- خیلی به دنبال ارتقاء شغلی نیستند.
- کمتر از خلاقیت خود استفاده می‌کنند.
- از زندگی خود رضایت ندارند.
- مدام کار یا رشته تحصیلی خود را تغییر می‌دهند.
- مسئولیت‌پذیری کمتری نسبت به وظایف خود دارند.
- به ادامه تحصیل علاقه ندارند.
بنابراین در انتخاب شغل یا رشته تحصیلی نباید فقط به پول یا موقعیت اجتماعی آن شغل توجه کنید. علاوه‌بر این موارد باید ببینید در چه زمینه‌ای استعداد بیشتر دارد.
اهمیت استعداد یابی به‌موقع
واضح است که هرچه زودتر استعدادهای فرد شناخته شود، سریع‌تر به موفقیت می‌رسد. تصور کنید فردی در نوجوانی متوجه استعداد خود در زمینه موسیقی می‌شود. این فرد می‌تواند با تقویت مهارت و توانایی خود در موسیقی تا ۳۰ سالگی به جایگاه مطلوبی در دنیای موسیقی دست پیدا کند. البته این موضوع نباید باعث نا امیدی شما شود.
اگر در سنین بالا هستید و هنوز استعداد خود را کشف نکرده‌اید، نگران نباشید. هیچ‌وقت برای کشف استعداد دیر نیست. سعی کنید توانمندی‌ها و مهارت‌های واقعی خود را بشناسید. هر زمان که احساس کردید در جایی که باید باشید، قرار نگرفته‌اید دوباره به استعدادهای خود فکر کنید. ببینید آیا مسیری که در آن قرار دارید با استعدادهای شما هم‌خوانی دارد؟
راه‌های کشف استعداد
بعد از بررسی اهمیت استعداد یابی این سوال پیش می‌آید که چگونه استعداد خود را کشف کنیم. راه‌های مختلفی برای کشف استعداد وجود دارد. از جمله:
چیزی را پیدا کنید که به شما حس قوی‌بودن می‌دهد
اگر در یک زمینه استعداد داشته باشید، در آن قوی ظاهر خواهید شد. یعنی انجام آن کار برای شما راحت خواهد بود و از انجام آن احساس رضایت می‌کنید. حتما تا به حال پیش آمده که احساس کنید بعضی از کارها را بدون عیب‌ونقص انجام می‌دهید و همه‌چیز در این شرایط برای شما راحت و خوب به‌نظر می‌رسد. پس این موقعیت‌ها را پیدا کنید.
از خانواده خود در مورد علایق کودکی‌تان بپرسید
حتما از برخی اطرافیان خود این جمله را شنیده‌اید که «من از بچگی به این کار علاقه داشتم». بسیاری از علایق و استعدادهای ما، خود را در کودکی و از سنین ۳ سالگی نشان می‌دهد. از پدر و مادر خود بپرسید که در کودکی به چه کارها یا بازی‌هایی علاقه داشتید. این موضوع می‌تواند در مسیر پیدا‌کردن استعداد به شما کمک زیادی کند.
بهترین و بدترین خصوصیات خود را از دوستانتان بپرسید
دوستانتان زمان زیادی را با شما سپری می‌کنند و می‌دانند که شما به چه چیزی علاقه دارید و از آن لذت می‌برید. گاهی دوستانتان توجه بیشتری نسبت به مهارت‌های شما دارند. آن‌ها رفتارتان را می‌بینند و شاهد موفقیت‌ها و شکست‌های شما هستند. از این رو ممکن است دوستان شما مهارت‌هایی را در شما ببینند که خودتان به آن توجه نکرده‌اید. پس حتما با دوستان خود در این زمینه صحبت کنید.
ببینید که پول خود را کجا خرج می‌کنید
طی چند ماه پول‌هایی را که خرج می‌کنید در یک دفترچه یادداشت کنید. احتمالا الگوی مشخصی را پیدا خواهید کرد. مثلا ممکن است هزینه زیادی را صرف رفتن به کنسرت یا شرکت در کلاس‌های موسیقی کرده باشید. این امر می‌تواند نشان‌دهنده علاقه شما به موسیقی باشد. پس بررسی کنید که آیا در این زمینه استعداد دارید یا نه.
تست‌های استعداد یابی را امتحان کنید
تست‌های مختلفی وجود دارد که می‌تواند در کنار روش‌های دیگر به شما کمک کند تا استعداد خود را کشف کنید. از جمله آن‌ها می‌توان به تست گاردنر، اوکانر، هالند و کلیفتون اشاره کرد.
با استفاده از تست گاردنر می‌توان هوش موسیقی، دیداری، کلامی، منطقی، بین فردی، طبیعت‌گرایی و هوش بدنی را مورد ارزیابی قرار داد.
تست استعداد یابی اوکانر، ۱۴ نوع استعداد را می‌سنجد. شامل استعداد تحلیلی، عددی، شنیداری، سرعت بالای درک بصری، استدلال استقرایی، ایده‌پردازی، تجسم سازه، حافظه طراحی و مشاهده، سیلوگرام، تشخیص و ادراک رنگ، طراحی بصری، استعداد کار با دست، آینده‌نگری و ترکیب کلمات.
تست استعداد یابی هالند افراد را در ۶ تیپ شخصیتی واقع‌گرا، جستجوگر، متهور، اجتماعی و هنری تقسیم‌بندی می‌کند. هر کدام از این تیپ‌های شخصیتی در زمینه‌های خاصی استعداد و توانایی دارند.
تست کلیفتون نیز برای هدایت شغلی و تحصیلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این تست ۳۴ نوع استعداد از قبیل صلح‌طلبی، تحلیل‌گری و سازش‌پذیری مورد بررسی قرار می‌گیرد. به اعتقاد دونالد کلیفتون؛ طراح این تست، هر فرد در ۵ مورد از این استعدادها نابغه است.
در برنامه‌های استعداد یابی شرکت کنید
ممکن است که در زمینه به‌خصوصی برنامه‌هایی برای کشف استعدادها برگزار شود. مثلا برنامه‌های متنوعی در زمینه استعداد یابی خوانندگی در سراسر دنیا اجرا می‌شود. اگر فکر می‌کنید که در این زمینه استعداد دارید، در این برنامه‌ها شرکت کنید. نظر داوران و واکنش تماشاکنندگان می‌تواند به شما کمک کند که بفهمید آیا واقعا در خوانندگی استعداد دارید یا نه.
جمع‌بندی
استعداد یابی که به‌معنای کشف استعداد و توانمندی‌هاست، نقش بزرگی در موفقیت و کیفیت زندگی فرد در ابعاد مختلف دارد. هرچه استعداد فرد زودتر شناخته شود، سریع‌تر به موفقیت خواهد رسید. البته اگر در سنین بالا هستید و هنوز استعداد خود را کشف نکرده‌اید، نباید نا امید شوید؛ هیچ زمانی برای استعدادیابی دیر نیست.
راه‌های مختلفی وجود دارد که به شما کمک می‌کند تا استعدادهای خود را بشناسید. این راه‌ها گاهی در حوزه خودشناسی قرار دارد، گاهی نیز برنامه‌ای است که دیگران برای کمک به کشف استعداد افراد ترتیب می‌دهند. برنامه استعدادیابی آوای جادویی که به حمایت شهر فرش و شهر لوازم خانگی برای کشف استعداد خوانندگی جوانان و معرفی آن‌ها برگزار می‌شود، نمونه‌ای از این برنامه‌هاست.
در نهایت به‌خاطر داشته باشید که هر زمان احساس کردید به مسیر یا شغل خود علاقه ندارید یا برای این کار ساخته نشده‌اید، به عقب برگردید و ببینید آیا استعداد خود را درست شناسایی کرده‌اید.
