علت و علائم سرطان مقعد چیست و چگونه درمان می‌شود؟

ستاره | سرویس سلامت – سرطان مقعد بیماری نادری است که می‌تواند در ادامه رشد سرطان روده بزرگ که به مقعد ختم می‌شود بوجود آید. متاسفانه بیشتر تومورهای‌ سرطان مقعد از نوع خاموش می‌باشند؛ به گونه‌ای که به آرامی رشد کرده و از خود علائمی بروز نمی‌دهند تا زمانی که به اندازه کافی بزرگ و خطرناک شوند. با این وجود اگر این سرطان به موقع تشخیص داده شود، می‌توان از آن پیشگیری و یا حتی آن‌را درمان کرد.

 

آناتومی مقعد

مقعد منفذ باز عضلانی است که در انتهای روده بزرگ قرار دارد و توسط حلقه‌ای عضلانی به نام اسفنکتر کنترل می‌شود که از طریق باز و بسته شدن، اجازه کنترل حرکات دستگاه گوارش را فراهم می‌آورد. منطقه‌ای که مقعد را به رکتوم متصل می‌کند کانال مقعدی نامیده می‌شود و حدود ۳ تا ۴ سانتی‌متر طول دارد.

 

انواع سرطان مقعد

سرطان مقعد به شرح زیر تقسیم بندی می‌شود:

• آدنوکارسینوماها (Adenocarcinoma): این سرطان‌ها متداول ترین سرطان مقعد می‌باشند که در درون یاخته‌های غدد مولد مخاط ایجاد می‌شود. این یاخته‌ها هنگامی که بطور عادی کار می‌کنند، دیواره‌های داخلی مقعد را روانکاری می‌کنند.
• تومورهای کارسینوید (Carcinoid): این تومورها نوعی تومور مولد هورمون (Neuroendocrine) هستند. اگرچه ممکن است که انواع این تومورها در هر جایی بوجود بیایند، احتمال بوجود آمدن تومورهای carcinoid در روده‌ها بیشتر است تا در درون مقعد. این تومورها معمولا به کندی رشد می‌کنند و ممکن است در ابتدا به عنوان یک تومور خوش خیم پدیدار شوند.
• لیمفوماها (Lymphoma): مربوط به بیماری‌های سیستم مصونیت بدن می‌باشند که در غدد لنفاوی رخ می‌دهند. اما این سرطان می‌تواند در هر بخشی از بدن بوجود آید از جمله در مقعد.
  

 

مرحله بندی سرطان مقعد

مرحله بندی سرطان مقعد با ارزیابی سه بخش کلیدی سرطان آغاز می‌شود: سایز، موقعیت و میزان گسترش آن. در مراحل اولیه سرطان مقعد (مرحله صفر)، سرطان گسترش پیدا نکرده است و تومورها محدود به جداره داخلی (غشاء مخاطی) مقعد یا مجرای مقعد می‌شوند. مراحل بعدی با میزان رشد و نیز گسترش بافت‌های سرطانی به درون لایه‌های دیواره مقعد مشخص می‌شوند. همچنان که سرطان پیشرفت می‌کند، ممکن است از طریق دیواره مقعد به روده بزرگ، مثانه یا مجرای ادرار سرایت کند. در پیشرفته‌ترین مرحله بیماری (مرحله ۴)، سرطان به همه بدن و به غدد لنفاوی سرایت کرده است.

 

علائم سرطان مقعد

شایع‌ترین علائم سرطان مقعد عبارتند از:

• خونریزی از مقعد
• درد، ناراحتی و خارش اطراف مقعد
• تغییر در میزان سفتی، شکل یا تعداد دفعات اجابت مزاج
• برجستگی‌های کوچک اطراف مقعد که ممکن است با هموروئید (بواسیر) اشتباه شود
• بی‌اختیاری دفع مدفوع
• ترشحات ژله‌ای مانند از مقعد (مخاط)
• زخم‌های اطراف مقعد که ممکن است تا پوست اطراف باسن گسترش یابد.

 

 

علت سرطان مقعد چیست؟

رشد غیر عادی بافت‌های نرم جداره داخلی مقعد و یا مجرای مقعد در طول زمان می‌تواند تبدیل به سرطان شود. آنچه که سبب می‌شود سرطان مقعد بوجود آید، کاملا شناخته شده نیست اما پژوهشگران چندین عامل را کشف کرده‌اند که ممکن است نقشی را در این مورد بازی کنند:

• ویروس پاپیلوم انسانی (HPV): احتمال بروز سرطان مقعد در افرادی که مبتلا به نوعی عفونت ویروسی به نام ویروس پاپیلومای انسانی می‌باشند، افزایش می‌یابد و خطر ابتلاء به این ویروس با افزایش تعداد شرکای جنسی فرد افزایش می‌یابد.
• فعالیت جنسی: احتمال بروز سرطان مقعد در افرادی که از طریق مقعد مقاربت (رابطه مقعدی) داشته‌اند، بیشتر است. این امر ممکن است به علت افزایش احتمال ابتلاء به ویروس “اچ پی وی ” در ناحیه مقعد باشد.
• ضعیف شدن سیستم ایمنی: سیستم ایمنی بخشی از دفاع بدن در مقابل عفونت‌ها و بیماری‌ها مانند سرطان می‌باشد. احتمال بروز سرطان مقعد در افرادی که به دنبال عمل پیوند عضو، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند و دچار ضعف سیستم ایمنی شده‌اند، بیشتر است. همچنین افرادی که دچار بیماری ایدز هستند حالت مشابه وجود دارد.
• مصرف سیگار: تنباکو موجود در سیگار خطر ابتلاء به سرطان مقعد را افزایش می‌دهد.
• دیابت نوع دوم: دیابت نوع دوم ممکن است احتمال ابتلاء به سرطان مقعد را افزایش دهد. این شرایط ممکن است بر پیش بینی بیماری نیز تاثیر بگذارد.
• شرایط ارثی: سابقه شخصی و یا خانوادگی ابتلا به سرطان روده بزرگ و یا پولیپ خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد. بیشتر موارد سرطان مقعد، از جهش‌های اکتسابی ژنی ناشی می‌شوند که این تغییرات سرطانی در DNA می‌باشد و در طول زندگی شخص رخ می‌دهد. اما شرایط ارثی خاص ممکن است شما را بیشتر مستعد سرطان مقعد کند.
• رژیم‌های غذایی شامل مقدار بسیار بالای گوشت قرمز و گوشت های فرآوری شده

با این وجود بسیاری از افراد مبتلا به سرطان مقعد این ریسک فاکتورها را نداشته‌اند و علت این بیماری هنوز ناشناخته می‌باشد.

 

را‌ه‌ های تشخیص و پیشگیری از سرطان مقعد

از آنجا که سرطان‌های مقعد غالبا از عفونت HPV مشتق می‌شوند و واکسن HPV پیش از آن که فرد در معرض ویروس قرار گیرد از عفونت به وسیله انواعی از ویروس‌ها و زخم‌های پیش سرطانی ممانعت می‌کند، گمان می‌رود که واکسیناسیون HPV ممکن است احتمال وقوع سرطان مقعد را کاهش دهد. برای تشخیص این سرطان از تست پاپ اسمیر مقعدی که مشابه تست پاپ اسمیر برای تشخیص سرطان گردن رحم ست استفاده می‌شود.

پذیرفتن یک برنامه زندگی سالم که دارای چربی کم و فیبر زیاد در برنامه غذایی روزانه باشد، برای پیشگیری از سرطان مقعد نقشی اساسی دارد؛ به ویژه اگر در خانواده شما سابقه این سرطان وجود داشته باشد.

 

راه های درمان سرطان مقعد

درمان سرطان مقعد به کمک جراحی، رادیوتراپی (اشعه درمانی) یا شیمی درمانی امکان پذیر است. روش‌های رادیوتراپی و شیمی درمانی ممکن است به صورت همزمان یا به دنبال هم استفاده شود. درمان ترکیبی معمولاً بسیار موفق می‌باشد. اگر رادیوتراپی و شیمی درمانی به طور همزمان استفاده شود، عوارض جانبی آن نیز ممکن است با شدت بیشتری بروز کند. برای درمان تومورهای کوچک مقعدی از جراحی و یا در موارد پیشرفته از ترکیب جراحی با شیمی درمانی یا رادیوتراپی استفاده می‌شود.

 

 

جراحی: در موارد تومورهای کوچک ممکن است از جراحی استفاده شود. در مواردی که درمان‌های اولیه قادر به ریشه کنی سرطان نباشد یا در صورتی که علائم موجود حاکی از برگشت مجدد سرطان باشد، نیز از جراحی استفاده می‌شود. دو نوع اصلی جراحی وجود دارد: برداشت موضعی و برداشت شکمی.

 

 

برداشت موضعی: این روش ممکن است در موارد تومورهای کوچک موجود در قسمت‌های خارجی مقعد استفاده شود. در این روش تنها بخش‌هایی از مقعد که دارای سلول‌های سرطانی هستند برداشته می‌شود و اسفنکتر مقعد دست نخورده باقی می‌ماند بنابراین کار دستگاه گوارش در اغلب افراد بدون تغییر باقی می‌ماند.

برداشت شکمی: در این روش مقعد و رکتوم برداشته می‌شود. بنابراین راه خروجی دستگاه گوارش به سطح شکم منتقل می‌شود تا بدین ترتیب مدفوع از بدن خارج شده و در کیسه کولوستومی جمع‌آوری ‌شود. این منفذ باز شکمی استوما نامیده می‌شود. گرچه کولوستومی در ابتدا امری وحشتناک و ناراحت‌کننده به نظر می‌رسد اما بیشتر افراد با گذشت زمان با آن تطبیق حاصل کرده و به زندگی طبیعی خود باز می‌گردند.

 

 کیسه کولوستومی