با وجود وعدههای وزیر صمت، مبنی بر حذف روند قرعهکشی و عرضه کافی خودرو، محصولات تولید داخل همچنان به صورت قطرهچکانی ارائه میشوند. دولت سیزدهم ابتدا تدبیری برای ساماندهی قرعهکشی خودرو اندیشید و سامانه یکپارچه را راهاندازی کرد. سپس روند عرضه محصولات را به بورس کالا کشاند. در مرحله اول، تعداد محدودی از خودروهای داخلی وارد بورس کالا شدند و قیمت محصولات ایران خودرو و سایپا در بورس کشف شد. اکنون روز به روز خودروهای بیشتری در بورس کالا پذیرش میشوند و حجم عرضه نیز رو به افزایش است.
علاوه بر بورس کالا، تعدادی از خودروها نیز با قیمت کارخانه و از طریق ثبتنام طرحهای ویژهای همانند جوانی جمعیت، فرسوده، فروش فوقالعاده و … عرضه میشوند. ثبتنام در این طرحها شرایط ویژه خود را میطلبد و تا تکمیل ظرفیت خودروها ادامه پیدا میکند.
قیمت محصولات سایپا و ایرانخودرو ارائه شده در طرحهای فروش و حتی خودروهایی که در بورس کالا عرضه میشوند، اختلاف چشمگیری با قیمت بازار دارند. البته این اختلاف قیمت در عرضه کارخانهای بیشتر میشود تا عرضه در بورس کالا.
مدتهاست که این اختلاف قیمت باعث شده تا عدهای از خرید و فروش خودروها سود گزافی ببرند و اصطلاحا دلالی خودرو در بازار رواج گیرد. در واقع یکی از مهمترین دلایل التهاب و نابسامانی بازار خودرو ایران، سودجویی دلالان است که سبب شده تا تقاضای کاذب در میان خودروهای عرضه شده از سوی کارخانه اوج گیرد و خودرو به دست مصرفکننده واقعی نرسد.
همان گونه که پیشتر اشاره شد، تمامی محصولات ایرانخودرو و سایپا، اختلاف قیمت کارخانه و بازار دارند. اما این اختلاف میان محصولات متفاوت یکسان نیست و ممکن است یکی از آنها اختلاف قیمت بیشتری با بازار داشته باشد، که کاملا بسته به شرایط و نحوه عرضه آن محصول است.
ثبتنام در طرحهای فروش خودروسازان، میتواند سوددهترین روش در این زمینه باشد. زیرا محصولات ارائه شده در این طرحها، با کمترین قیمت ممکن عرضه میشوند. محصولاتی که اخیرا در قالب طرحهای جوانی جمعیت (مادران دارای فرزند دوم)، فروش فوقالعاده و … ارائه شدند، عبارتند از شاهین دندهای، سورن پلاس دوگانهسوز، پژو پارس ایالایکس XU7P، کوییک اتوماتیک پلاس و آریسان ۲. طبق بررسی قیمت خودروها در بازار، پژو پارس ایالایکس XU7P را میتوان سوددهترین خودرو نام برد. این محصول با قیمت کارخانهای ۲۰۹ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان عرضه میشود و در بازار قیمتی در حدود ۴۸۵ میلیون تومان دارد. پس از این خودرو، سورن پلاس دوگانهسوز، شاهین دندهای و آریسان ۲ به ترتیب سوددهترین خودروها در طرحهای فروش کارخانهای هستند.
خودروهایی که در بورس کالا عرضه میشوند را میتوان با قیمت پایینتری نسبت به بازار خریداری کرد. بنابراین معامله خودرو در بورس کالا نیز سود قابل توجهی را به دنبال خواهد داشت. محصولاتی که تاکنون به بورس کالا راه یافتهاند و بهتازگی روی تابلو بورس رفتهاند، عبارتند از شاهین دندهای، پژو ۲۰۷ دندهای، تارا دندهای و هایما S7.
خودرو هایما S7 ، با قیمت نهایی ۹۲۴ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان در بورس کالا معامله شده است. در حالی که این خودرو در بازار حدود یک میلیارد و ۳۴۰ میلیون تومان قیمت دارد. بنابراین خرید یک دستگاه هایما S7 از بورس کالا، سود ۴۵ درصدی را به همراه دارد. این محصول در حال حاضر بیشترین سود را برای معامله خودرو در بورس کالا ارائه میدهد. پس از آن نیز به ترتیب تارا دندهای و شاهین دندهای قرار میگیرند. در حال حاضر پژو ۲۰۷ دندهای در بورس کالا قیمت بالایی دارد و با توجه به اختلاف کم با قیمت بازار، کمترین سود را معادل ۱۸.۳ درصد، در میان محصولات عرضه شده در بورس کالا، ارائه میدهد.
نکته قابل توجه این است که خودروهایی که در طرحهای فروش ویژه و یا بورس کالا عرضه میشوند، پس از یک مدت مشخص، مثلا سه ماهه، به مشتریان تحویل داده میشوند. بنابراین به احتمال زیاد شرایط بازار خودرو و قیمتها در زمان تحویل خودرو، نسبت به زمان حال، متفاوت بوده و درصد سوددهی خودروها نیز تغییر پیدا خواهد کرد.
مشتریانی که سود بیشتری میخواهند و صرفا مصرفکننده نیستند، باید هنگام انتخاب محصول موردنظر خود، تمام جوانب و شرایط نگهداری و فروش خودرو و وضعیت خرید و فروش آن در بازار را در نظر داشته باشند.
بدیهی است تا زمانی که تقاضای محصولات ایرانخودرو و سایپا نسبت به عرضه آنها بیشتر باشد، تفاوت قیمت در شرایطهای فروش و بازار دیده خواهد شد و عدهای از وضع موجود سود میبرند. خودروسازان باید ظرفیت تولید و فروشهای ویژه خود را افزایش دهند و وزارت صمت نیز بر عرضه خودروها و تقاضاهای کاذب نظارت داشته باشد.