در طول قرون مختلف شاعران مختلف برای وطن شعر سروده اند. برخی از این اشعار مانند اشعار فردوسی بسیار پر صلابت هستند. در دوران معاصر نیز شاعران مختلف در مورد ایران شعرهای بسیاری سروده اند. در کنار اشعار شاعران معاصر مانند اشعار فرخی یزدی، تصنیف زیبا و سوزناک «از خون جوانان وطن لاله دمیده» از مشهورترین سرودههای عارف قزوینی است که هنوز و همچنان ورد زبان است و در ایامی که حوادث غم انگیزی رخ میدهد؛ همچون نغمه ای اندوهناک که در حافظه ی جمعی ایرانیان ثبت شده است بر زبانها جاری میشود.
این تصنیف که جزئی از مجموعه شعر انقلابی شده است، در آغاز انقلاب مشروطه ایران به یاد اولین قربانیان آزادی سروده شده است. در توضیح معنی شعر از خون جوانان وطن لاله دمیده باید گفت این شعر به افسانه ای اشاره دارد که در آن از قطرات خون سیاوش (یکی از قهرمانان شاهنامه) بر زمین، گلهای لاله روییده است.
اولین اجرای این تصنیف را خود عارف قزوینی انجام داده است که تنها با یک سه تار اجرا میکرده و متاسفانه هیچ نسخه صوتی از آن وجود ندارد. سپس خوانندگان مختلفی آن را اجرا کرده اند که از مشهورترین آنها؛ اجرای الهه در سال ۱۳۴۰ در برنامه رادیویی گلهای رنگارنگ، اجرای محمدرضا شجریان در سال ۱۳۵۱ با همکاری محمدرضا لطفی، همچنین اجراهای سالار عقیلی، علیرضا قربانی، پریسا و سیما بینا است. از اجراهای غیر رسمی مشهور که اخیرا صورت گرفته، اجرای آهنگ از خون جوانان وطن لاله دمیده پرستو احمدی است.
در این مطلب متن شعر از خون جوانان وطن لاله دمیده را به طور کامل میخوانید سپس میتوانید آهنگ ان را با اجرای سالار عقیلی بشنوید و دانلود کنید. همچنین ویدیوی اجرای استاد محمدرضا شجریان نیز در انتهای مطلب آورده شده است.
متن شعر از خون جوانان وطن لاله دمیده
بند اول
هنگام می و فصل گل و گشت چمن شد
دربار بهاری تهی از زاغ و زغن شد
از ابر کرم، خطه ری رشک ختن شد
دلتنگ چو من مرغ قفس بهر وطن شد
چه کجرفتاری ای چرخ
چه بدکرداری ای چرخ
سر کین داری ای چرخ
نه دین داری،
نه آئین نه آیین داری ای چرخ
بند دوم
از خون جوانان وطن لاله دمیده
از ماتم سرو قدشان، سرو خمیده
در سایه گل بلبل از این غصه خزیده
گل نیز چو من در غمشان جامه دریده
چه کجرفتاری ای چرخ
چه بدکرداری ای چرخ
سر کین داری ای چرخ
نه دین داری،
نه آئین داری نه آیین داری ای چرخ
بند سوم
خوابند وکیلان و خرابند وزیران
بردند به سرقت همه سیم و زر ایران
ما را نگذارند به یک خانه ویران
یارب بستان داد فقیران ز امیران
چه کجرفتاری ای چرخ
چه بدکرداری ای چرخ
سر کین داری ای چرخ
نه دین داری،
نه آیین داری ای چرخ
بند چهارم
از اشک همه روی زمین زیر و زبر کن
مشتی گرت از خاک وطن هست بهسر کن
غیرت کن و اندیشه ایام بتر کن
اندر جلو تیر عدو، سینه سپر کن
چه کجرفتاری ای چرخ
چه بد کرداری ای چرخ
سر کین داری ای چرخ
نه دین داری،
نه آیین داری ای چرخ
بند پنجم
از دست عدو ناله من از سر درد است
اندیشه هر آنکس کند از مرگ، نه مرد است
جانبازی عشاق، نه چون بازی نرد است
مردی گرت هست، کنون وقت نبرد است
چه کجرفتاری ای چرخ
چه بدکرداری ای چرخ
سر کین داری ای چرخ
نه دین داری،
نه آیین داری ای چرخ
بند ششم
عارف ز ازل، تکیه بر ایام ندادهاست
جز جام، به کس دست، چو خیام ندادهاست
دل جز بهسر زلف دلارام ندادهاست
صد زندگی ننگ بیک نام ندادهاست
چه کجرفتاری ای چرخ
چه بدکرداری ای چرخ
سر کین داری ای چرخ
نه دین داری،
نه آیین داری ای چرخ
دانلود آهنگ از خون جوانان وطن لاله دمیده سالار عقيلي
ویدیو آهنگ از خون جوانان وطن اثر استاد شجریان
سخن آخر
کاربران عزیز؛ شما میتوانید خواندن آواز “از خون جوانان وطن” توسط حمید هیراد (فیلم) را نیز در ستاره ببینید.