نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: 3 آذر 1400
ستاره | سرویس هنر – ضرب المثل خر را که به عروسی می‌برند برای خوشی نیست، برای آبکشی است، یک ضرب المثل فارسی بسیار قدیمی است که همچنان رایج است و کاربرد دارد. در این مطلب به سراغ ریشه و داستان این ضرب المثل و معنی و مفهوم آن رفته ایم. با ما همراه باشید.
کاربرد و معنی ضرب المثل خر را که به عروسی می‌برند برای خوشی نیست
خر در ادبیات فارسی و بسیاری از ضرب المثل ها، نماد افراد ساده لوح و زحمت کش است. این ضرب المثل در موردی گفته می‌شود که فردی زحمتکش را به جشنی یا جایی دعوت می‌کنند و ظاهرا او مهمان است، اما در اصل او را برای خدمت کردن و کار کردن دعوت کرده‌اند.
از این مثل در مواقعی استفاده می شود که کسی از اینکه او را تحویل گرفته اند و به جمع شان دعوت کرده اند خوشحال است غافل از اینکه آن افراد قصد سو استفاده و ایجاد زحمت برای او دارند.
ریشه ضرب المثل خر را که به عروسی می‌برند برای خوشی نیست، برای آب کشی است
علی اکبر دهخدا در کتاب اَمثال و حِکَم (۲/۷۳۰ ) این مثل را اینگونه آورده است: «خر را که به عروسی می برند برای خوشی نیست ، برای آبکشی است!»
اما این ضرب المثل را در اشعار شاعران گذشته نیز می‌توان دید. در دیوان خاقانی شروانی آمده است:
داستان ضرب المثل خر را که به عروسی می‌برند برای خوشی نیست، برای آبکشی است به زبان امروزی
روزی خری را به یک جشن عروسی دعوت کردند. خر از خوشحالی شروع به عر عر کرد و دعوت را پذیرفت. اما وقتی به عروسی رفت سطل های آب را روی دوشش گذاشتند تا آب ها را حمل کند و برای میهمانی ببرد. سپس بار هیزم که بسیار هم سنگین بود بر روی دوش او گذاشتند تا هیزم ها را حمل کند و به محل جشن ببرد و میزبانان بتوانند آتش روشن کنند. خر وقتی بر می‌گشت، زار و خسته با خود گفت: من که رقص بلد نیستم و ساز زدن و خوانندگی هم بلد نیستم که برای جشن عروسی بتوانم انجام دهم و به این علت من را دعوت کنن. خر را فقط برای حمالی و بار کشی، جایی می برند. پس اگر کسی من را به جشن عروسی هم دعوت کند از روی لطف و دوستی نیست، می‌خواهد زحمت ها و حمالی ها را روی دوش من بیندازد!
