چگونگی تهیه خشت و آجر و استحکام خانه های خشتی و آجری (جمع آوری اطلاعات)

ستاره | سرویس محتوای کمک درسی – ساخت سرپناه و خانه یکی از اولین علوم و فنونی بود که بشر توانست به آن دست پیدا کند. استفاده از ابزارها و مواد مختلف برای ساخت خانه، پیشرفت قابل توجهی را در این حوزه به وجود آورد. سنگ، خشت، بلوک‌های سیمانی و امروزه آجر همگی موادی هستند که از آن‌ها برای ایجاد دیوار، سقف و دیگر سازه‌های مورد نیاز استفاده می‌شوند. مطلب زیر شامل جمع آوری اطلاعات درباره چگونگی تهیه خشت و آجر و استحکام خانه های خشتی و آجری به زبان ساده است، همراه ما باشید.

 

 

چگونگی ساخت و تهیه خشت

ساخت آجرهای خشتی براحتی امکان پذیر بوده و برای سازنده بسیار مقرون به صرفه است. در عین ارزانی و ساده بودن ساخت، آجر خشتی مقاومت و استحکام پایین و قابلیت تخریب پذیری بالایی دارد، نمونه بارز سازه خشتی ارگ بم بود که با وقوع زلزله بم با خاک یکسان شد. اما این آجرهای خشتی چگونه ساخته می‌شوند.

معمولا خشت را می‌توان در ابعادو اندازه‌های متفاوتی تولید و استفاده کرد، ولی خشتی که بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد در واقع همان شکل مربع به ضلع ۲۰ و به ضخامت ۵ سانتی متر می‌باشد که اگر خشت را نصف نماییم به آن یک نیمه گفته می‌شود.

برای تولید خشت خام باید ابتدا گل را در قالب ریخته و در برابر نور آفتاب قرار داده شود تا گل خشک شود و خشت به دست آید. حال برای مقاوم کردن خشت در برابر رطوبت باید خشت خام پخته شود که برای پخت باید به کوره‌ی آجر پزی برده شود که در نهایت خشت خام تبدیل به آجر می‌شود.

 

 

برای تهیه خشت روش‌های گوناگونی است که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت:

• خشت خوب از تنگ بستن خاک رس همگن با آب و پس از ورز دادن در ابعاد معمول قالب زده می‌شود.
• خاک رس معدنی نرم شده با شکر سنگ و آب مخلوط شده و خشت تهیه می‌شود.
• خاک رس مرغوب با کاه و خرده سنگ تهیه می‌شود. وجود کاه باعث اتصال دانه‌ های خاک به یکدیگر شده و خرده سنگ مقاومت خشت را زیاد می‌کند تا خشت در زیر بار های فشاری بنا تاب فشاری بیشتر را تحمل کند.
• چنانچه خاک های آوار مرغوب از ساختمان های تخریب شده به دست بیاید، می‌توان از آنهایی که دارای درشت دانه و ریز دانه‌ های سنگی می باشند، خشت مقاومی را به دست آورد.
• در مواردی می توانند به مخلوط خاک رس موی بز اضافه کرده و خشتی مقاوم را به دست آورند که ترک پذیری آن بسیار کم بوده و در مواردی از بین می‌رود.
• خاک رس معدنی نرم با پشم شتر که به صورت تار و پود درهم آمیخته شده به نسبت معلوم مخلوط شده و خشت تهیه می شود.
• در مواردی پوست برنج شلتوک با خاک رس را مخلوط کرده و اتصال خوبی در خشت به وجود می آید و ترک پذیری خشت را کاهش می دهد.
• خاک رس را می توانند با الیاف درخت خرما در اندازه لازم مخلوط کنند و خشت مقاومی را تهیه کنند. به این خشت اصطلاحاً ساز و دار گفته می‌شود.
• در مواردی از خرد کردن کلوش ساقه‌ های برنج و مخلوط کردن آن با خاک، خشت مقاوم و با پیوند ملات از خشت به وجود می آید.

 

بیشتر بخوانید: لیست انواع مصالح ساختمانی بر اساس جنس، نحوه تولید و کاربرد

 

 

چگونگی ساخت و تهیه آجر

آجرهایی که دربناهای کنونی مشاهده می‌شود از تنوع زیادی برخوردارند. از آجرهای ماشینی گرفته تا آجرهای سفالی مجوف که برای دیوارهای غیر بارور استفاده می‌شود. به صورت کلی فرآیند تولیدی همه آجرها تقریبا یکسان بوده و هر آجر برای ساخت بایستی مراحل مشابهی را طی کند.

آجر حاصل فرآیند پختن خاک رس است. به صورت خلاصه می توان گفت که ابتدا بایستی خاک رس با کیفیت مطلوب برای ساخت آجر فراهم شود. پس از آن این خاک عمل آوری شده و گل خاک رس ساخته می شود. در مرحله بعدی بایستی قالب گیری یا خشت زنی انجام شود. این خشت ها در گام بعدی بایستی خشک شود. پس از خشک شدن به آن خشت خام می گویند. در مرحله نهایی این خشت های خام به کوره های آجرپزی منتقل شده و طی یک فرآیند پخته گردیده و تبدیل به آجر می شوند.

کوره های آجرپزی انواع مختلف داشته و به همین دلیل آجرها نیز کیفیت ساخت متفاوتی دارند. کوره های آجرپزی به طور کلی به دسته طبقه بندی می شوند:

• کوره های آجرپزی با آجر ثابت و آتش ثابت
• کوره های آجرپزی با آجر ثابت و آتش رونده
• کوره های آجرپزی با آتش ثابت و آجر رونده

 

تفاوت خشت و آجر

یکی از مهمترین تفاوت خشت و آجر در استحکام آن‌ها می‌باشد. مصالح آجری به دلیل پخته شدن در کوره نسبت به خشت از استحکام بالایی برخوردارند و از این رو برای ساختمان‌های تا حدود ۴ طبقه فقط جایز هستند و برای ساختمان‌های بلندتر استفاده نمی‌شوند. در ساختمان‌هایی که با آجر ساخته می‌شوند، برای بالا بردن مقاومت در برابر نیرو‌های جانبی همچون زلزله و … می‌توان با زیر سازی‌های محکم و خوب و استفاده از شناژ‌های روی کرسی چینی و زیر سقف‌ها بهره برد؛ بنابراین آجر‌ها در صورتی که با روش درست و با رعایت اصول کاربردی در ساختمان سازی‌ها به کار برده شوند می‌توان تا حدودی استحکام آن‌ها را در برابر زلزله برقرار کرد.

ولی مصالح ساختمانی‌ای که مانند خشت در برابر آفتاب خشک می‌شوند، با وجود این که بسیار تمیز و منظم و به صورت یکدست درست می‌شوند، اما از مقاومت کمتری نسبت به آجر‌ها برخوردارند. خشت‌ها در گذشته‌های بسیار دور مورد استفاده قرار می‌گرفتند و امروزه در شهر‌ها کاربردی ندارند و اگر هم از آن‌ها استفاده شود در روستا‌های بسیار دور دست که فاقد امکانات زیاد و مصالح ساختمانی دیگر می‌باشند به کار برده می‌شوند. ساختمان‌هایی که با خشت تولید می‌شوند نباید بیشتر از یک طبقه باشند، زیرا در برابر زلزله مقاومت بالایی ندارند. از این رو در مناطق زلزله خیز کشور و مناطقی که آب و هوای مرطوب دارند استفاده از خشت‌ها جایز نمی‌باشد.

 

 

تفاوت خشت و آجر در یک نگاه

تفاوت خشت و آجر	خشت	آجر
روش خشک کردن	طبیعی	در کوره های آجرپزی
تنوع محصول	بدون تنوع	تنوع فراوان در محصولات آجری
استحکام	عدم استحکام	استحکام مناسب برای ساختمان‌های شهری
کاربرد در ساختمان سازی	برای ساختمان‌های بدون ارتفاع	در ساختمان‌های با ارتفاع ۴ طبقه

 

از اینکه با جمع آوری اطلاعات درباره چگونگی تهیه خشت و آجر و استحکام خانه های خشتی و آجری همراه ما بودید بسیار سپاسگزاریم. شما چه تفاوت‌هایی بین آجر و خشت مشاهده می‌کنید؟ آیا در محل زندگی شما هنوز از مصالح خشتی استفاده می‌شود؟ لطفا نظرات و پیشنهادات خود را در انتهای همین مطلب برای ما ارسال نمایید.