مفهوم و معنی حکایت باغبان نیک اندیش با نکات دستوری

ستاره | سرویس محتوای کمک درسی – حکایت باغبان نیک اندیش، حکایتی از مرزبان نامه است که در صفحه ۲۹ کتاب فارسی نهم آمده است. اگر قصد نوشتن بازنویسی و انشا در مورد حکایت باغبان نیک اندیش را دارید، یا می خواهید مفهوم و معنی حکایت باغبان نیک اندیش را با تمام نکات دستوری و آرایه های آن بدانید. این مطلب را دنبال کنید. در این حکایت ابتدا پادشاه می‌خواهد نکته‌ای اخلاقی به پیرمرد باغبان یاد بدهد، اما با پاسخی از پیرمرد مواجه می‌شود که مفهومی اخلاقی‌تر است و آن «بی چشمداشت و طمع برای دیگران کار انجام دادن» است.

 

 

معنی حکایت باغبان نیک اندیش فارسی نهم

روزی خسرو به تماشای صحرا بیرون رفت. باغبانی را دید، مردی پیر و سالخورده. با این حال، سرگرم کاشتن نهال درخت بود.

یک روز پادشاهی به قصد گردش و تفریح به دشت و صحرا رفت. باغبان پیر و فرتوتی را دید که مشغول کاشتن نهال درخت بود.

معنی لغات:

خسروی: پادشاهی / تماشا: گردش کردن برای تفریح

نکات دستوری:

• روزی: اسم نکره (ی: نکره) و ساده
• بیرون: قید
• باغبانی: مشتق و با «ی» نکره – مفعول
• پیر و سال خورده: ترکیب وصفی
• سال خورده: صفت مشتق – مرکّب
• سرگرم: قید – مرکّب
• کاشتن: مشتق

 

خسرو گفت: ای پیر، در موسم کهن سالی و فرتوتی، کار ایّام جوانی، پیشه کرده ای.

پادشاه گفت: «ای پیرمرد، در دوران پیری و از کار افتادگی، داری کارهایی که مربوط به ایام جوانی است را انجام می‌دهی.»

معنی لغات:

فرتوتی: پیری، سال‌خوردگی و از کار افتادگی/ ایّام: جمع یوم: روزها

 

وقت آن است که دست از این میل و آرزو برداری و درخت اعمال نیک در بهشت بنشانی.

دیگر موقع آن رسیده که علاقه و اشتیاق به کارهای این دنیا را رها کنی و به فکر کارهای خوب و شایسته و نتیجه اش در بهشت باشی.

مفهوم کلی جمله:

توصیه به ترک دنیای مادّی و ذخیرۀ اعمال معنوی.

معنی لغات:

میل: علاقه / آرزو: خواسته و اشتیاق / اعمال: ج عمل، کارها / بنشانی: بکاری

آرایه‌ها:

درخت اعمال نیک: اضافه‌ تشبیهی / درخت، بنشانی: مراعات نظیر

 

چه جای این حرص و هوس باطل است؟ درختی که تو امروز نشانی، میوۀ آن کجا توانی خورد؟

نباید در این سن و سال طمع و آرزوهای مادّی داشته باشی. زیرا تو تا بزرگ شدن درخت و محصول دادن آن، زنده نمی‌مانی و نمی‌توانی از میوۀ آن بهره‌مند شوی.

نکته دستوری:

جمله، پرسشی انکاری (استفهام انکاری) است. [سوال برای تاکید بر نفی آن=> به هیچوجه نباید اینگونه باشد.]

 

باغبان پیر و پاک دل گفت: «دیگران نشاندند، ما خوردیم؛ اکنون ما بنشانیم تا دیگران خورند».

باغبان پیر و بی کینه گفت : انسان‌های قبل از ما زحمت کشیدند و ما از دسترنج آن‌ها استفاده کردیم، حالا ما می‌کاریم تا آیندگان از آن‌ها، بهره ببرند. (اگرچه دسترنجش نصیب خودمان نشود.)

مفهوم کلی:

کاری را بی چشمداشت برای دیگران انجام دادن

معنی لغات:

پاک‌دل: بی کینه / نشاندند: کاشتند

نکته دستوری:

باغبان: مشتق / پاک‌دل: صفت مرکب

 

نکته تاریخ ادبیات حکایت باغبان نیک اندیش

مرزبان نامه کتابی است که به شیوه کلیه و دمنه، و به نثر فنّی و مصنوع نوشته شده است. نویسنده این کتاب، مرزبان بن رستم شروین یکی از اسپهبدان مازندران است که در اصل آن را به زبان مازندرانی کهن نوشته بوده و بعدها سعد الدین وراوینی در قرن ششم  به فارسی دری بترجمه کرده است.

این کتاب شامل بر داستان‌ها و  حکایات تمثیلی از زبان حیوانات است.