نویسنده: حمید قارایی
بروزرسانی: 11 شهریور 1402
ستاره | سرویس محتوای کمک درسی – شعر پرواز (در پیله تا به کی بر خویشتن تنی) اثر نیما یوشیج شاعر معاصر ایرانی و یکی از مشهورترین اشعار پرواز است. این شعر به لحاظ ساختاری مشابه به غزل بوده ولی محتوایی قطعه مانند دارد. مضمون کلی شعر اجتماعی است و شاعر از نمادهای مختلفی در آن استفاده کرده است.
آرایه ها و معنی شعر پرواز (در پیله تا به کی بر خویشتن تنی)
در پیله تا به کی بر خویشتن تنی
پرسید کرم را، مرغ از فروتنی
معنی: مرغ با تنبلی از کرم پرسید، تا کی در خانه (پیله) تار می‌بافی؟
لغات و اصطلاحات:
- پیله: محفظه‌ای که نوزاد برخی حشرات دور خود می‌تند
- تنی: تنیدن، تار بافتن کرم ابریشم یا عنکبوت
- فروتنی: در این جا مراد «کم کاری و تنبلی مرغ» است.
نکات دستوری:
- مرغ نهاد مصرع دوم است.
- «را» به معنی «از» است بنابراین کرم نقش متمّمی می‌گیرد.
تا چند منزوی در کنج خلوتی
در بسته تا به کی در محبس تنی
معنی: ای کرم تا چه وقت در کنج تنهایی گوشه نشینی اختیار می‌کنی و از مردم کناره می‌گیری؟ تا چه وقت اسیر جسم خاکی خود هستی؟
لغات و اصطلاحات:
- منزوی: آن که از مردم کناره گیرد
- دربسته: حبس شده، زندانی
- محبس تن اضافه تشبیهی بلیغ است.
در فکر رستنم پاسخ بداد کرم
خلوت نشسته ام زین روی منحنی
معنی: کرم پاسخ داد، در فکر رهایی و پرواز می‌باشم، به این خاطر خلوت و تنهایی اختیار کردم (تا خمیده شدم) رستن یعنی دل کندن از دنیا و پرواز آسمانی مراد است.
هم سال‌های من پروانگان شدند
جستند از این قفس، گشتند دیدنی
معنی: هم سن و سالان من به پروانه مبدّل شدند و از این قفس (پیله) رهایی یافتند و تماشایی شدند.
لغات و اصطلاحات:
- دیدنی: تماشایی
- «ی» در این کلمه «یای» لیاقت است، یعنی شایستگی موصوف خود را می‌رساند
در حبس و خلوتم تا وارهم به مرگ
یا پر بر آورم بهر پریدنی
معنی: در زندان تن خود خلوت اختیار کردم تا با مرگ، رهایی و خلاصی یابم یا منتظرم پر در آورم و با شایستگی پرواز کنم.
لغات و اصطلاحات:
- وارهم: وارستن، رها شدن، خلاص یافتن
اینک تو را چه شد کای مرغ خانگی
کوشش نمی‌کنی، پری نمی‌زنی
معنی: ای مرغ خانگی، برای تو چه اتّفاقی رخ داده است که نه در فکر پرواز هستی و نه تلاش می‌کنی!
بیشتر بخوانید: معرفی کامل آرایه های ادبی لفظی و معنوی
مفهوم شعر پرواز
کرم در این شعر نماد خود شاعر یا هر انسان متفّکر و جستجوگر است که از زندگی روزمرّه خویش به تنگ آمده و در تلاش و تکاپوست تا با حرکتی نو خود را رها کند و مرغ نماد انسان‌هایی است که با وجود توانایی و خلاقّیت (قدرت پرواز کردن)، جرات نو شدن را در زندگی ندارندو برای آن تلاش و کوشش نمی‌کنند.
به این گونه از شعر که در آن شاعر، از زبان دو یا چند شخصیت که در مقابل یک دیگر قرار می‌گیرند؛ سخن بگوید و صفات هر یک را از زبان آن‌ها بیان کند، مناظره می‌گویند. جانبخشی (تشخیص) در تمام ابیات وجود دارد.
در شعر تمثیلی (کرم ابریشم) شعر قالبی کهن و عروضی دارد. قطعه کوتاهی است که بار پیامی روشن و اجتماعی را بر دوش می‌کشد. در این شعر مرغ خانگی کرم ابریشمی را که درون پیله بر خود می‌پیچد سرزنش می‌کند و از او می‌پرسد: در پیله تا به کی بر خویشتن تنی؟ کرم پاسخ می‌دهد: من در اندیشه آزادی این گونه رنج زندان را تحمل میکنم. جانم از این حالت فرسوده است.
همسالان من یا در حبس سوخته اند و جان داده اند، یا هم اکنون پروانگانی زیبا و آزاد هستند که از رنج قفس رسته اند. اما من هنوز در تلاشم که یا با مرگ از این رنج رهایی یابم یا آزادی خود را به دست آورم: تا وارهم به مرگ. یا پر آورم بهر پریدنی. آن گاه کرم ابریشم، گله‌مند و د ر عین حال سرزنش کننده از مرغ خانگی می‌پرسد: حال بگو ببینم تو که اسیر زندان نیستی چرا ننگ اسارت را پذیرفته‌ای؟ و چرا برای رهایی خود نمی‌کوشی؟ تو چرا پرواز را فراموش کرده‌ای؟
نظر شما راجع به اشعار نیمایوشیج چیست؟ آیا شما اشعار دیگری از این شاعر شنیده اید؟ درک شما از این ابیات چه بود؟ لطفا نظرات خود را در انتهای همین مطلب با ما به اشتراک گذارید.
جلنجر
مرغ خانگی نماد انسان بلقوه است .خواهش میکنم بالفعل شوید
امیرمحمدسلیمانی
آرایه ادبی هاشو میخام
م....
عالی
لطفا ارایه هارو هم بگین
بسیار عالی