کاربردهای سولفوریک اسید در صنایع مختلف

ستاره | سرویس محتوای کمک درسی – سولفوریک اسید یا جوهر گوگرد یکی از اسیدهای پر کاربرد در صنایع و یکی از کشفیات دانشمند جهان اسلام جابر بن حیان است. از این اسید گاهی به عنوان «سلطان مواد شیمیایی» نام برده می‌شود چرا که حجم تولید آن در جهان بسیار زیاد است. جالب است بدانید اسید سولفوریک به قدری با اهمیت است که سرانه مصرف آن به ازای هر فرد، یکی از شاخص‌های تعیین پیشرفت فنی کشورهاست.

ترکیب شیمیایی سولفوریک اسید

اسید سولفوریک، اسیدی معدنی و بسیار قوی است که به طور طبیعی در گازهای خارج شده از آتشفشان وجود دارد و با هر درصدی در آب حل می شود. فرمول شیمیایی سولفوریک اسید H2SO4 و پی اچ (pH) آن ۰٫۵  است.

واکنش آن با آب به شدت گرمازا است به همین دلیل باید از اضافه کردن یک باره آب به آن اجتناب کرد. اسید سولفوریک میل ترکیبی زیادی با آب دارد به طوری که در واکنش با سایر مواد هیدروژن و اکسیژن آنها را با صورت آب جدا می کند. اسید سولفوریک خورنده است و قسمت عمده ای از باران اسیدی را تشکیل می دهد. این ماده دارای مولکول‌های قطبی است که می‌توانند با یک‌دیگر پیوند هیدروژنی برقرار کنند.

اسید سولفوریک از انحلال گاز SO3 در آب بدست می‌آید، البته روش های صنعتی زیادی برای تولید این اسید پر کاربرد وجود دارد. (مانند روش مجاورت و روش اتاق های سربی) همچنین این اسید را می‌توان به خیلی از اسید های دیگر تبدیل کرد، مانند نیتریک اسید، هیدروکلریک اسید (جوهر نمک)، هیدروژن پروکسید و …

 

← کاربردهای سولفوریک اسید در صنایع →

 

کاربردهای سولفوریک اسید در صنایع مختلف

۱. کاربرد سولفوریک اسید در چرم سازی

سولفوریک اسید قدرت هیدرولیز بالایی برای از هم گسیختن پیوندهای چربی‌ها و لیپیدها دارد. این اسید در چرم سازی نیز به دلیل همین خاصیت از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا می تواند چربی ها و مو و لایه های آلودگی را از سطح پوست حذف نماید.

• مو زدایی و آهک‌ زنی چرم توسط اسید سولفوریک: پس از لش زدایی باید پشم و یا مو هیدرولیز شده یک مولکول سولفید هیدروژن سدیم ایجاد می‌کند که کندن پشم و مو را تسریع می‌کند.
• حذف سایر زواید چرم با اسید سولفوریک
• حذف آهک از چرم به کمک اسید سولفوریک: آهک باقیمانده پس از مرحله قبل، باید کاملا گرفته شود و گرنه چرم حاصل شکننده شده در سطح آن ترکهایی ایجاد می‌شود که از رنگ آمیزی درست و دقیق آن جلوگیری می‌شود. این عمل بوسیله مواد شیمیایی مانند نمک‌های آمونیم، بی‌سولفیت سدیم، اسید سولفوریک و … انجام می‌گیرد.

 

۲. کاربرد سولفوریک اسید در کشاورزی (کود شیمیایی)

عمده ترین کاربرد اسید سولفوریک در تهیه کود شیمیایی فسفاته می‌باشد. تولید کودهای شیمیایی ۶٠ درصد بازار مصرف اسید سولفوریک را به خود اختصاص داده است. از جمله کاربردهای این اسید در صنایع کودسازی می‌توان به تولید انواع کودهای زیر اشاره کرد.

• کود سولفات آمونیم
• کود سوپر فسفات نرمال
• استفاده مستقیم از اسید سولفوریک: بخش اندکی از اسید سولفوریک مورد استفاده در صنایع کود شیمیایی نیز بطور مستقیم در مخلوط کودهای مایع مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

← کاربردهای سولفوریک اسید در صنایع →

 

۳. کاربرد سولفوریک اسید در خودروسازی

• تصفیه روغن موتور: فرایند تولید روغن موتور و تصفیه دوم روغنهای موتور کار کرده و همچنین در فرایند تولید گریس از اسید سولفوریک استفاده می شود.
• تولید باتری های اتومبیل و آب باتری: اسید سولفوریک به عنوان الکترولیت در باطری های اسیدی مورد استفاده قرار می گیرد. مورد مصرف این باتری ها در اتومبیل‌ها می‌باشد. اگرچه مقدار و غلظت اسید مورد نیاز برای هر باطری می تواند متفاوت باشد. واحد به ازای یک واحد سرب / اما نسبت میزان مصرف اسید به مصرف سرب در هر باطری ثابت و برابر ٢ است.
• در صنعت لاستیک سازی جهت شستشو و کنترل pH

 

۴. کاربرد سولفوریک اسید در شوینده ها

• در برخی از واحدهای پودر و مایع شوینده جهت سولفوناسیون و تولید محلول چربی گیر و باز کننده
• لوله فاضلاب و شستشوی کاشی
• مواد شوینده سنتزی که امروزه بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند، مانند صابون ، از یک زنجیر هیدروکربن متصل به نمک یک اسید محلول در آب تشکیل شده است. البته در تهیه این پاک کننده‌ها باید توجه داشت که طول زنجیر و نوع هیدروکربن مورد استفاده بطور مناسب انتخاب گردد. از گروه‌های قطبی مشتق شده از اسید سولفوریک در حد بسیار عمومی برای جایگزینی کربوکسیلات استفاده می‌گردد.

 

بیشتر بخوانید: آشنایی با خواص صابون گوگرد و نحوه استفاده از آن

 

۵. کاربرد سولفوریک اسید در صنایع رنگ

کاربردهای سولفوریک اسید: سولفوریک اسید یکی از دندانه‌های اسیدی است که برای تهیه رنگ گلی استفاده می‌شود اما امروزه به دلایل بسیاری استفاده از آن در صنعت رنگرزی کمتر شده است. از جمله این دلایل می‌توان به خاصیت خوردگی سولفوریک اسید اشاره کرد و هم اینکه رنگ در نهایت کدر می‌شد و به زردی می‌زد.

 

← کاربردهای سولفوریک اسید در صنایع →

 

۶. کاربرد سولفوریک اسید در نساجی

کاربردهای سولفوریک اسید: صنعت نساجی از هزاران سال پیش وجود داشته است. ریسندگی، کشش دادن الیاف و تاب و تحت فشار دادن آن‌ها موجب بافت پارچه و یا همان نساجی می‌شود. رشته‌های الیاف نخی در ریسندگی به صورت تار و پود در یکدیگر تنیده می‌شوند و پارچه‌ها با طرح‌ها و نقش‌های متفاوتی را به وجود می‌آورند. در صنعت ریسندگی برای در برای تثبیت رنگ پارچه و نخ و خنثی سازی از اسید سولفوریک استفاده می‌شود و همچنین در واحدهای صنعتی آماده سازی و ریسندگی و رنگ آمیزی پشم از سولفوریک اسید به وفور استفاده می‌شود.

 

عوارض جانبی اسید سولفوریک

• در صورتی که این ماده با بدن تماس پیدا کند منجر به تحریک بسیار شدید و سوختگی بالای پوست شود.
• و در صورت تماس با چشم ها، اثرات جبران ناپذیری بر روی آنها خواهد گذاشت و حتی ممکن است منجر به کوری چشم شود.
• در صورتی که از بخارات این اسید سمی استنشاق کنید، تحریک شدید مخاط بینی و حلق در پی دارد و صدماتی به مجاری تنفسی خواهد زد.
• اگر از حد مجاز بگذرد باعث بروز سرفه های شدید و یا حتی تنگی نفس می گردد که بسیار مضر است.
• در مقادیر بالاتر ممکن است باعث آب آوردن ریه ها شود که تنگی نفس خیلی شدید را در پی دارد.
• عوارضی که این اسید ممکن است ایجاد کند مزمن است به این معنا که عوارض طولانی مدت ایجاد می کند و گاها تا سال ها باقی خواهد ماند.
• آسیب شدید به معده، دستگاه تنفسی، دندان ها از دیگر اثرات تماس مکرر با اسید سولفوریک است.

 

سولفوریک اسید از اسیدهای بسیار پرکاربرد در انواع صنایع است. آیا شما تجربه استفاده از این اسید را داشته‌اید؟ از دیگر کاربردهای سولفوریک اسید چه اطلاعاتی دارید؟ لطفات نظرات خود را در انتهای این مطلب برای ما ارسال نمایید.