روز نهم محرم الحرام، روز تاسوعا است. از امام صادق علیه السلام روایت شده است که فرمودند تاسوعا روزى بود که امام حسین علیه السلام و اصحابش را در کربلا محاصره کردند و سپاه شام بر قتال آن حضرت اجتماع کردند و ابن مرجانه و عُمر سعد خوشحال شدند به سبب کثرت سپاه و بسیارى لشکر که براى آنها جمع شده بود و جناب امام حسین علیه السلام و اصحابش را ضعیف شمردند و یقین کردند که یاورى از براى آن حضرت نخواهد آمد و اهل عراق او را مدد نخواهند نمود. پس فرمود پدرم فداى آن غریب.
برای تاسوعا اعمال مستحبی در کتب شیعیان در نظر گرفته شده که با هم به مرور اعمال شب و روز تاسوعا خواهیم پرداخت.
اعمال شب و روز تاسوعا
زیارت امام حسین در کربلا
اگر كسى را توفيق شامل حال شود در اين شب در كربلا باشد و زيارت امام حسين عليه السلام كند و بيتوته نزد آن جناب نمايد (شب زنده داری) تا صبح خدا او را محشور فرمايد آلوده به خون امام حسين عليه السلام در جملۀ شهدا با آن حضرت.
کراهت روزه گرفتن در تاسوعا
علامه مجلسى در زاد المعاد فرموده: بهتر آن است كه روز نهم و دهم را روزه ندارید؛ زيرا كه بنى اميه اين دو روز را براى بركت و شماتت بر قتل آن حضرت روزه مىداشتند و احاديث بسيار در فضيلت اين دو روز و روزه آنها بر حضرت رسول صلى الله عليه و آله بسته اند و از طريق اهل بيت عليهم السلام احاديث بسيار در مذمت روزه اين دو روز خصوصا روز عاشورا وارد شده است.
نماز مستحبی شب تاسوعا
در کتاب مفاتیح الجنان آداب و اعمال تاسوعا ذکر شده که نماز مستحبی چهار رکعتی عاشورا، نماز صد رکعتی عاشورا و احیاء شب عاشورا از جمله آنند.
نماز ۱۰۰ رکعتی شب عاشورا
سید بن طاووس در اقبال این نماز را برای شب عاشورا توصیه کرده است: ۱۰۰ رکعت نماز که در هر رکعت بعد از سوره حمد ۳ بار سوره توحید میخوانید و بعد از نماز ۷۰ بار میگویید:
«سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّهَ إِلاَّ بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»
در روایت دیگری آمده که در ادامه ذکر بالا استغفار هم گفته شود.
نماز شب ۴ رکعتی شب عاشورا
این نماز ۴ رکعت و توصیه شده که در نیمه های شب تاسوعا خوانده شود. در هر رکعت از این نماز بعد از سوره حمد ۱۰ مرتبه آیه الکرسی و ۱۰ مرتبه هم هر یک از سوره های توحید، فلق و ناس خوانده شود. بعد از سلام نماز ۱۰۰ بار سوره توحید را بخوانید.
آیین های روز تاسوعا در میان شیعیان
تاسوعا در باورهای شیعی روز عباس بن علی معروف به ابوالفضل است که مأمور آوردن آب به سپاه حسین بن علی بود. در این روز در مجالس روضه خوانی روضه سقای دشت کربلا خوانده می شود و ذاکرین اشعاری در این زمینه را زمزمه می کنند.
روز شهادت حضرت عباس چه روزی است؟ روز تاسوعا یا عاشورا؟ این سوالی است که در ذهن بسیاری از دوستداران علمدار کربلا به وجود آمده ولی تابحال پاسخ دقیقی دریافت نکردهاند.
شهرهای شیعه نشین در روز تاسوعا شاهد حرکت دسته های عزادار در کوچه ها و خیابان ها هستند. همچنین توزیع نذری، علم گردانی، شبیه خوانی، گل مالی و… از آیین های شیعیان در تاسوعاست.