نویسنده: بهاره قاسم پور
بروزرسانی: 5 آبان 1400
ستاره | سرویس سلامت – مولتی ویتامین ها ترکیبی از ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف هستند که عموما در غذا‌ها و دیگر منابع طبیعی وجود دارند. از مولتی ویتامین‌ها برای درمان کمبود مواد مغذی ناشی از بیماری، بارداری و اختلالات گوارشی استفاده می‌شود. در این مقاله با فواید و عوارض مولتی ویتامین‌ها بیشتر آشنا خواهیم شد.
آنچه در این مطلب خواهید خواند...
عدم نمایش
چرا باید مولتی ویتامین مصرف کنیم؟
به گفته کارشناسان، افراد بالغ باید روزانه ۱.۵ تا ۲ فنجان میوه و ۲ تا ۳ فنجان سبزیجات مصرف کنند. اما آمار نشان می‌دهد که ۷۶ تا ۸۷ درصد افراد، به اندازه کافی میوه و سبزیجات مصرف نمی‌کنند. اغلب بزرگسالان دچار کمبود کلسیم، منیزیم، ویتامین A، ویتامین C و E هستند. کمبود این مواد مغذی در بدن می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و سرطان را افزایش دهد. از این رو با مصرف مولتی ویتامین می‌توان تا حدی کمبود این مواد مغذی را جبران کرد.
فواید مصرف مولتی ویتامین
از دلایل مصرف مولتی ویتامین می‌توان به موارد زیر اشاره داشت.
۱. افزایش سن و کاهش جذب مواد مغذی در بدن
با افزایش سن، نیاز‌های تغذیه‌ای ما افزایش یافته و در عین حال جذب مواد مغذی برای بدن سخت‌تر می‌شود. مصرف داروهای مختلف نیز می‌توانند مواد مغذی بدن را از بین ببرند. مولتی ویتامین می‌تواند تا حدی این کمبود را جبران کند.
۲. سلامت قلب
برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف مولتی ویتامین‌های با کیفیت ممکن است باعث کاهش بیماری‌های قلبی عروقی شوند. ویتامین‌های B۱ ،B۲ ،B۶ ،K۱ ،B۳ و منیزیم همگی در سلامت قلب و عروق نقش دارند.
۳. کاهش ابتلا به سرطان
برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف منظم مولتی ویتامین‌ها با کاهش ابتلا به سرطان در ارتباط است.
۴. تقویت ایمنی بدن
ویتامین C یک آنتی اکسیدان قوی برای تقویت دستگاه ایمنی بدن است. ویتامین D و ویتامین E نیز به بهبود ایمنی بدن و همچنین کاهش علائم آلرژی کمک می‌کنند.
۵. سلامت چشم
ویتامین‌های A ،C ،E، نیاسین و سلنیوم از سلامت چشم محافظت می‌کنند. مطالعات نشان داده‌اند مولتی ویتامین‌هایی که حاوی ترکیبی از این ویتامین‌ها به همراه لوتئین و زآگزانتین هستند، می‌توانند احتمال ابتلا به تباهی لکه زرد یا دژنراسیون ماکولا را کاهش دهند.
۶. سلامت مو و پوست
ویتامین‌های B۳ (نیاسین)، بیوتین و ویتامین C برای سلامت مو‌ها و ویتامین‌های A ،C ،E و CoQ۱۰ برای سلامت پوست مفید هستند.
۷. بهبود خلق و خو
ویتامین‌های گروه B به افزایش سطح انرژی و کاهش استرس و اضطراب کمک می‌کنند. با «خواص ویتامین ب۱۲ و عوارض ناشی از کمبود آن» بیشتر آشنا شوید.
عوارض جانبی و موارد احتیاط مصرف مولتی ویتامین ها
برای پیشگیری از بروز هر گونه عوارض، حتما نکات زیر را مد نظر داشته باشید.
- مصرف بیش از حد ویتامین‌های A ،D ،E یا ویتامین K می‌توانند منجر به عوارض وخیمی شوند. این داروها را حتما طبق دستور پزشک مصرف کنید.
- اگر باردار یا شیرده هستید، پیش از استفاده از مولتی ویتامین‌ها با پزشک خود مشورت کنید. ۱۱ ویتامین لازم برای باردار شدن را بشناسید.
- بسیاری از مولتی ویتامین‌ها حاوی مواد معدنی مانند کلسیم، آهن، منیزیم، پتاسیم و روی هستند. مصرف بیش از حد این مواد می‌تواند منجر به بروز عوارضی همچون لکه شدن دندان، افزایش ادرار، خونریزی معده، ضربان قلب نامنظم، گیجی و ضعف عضلانی شود.
- از مصرف همزمان چند مولتی ویتامین با هم اجتناب کنید، مگر آنکه پزشک تجویز کرده باشد.
- اگر مولتی ویتامین حاوی پتاسیم است، از مصرف منظم جایگزین‌های نمک در رژیم غذایی خودداری کنید.
- مولتی ویتامین‌ها را با شیر و دیگر محصولات لبنی، مکمل‌های کلسیم یا آنتی اسید‌های حاوی کلسیم مصرف نکنید. کلسیم، جذب مواد مولتی ویتامین را سخت‌تر می‌کند.
- در صورت بروز علائم واکنش آلرژیک همچون کهیر، مشکل تنفس و تورم صورت، لب، زبان یا گلو، فورا به پزشک مراجعه کنید.
- اگر سابقه سرطان دارید یا هم اکنون تحت درمان هستید، پیش از مصرف هر گونه مولتی ویتامین با پزشک خود مشورت کنید. این مکمل‌ها می‌توانند بر روند درمان تأثیر بگذارند.
- مصرف بیش از حد ویتامین C (بیش از ۲۰۰۰ میلی گرم) می‌تواند باعث حالت تهوع، اسهال، سوزش و ورم معده، خستگی، گرگرفتگی، سردرد و بی‌خوابی شود.
علائم مصرف بیش از حد مولتی ویتامین‌ها
مصرف بیش از حد مولتی ویتامین‌ها می‌تواند باعث بروز علائم زیر شود.
- درد معده
- استفراغ
- اسهال
- یبوست
- بی‌اشتهایی
- ریزش مو
- پوسته پوسته شدن پوست
- احساس سوزش در اطراف دهان
- اختلال در قاعدگی
- کاهش وزن
- سردرد شدید
- درد عضلات یا مفاصل
- کمر درد شدید
- وجود خون در ادرار
مولتی ویتامین و تداخل دارویی
مولتی ویتامین‌ها می‌توانند اثربخشی داروهای زیر را کاهش دهند.
- ترتینوئین یا ایزوترتینوئین
- داروهای ضد اسید
- آنتی بیوتیک
- داروی ادرارآور
- داروهای قلبی یا فشار خون
- ناپروکسن
- دیکلوفناک
نکات اضافی درباره مولتی ویتامین‌ها و کاهش اثربخشی داروها
- ویتامین K می‌تواند اثربخشی رقیق کننده‌های خون همچون وارفارین را کاهش دهد.
- ویتامین E می‌تواند عملکرد رقیق کننده‌های خون را افزایش داده و منجر به خونریزی بینی شود.
- آنتی اکسیدان‌هایی همچون ویتامین‌های C و E می‌توانند تاثیر برخی از انواع شیمی درمانی را کاهش دهند.
- مصرف ویتامین B۶ در دوزهای بالا و به مدت بیش از یک سال می‌تواند باعث آسیب شدید عصبی شود. ویتامین B۶ همچنین اثربخشی داروی ضد تشنج دیلانتین و لوودوپا (برای درمان بیماری پارکینسون) را کاهش می‌دهد.
- مصرف ویتامین A به همراه داروهای درمان آکنه از جمله آکوتان و آسیترتین منجر به سمیت ویتامین A می‌شود.
- مصرف ویتامین B۳ به همراه استاتین‌ها احتمال ابتلا به رابدومیولیز (واپاشی ماهیچه) را افزایش می‌دهد.
- مکمل‌های آهن و کلسیم می‌توانند اثربخشی آنتی بیوتیک‌هایی همچون تتراسایکلین‌ها و فلوروکینولون‌ها را تا حدود ۴۰ درصد کاهش دهند.
آیا مولتی ویتامین‌ها باعث افزایش وزن می‌شوند؟
شاید بتوان به این سوال این گونه پاسخ داد که مولتی ویتامین‌ها هم باعث افزایش و هم کاهش وزن می‌شوند. ویتامین‌هایی همچون A، B، C و D باعث افزایش وزن در افراد لاغری می‌شوند که به سوء تغذیه و کمبود ویتامین دچار هستند.
از سوی دیگر، افراد چاق با مصرف مولتی ویتامین، چاق‌تر نخواهند شد. بدون شک، اضافه وزن آن‌ها دلایل دیگری دارد. در حقیقت، مصرف برخی مولتی ویتامین‌ها به همراه پیروی از یک رژیم غذایی خاص می‌تواند به کاهش وزن افراد نیز کمک کند.
چه کسانی نیاز به مصرف مولتی ویتامین دارند؟
به طور کلی می‌توان گفت افراد زیر بیش از دیگران نیاز به مصرف مولتی ویتامین دارند.
- افراد مبتلا به کمبود ویتامین و مواد معدنی
- زنان باردار و شیرده
- افراد مسن
- افرادی که جراحی باریاتریک (جراحی چاقی) انجام داده‌اند
- افراد مبتلا به برخی بیماری‌های خاص از جمله بیماری سلیاک، بیماری کرون و دیابت
- زنان یائسه
- افرادی با دستگاه ایمنی ضعیف
- گیاه خواران
نکات کلی درباره مصرف مولتی ویتامین‌ها
- هر فردی بسته به سن، جنسیت، وضعیت سلامت و سبک زندگی خود، نیاز‌های غذایی متفاوتی دارد. از این رو، پیش از مصرف هر گونه مولتی ویتامین حتما با پزشک مشورت کنید.
- مولتی ویتامین‌ها را در طول روز و ترجیحاً بعد از غذا میل کنید.
- برای کسب بهترین نتیجه، بهتر است مولتی ویتامین‌ها را به طور منظم مصرف کنید.
-
مولتی ویتامین‌ها را در دمای اتاق و به دور از گرما و رطوبت و در ظرف اصلی خود نگهداری کنید.
-
مصرف ویتامین K۲ ممکن است به بهبود تراکم استخوان در زنان یائسه کمک کند.
-
کمبود منیزیم در بدن، اثربخشی ویتامین D را از بین می‌برد.
-
ویتامین‌های گروه B ممکن است به کاهش علائم اسکیزوفرنی کمک کنند.
-
ژنتیک می‌تواند بر روی اثربخشی مولتی ویتامین‌ها تاثیر بگذارد.
کلام آخر
با داشتن یک رژیم غذایی متعادل می‌توانید ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز خود را تامین کرده و سلامت جسم و روح خود را تضمین کنید. اما مشکل این است که بیشتر افراد، از رژیم غذایی مناسبی پیروی نمی‌کنند. به طور کلی به یاد داشته باشید که مولتی ویتامین نوعی مکمل غذایی است، نه جایگزینی برای تغذیه سالم. مصرف مولتی ویتامین بدین معنا نیست که از ابتلا به بیماری‌های قلبی، سرطان و دیگر بیماری‌های مزمن مصون خواهید ماند. هرگز یک رژیم غذایی متعادل، حفظ وزن مناسب و فعالیت بدنی را فراموش نکنید.
مولتی ویتامین‌های مختلفی برای مردان، زنان و کودکان در بازار وجود دارد. پیشنهاد می‌کنیم مطالب «بهترین مولتی ویتامین برای زنان کدام است؟» و «آشنایی با انواع قرص مولتی ویتامین» را نیز در سایت ستاره بخوانید. لطفا نظرات و پرسش‌های خود را درباره این مقاله با ما و دیگر مخاطبان ستاره به اشتراک بگذارید.
