موسیر کوهی؛ خواص، مضرات و تفاوت آن با موسیر معمولی
بروزرسانی: 3 شهریور 1400
موسیر کوهی، نوعی موسیر است که به صورت وحشی در ایران رشد می‌کند و تفاوت‌های بسیاری با موسیر معمولی دارد. ویژگی ها، ارزش غذایی، خواص دارویی و مضرات موسیر کوهی را بخوانید.
ستاره | سرویس سلامت – موسیر کوهی یا موسیر ایرانی، یکی از انواع موسیر، گیاهی پیازدار است که به صورت وحشی در کوهستان‌های غرب کشور رشد می‌کند و پیاز آن به مصرف می‌رسد که به آن به طور عام، موسیر گفته می‌شود. گیاه موسیر کوهی، دارای پیاز‌هایی بیضوی و دارای پوست سفید‌رنگی بوده که گا‌ها دوتایی است و کاملا با موسیر معمولی تفاوت دارد.
موسیر گیاهی مغذی با طعمی ویژه است که برش‌های حلقوی آن در ایران به عنوان یک افزودنی در ماست و همچنین ترشی‌ها به کار می‌رود. پودر موسیر نیز به صورت ادویه در بسیاری از غذا‌های ایرانی استفاده می‌شود. موسیر کوهی همچنین خواص دارویی بسیاری دارد. موسیر ایرانی سرشار از مس، روی و منگنز بوده و مقادیر اسید لیولنیک و اسید لینولئیک آن بیشتر از موسیر معمولی و پیاز اندازه‌گیری شده است.
موسیر کوهی که به عنوان موسیر ایرانی (Allium hirtifolium) شناخته می‌شود تفاوت‌هایی با موسیر معمولی (Allium ascalonicum) دارد.
موسیر کوهی، گیاهی وحشی، چندساله، علفی و عطری با ساقه‌ی لخت و راست با ارتفاع ۸۰ تا ۱۲۰ سانتی‌متر است. برگ‌های سبز موسیر ایرانی به صورت خطی و باریک است و رنگ گل‌های آن قرمز و بنفش است.
پیاز موسیر معمولی گلابی‌شکل است و به رنگ قرمز – قهوه‌ای است که به شکل خوشه‌ای در پایه‌ی گیاه رشد می‌کند و ممکن است این خوشه تا ۱۵ پیاز داشته باشد. اما در موسیر کوهی، ریشه‌ی گیاه به صورت بیضوی، زرد رنگ و با پوستی سفید است که اغلب دارای یک یا دو پیاز است که هر یک ممکن است ۵ تا ۸ برابر سیر وزن داشته باشد.
همانطور که گفته شد، خاستگاه موسیر کوهی، کوهستان‌های سرد ایران است، اما موسیر معمولی در مناطق گرم غرب آسیا رشد می‌کند.
تفاوت اصلی در تکثیر این دو نوع موسیر، این است که موسیر ایرانی دانه‌های بیشتری نسبت به موسیر معمولی تولید می‌کند. ریشه و پیاز موسیر کوهی بعد از انجام اقدامات خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد. موسیر ایرانی را اغلب به صورت حلقه‌های نازک برش می‌زنند و درون آب می‌خیسانند تا تلخی آن از بین برود. سپس آن‌ها را در معرض نور آفتاب قرار می‌دهند تا خشک شود و بعد به عنوان چاشنی در انواع غذا‌ها و دسر‌ها استفاده می‌شود. پودر موسیر به غذا‌ها طعم دلپذیری می‌دهد. از برش‌های موسیر خشک شده نیز در ماست و همچنین ترشی استفاده می‌شود.
ارزش غذایی موسیر کوهی
ترکیبات موسیر کوهی به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند:
ترکیبات حاوی گوگرد
ترکیبات فاقد گوگرد
بسیاری از خواص دارویی موسیر مانند کاهش کلسترول پلاسما، کاهش فشار خون و تجمع پلاکتی به یک ترکیب گوگردی معروف به نام «آلیسین» نسبت داده می‌شود. مشاهدات علمی حاکی از آنند که هرچه وزن پیاز موسیر بیشتر باشد، آلیسین آن نیز بیشتر است. سایر ترکیبات موسیر ایرانی عبارتند از:
همانطور که گفته شد، موسیر کوهی حاوی ترکیبات گوگردی است که به جوان‌سازی و سلامت پوست کمک زیادی می‌کند. برای استفاده از موسیر برای پوست، می‌توانید موسیر را در آب خیسانده و از مایع حاصل شده برای شستشوی پوست استفاده کنید. خود موسیر یا گلبرگ‌های تازه‌ی آن نیز می‌تواند به تسکین جای نیش حشرات کمک کند. ترکیبات گوگردی موسیر همچنین با تقوت فولیکول مو به جلوگیری از ریزش مو کمک می‌کنند. شما می‌توانید عصاره‌ی حاصل از موسیر را که در نتیجه‌ی خیساندن آن در آب بدست می‌آید، روی سر بمالید و بعد از یک ربع شستشو دهید تا از خواص آن بهره‌مند گردید. ترکیب آبلیمو تازه، آب موسیر و عسل نیز به درمان شوره سر کمک می‌کنند.
۲. خواص موسیر در بارداری
مواد معدنی و ویتامین‌های سرشاری که در موسیر کوهی یافت می‌شوند می‌توانند در بارداری، به رشد جنین و سلامت مادر کمک کنند و همچنین از نقص سیستم عصبی جنین جلوگیری به عمل آورند.
۳. پیشگیری از ابتلا به سرطان
موسیر کوهی حاوی برخی متابولیت‌های مفید بیولوژیکی ثانویه شامل آلیسین، اس آلیل سیستئین، دیالدی دی سولفید و دیاللتریسولفید است. بر اساس تحقیقات، آلیسین در معالجه‌ی سرطان مفید است و بنابراین موسیر کوهی نیز می‌تواند به عنوان یکی از مواد غذایی ضد سرطان، از رشد سلو‌ل‌های سرطانی جلوگیری کند. یافته‌های زیادی وجود دارند که از اهمیت استفاده‌ی موسیر ایرانی به عنوان یک افزودنی در غذا‌ها یا به عنوان داروی بدون عوارض جانبی حمایت می‌کنند. اگرچه به تحقیقات بیشتری برای روشن شدن مکانیسم‌های درون سلولی در سرکوب رشد غدد سرطانی و تومور‌ها احتیاج است.
۴. اثرات ضد میکروبی موسیر کوهی
بسیاری از ترکیبات موجود در موسیر کوهی، قادر به جلوگیری از رشد برخی میکروب‌ها و باکتری‌ها از جمله «T. vaginalis» و بسیاری دیگر کمک می‌کند.
سایر خواص موسیر عبارتند از:
موسیر کوهی همچنین حاوی فیبر خواکی بسیار است. با مصرف ۱۰ تا ۱۵ گرم موسیر ایرانی به طور روزانه، نیاز فرد به فیبر در رژیم غذایی تامین می‌شود.
«فروکتان»های موجود در موسیر ایرانی، رشد برخی میکروارگانیسم‌های مفید در روده را تحریک می‌کنند و در نتیجه برای سلامت دستگاه گوارش بسیار خوب است.
اینولین موجود در موسیر کوهی همچنین باعث بهبود چربی خون شده و محیط روده را به شکل سودمندی تغییر می دهد. موسیر ایرانی به سلامت کلیه‌ها و کبد نیز کمک می‌کند.
مضرات موسیر کوهی
به گفته‌ی کارشناسان طب سنتی، مصرف زیاد موسیر کوهی برای افراد گرم مزاج توصیه نمی‌شود. خوردن موسیر دمای بدن را افزایش داده و ممکن است موجب نفخ، سردرد، تشنگی، سوزش سر دل و ریفلاکس معده گردد.
سخن پایانی
موسیر کوهی، یکی از انواع موسیر است که به صورت وحشی در ایران رشد می‌کند. این گیاه تفاوت‌های ظاهری و باطنی بسیاری با موسیر معمولی که در غرب آسیا رشد می‌کند دارد. تحقیقات اخیر نشان از خواص بی‌نظیر موسیر ایرانی در درمان سرطان، کمک به سلامت کلیه‌ها با دفع اوره، بهبود سلامت دستگاه گوارش و کبد دارند. توصیه می‌شود موسیر را به عنوان بخش اصلی رژیم غذایی روزانه‌تان، به صورت ادویه یا چاشنی ماست مصرف کنید. در صورت بروز حساسیت، مصرف موسیر را قطع کرده و به پزشک مراجعه کنید. همچنین پیش از مصرف، طبع موسیر و مصلح آن را نیز بشناسید. شما به چه روشی از خواص موسیر کوهی بهره مند می‌شوید؟
نویسنده: زهرا روشنایی
بروزرسانی: 3 شهریور 1400
سیدعباس میرهاشمی
در لرستان به موسیر کوهی گفته می شود و داخل دوغ عطر و طعم فوق العاده ای می دهد